F 1 SCH00NH0VEN5CHE COURANT I f T x TIES N De ondergang van de „Burgerdijk” U-bootkapitein wilde geen papieren zien Regeering richt zich tot Berlijn. AMERIKA EN DE NEUTRALEN. K EP to J i me ie, louwzaden MUJARI 1M« DE tot zinken Drie motieven. ook K. de levensmiddelen fl. f 21. Oravenhage moest .u de >odig moeder. Ik kaD i iuxtfeui roor zijn veer roon on- ..2. iat aan de spits een ;er! TllMmDRZDMLLAND EN UTRECHT J Telet 30. TeL-Adreo: VannooUn. A W. M. VAN NOOTXN, SCHOONHOVEN, HAVEN 31*. Postrekening 13783. I_ Op de duikboot. De heer Dijk schatte den leeftijd van den duikbootcommandant tusschen de 23 en 25 jaar. Nadat de heer Dijk zich aan den duik bootcommandant had voorgesteld, over handigde hij hem de scheepspapieren en zeide, dat de Burgerdijk van New York naar Rotterdam voer. De eerste vrAag van den commandant luidde n.l.: „Waar komt u vandaan en waarheen gaat u?” De tweede vraag luid de: „Wat voor lading hebt u aan boord.” Daarop antwoordde de heer Dijk: „Tar we, sojaboonen, lijnkoeken, meel, leege vaten en eenlg stukgoed, geadresseerd aan de Nederlandsche regeerlng en Ne- derlandsche firmi’s. Toen de heer Dijk op de papieren wees, zeide de duikbootcommandant: „Papieren interesseeren mij niet.” De heer Dijk antwoordde: Kijkt U er maar in, dan zult U zien dat alles voor de Nederlandsche regeering en Neder landsche firma’s is.” iDONwrs, dto rtch 2000ÏÏSSJ te Schiedam, van De verzekerde moet In het bezit zijn van een polis ;1 bij uitnemend- ijkt Uw bloed en nieuwe energie. r ernstig. Zenuw- 1, gedurige ver rekenen, dat Uw tjtijds rat- en klaverza- de beste kwaliteiten :oope prijzen ver- LANS, V enray (L Rotterdam hebben indertijd de directie van de HollandAmerika Lijn geadvi seerd haar gezagvoerders te instrueeren, dat zij steeds Falmouth moeten aandoen. De directie heeft dit uitdrukkelijk gewei gerd en haar gezagvoerders in dien zin geïnstrueerd. Desgevraagd deelde de kapitein mede, dat er geen enkele verandering in de be stemming van de goederen is gebracht, niet voor het vertrek en niet tijdens de reis. Bij belligerenten kon dan ook geen enkele indruk zijn gevestigd, dat de goe deren niet werkelijk voor Nederland be stemd waren. !en paar zoo goed aü ietbalschoenen. 'S Hz. stolwijk. ons» administratie opgeven vooc da veraekering, «Ijn volgens de vastgestelde bepalingen tegen ongevallen veraekerd voor bedragen, gewaarborgd door de NIEUWE HAVBANK •WMtang» A O GuJden O n n Gulden bij verlies O A A Gulden bij varliaa 1 A A Gulden bij verliet z a Gulden bij verlies van 14. U V V overlijden. J U V van hand of voet. L U V van een oog. JL U U van een duim. O V een anderen vinger. spreklngen zal voeren, van gewicht is het, dat onzljdlgen trachten hun positie zij een aan iet noodig. u wasch je je oore® De duikboot vemchijnt Zaterdag bevond de „Burgerdljk” zich vlak bij Bishop Rock, ruim buiten Brit- ache territoriale wateren, aldus de kapi tein. Het was een beetje heiig en h<tf, zicht was drie a vier mijt Plotseling zag ik iets als een zwarte vlek, iets donkers, omringd door branding. Daar wij in dertig uur geen bestek hadden kunnen maken. We gens de bedekte lucht en de motregen en wij volgens onze gissingen om half vijf de Bishop dwars moesten hebben, dacht ik met een klip In zee t« doen te hebben. Ik meende, dat ik een beetje om do Noord zat, gaf daarom hard stuurboord, liet onmiddellijk den tweeden stuurman looden en bevond 50 vaam grond. Ook de eerste stuurman, de heer H. C. Dijk en de tweede stuurman, de hoer W. van Beers, dachten met een groote rots in zee te doen te hebben, die even boven het water uitstak. Om deze rots te ver mijden en niet te dicht op de kust te loo- pen, had de kapitein bevel gegeven hard stuurboord te geven. Ik heb toen een half uur lang om de zuid gestuurd, vervolgde de gezagvoer der, en verkreeg bij een tweede loodlng 60 vaam water. Dat gaf mij het vermoe den dat Ik niet met een rots dicht bij de kust te doen had en toen, rees bij mij de gedachte of het misschien de toren van een duikboot was geweest, die de branding had veroorzaakt. Teneinde nu een eventueele duikboot te overtuigen, dat het niet de bedoeling was om door z.g. zig-zag varen de bewegingen ondül- I. delijk te maken of de indruk te vestigen, een duikboot te willen ontloopen, ben ik niet plotseling, maar juist zeer geleidelijk aan, op zijn oude koers teruggegaan. Om vijf uur kwam plotseling een duik boot aan bakboord achteruit boven wa ter. Toen de kapitein haar zag, was zij vijftig meter achter de schroef. De Duit- sche oorlogsvlag werd geheschen en het sein ,J£”, d w z. „Stop Onmlddellljk” werd gegeven. Kapitein Scriwanek heeft on middellijk na dit sein gestopt en de duik boot kwam toen geleidelijk aan bakboord oploopen, steeds ongeveer op denzelfden afstand van het schip blijvende, dat zijn vaart uitliep. Het tweede vlaggesein, dat de duikboot gaf, beteekende: „U moet met Uw scheepspapieren aan boord ko men”. De kapitein gaf ook aan dit sein ge hoor door een sloep te laten uitzetten met den eersten officier, den heer Dijk en vier matrozen. Inmiddels seinde de duikboot met een morselamp „U mag uw radio niet gebruiken”. Dit sein was eigen lijk overbodig, want onmiddellijk toen de duikboot boven water kwam, had de ka- piteln tot den marconist gezegd, dat hij de radio, die trouwens In 48 uur niet was gebruikt voor het geven van seinen, niet mocht bedienen. Dit is dan ook niet ge schied. De Nederlandsche Regeering heeft naar aanleiding van de torpedeering van de burgerdijk” reeds haar ernstige bedenkingen tegen deze daad aan de Duitsche regeering kenbaar gemaakt, in afwachting van het schriftelijk tot deze Regeering te richten betoog. Dat de Nederlandsche Regeering volledige schadeloosstelling zal vorderen, kan als vanzelfsprekend worden aangenomen In gezaghebbende kringen werd nog vernomen, dat, Indien al, gezien het on rechtmatige van deze handeling, de mogelijkheid niet mag worden uitgesloten, dat de duikbootcommandant tegen zijn Instructies heeft gehandeld, dit de Duit sche Regeering toch niet van haar verantwoordelijkheid zou kunnen ontslaan. Bovendien zou er in het aangenomen geval voor haar alle reden bestaan aan de daad haar goedkeuring te onthouden, teneinde de onderstelling te plet te doen dat Duitschland, door thans ook schepen, geladen met voor de volksvoeding, vpn neutrale staten onontbeerlijke goederen, te torpedeeren, elementaire levensrech ten van neutralen zou willen aantasten. In dit verband werd nog In herinnering gebracht, dat 't grootste deel der lading van de rechtstreeks naar Rotterdam en dus niet voor eenige belligerente tusschenhaven bestemde „Burgerdijk” aan een Nederlandsche regeeringsinstantle was geadresseerd, waarvan de duikbootcom mandant zich zonder moeite kon overtuigen. Nederlanders, in totaal 40 koppen en de kcht passagiers, die de reis van New York meemaakten, waren eveneens Neder landers. De passagiers waren de 77-jarige heer Van den Bn^h eigenaar het Detahng> hik» r<g«i ■rtentièn met dienst* ren (niet van handel- ic xaken-advertenties t 1.— per plaatsing. OPVARENDEN WEER IN ONS LAND. GEZAGVO^RDEN EN EERSTE OFFICIER VERTELLEN. Woensdagavond om 10 uur is het s.s. «Boskoop” van de K.N.S.M. in LJmulden aangekomen, met aan boord de opvaren den van het s.s. „Burgerdijk” van de Hol land—Amerika Lijn, dat Zaterdagavond in de nabijheid van het Engelsch Kanaal door een Duitsche duikboot tot zinken Werd gebracht. Nog aan boord van de Boskoop hebben kapitein en eerste officier uitvoerige ver klaringen over het gebeurde gegeven. Allereerst deelde de heer Scriwanek Oiede, dat de« „Burgerdijk” een Neder- landsch schip was, waarbij geen vreemdp belangen in het spel waren. Niet alleen behoorde het schip aan de Holland Amerika Lijn, maar het voer ook zijn laatste reis uitsluitend voor rekening van öeze maatschappij. De „Burgerdijk” was hiet aan anderen verhuurd of door der den gecharterd. De bemanning bestond uitsluitend uit Toen de eerste officier van de Burger dijk den commandant vroeg, waarom hij het schip wilde torpedeeren, gaf de Duit sche hiervoor drie redenen op: In de eerste plaats zou de „Burgerdijk" zigzag hebben gevaren, in de tweede plaats had de duikbootcommandant de overtuiging, dat de Burgerdijk op weg was naar een Engelsche haven en in de derde plaats zou de marconist hebben geseind. De eerste reden van de torpedeering weerlegde de heer Dijk door te zeggen, dat de Burgerdijk niet gezigzagd had, maar van koers was veranderd, omdat het schip te dicht onder den wal zat. De commandant reageerde op deze opma king niet. „Wat blijft er nu over voor neutrale schepen?” aldus de heer Dijk. „U gaat toch in ieder geval naar Dqwns,” repliceerde de Duitscher. Hierop antwoordde de heer Dijk: „Wij gaan niet naar een controlehaven, tenzij we gedwongen worden. Als wij worden aangehouden door een marlnevliegtulg, dat ons last geeft naar een controlehaven op te stoomen, hebben wij daaraan te voldoen. Wanneer het een Fransch mari- nevaartulg is, zullen wij opstoomen naar een Fransche haven. Wanneer een Duitsch marine-vaartuig ons dat beveelt zullen wij een Duitsche haven aandoen en wanneer een Engelsch vaartuig ons zulk een bevel geeft, zullen wij opstoo men naar een Engelsche haven.” Toen herhaalde de commandant: gaat tochin elk geval naar Downs.” „In vertwijfeling," aldus de heer Dijk, „riep ik uit: Wat moeten we dan doen?" Waarop de Duitscher letterlijk zeide: „Nu, dan gaat U maar om de Noord.” Ook het argument dat de „Burgerdijk* door radioseinen haar positie aan Lands- end zou hebben opgegeven, bestreed de heer Dijk met kracht. Hij verklaarde, dat de kapitein van de „Burgerdijk” onmid dellijk na het stopsein van de duikboot den marconist ten strengste verboden had, seinen te geven. De heer Dijk zeide, dat de toon, waar op dit onderhoud gevoerd werd, zeer cor rect was. Na de weerlegging van het derde argu ment voor de torpedeering. schreeuwde de commandant van de duikboot door het mangat, dat er een lanceerbuis moest worden klaargemaakt. De heer Dijk be greep na dit bevel, dat het besluit van de torpedeering onherroepelijk was. De commandant gaf den heer Dijk nog de volgende orders: „U krijgt een half uur om net schip te verlaten en als u aan boord van d? Bur gerdijk bent, moet u den kapitein mede- deelen, dat hij vijf minuten vóór het ver laten van zijn schip het lichtsein „Hol land” moet dooven. Als dit gebeurd is, mag de marconist seinen „Aanvaring. Schip zinkende. 15 mijl bezuiden Bishop.” Voordat de heer Dijk van boord ging vroeg hij den kapitein of hij de scheeps papieren terug mocht ontvangen. Hierop werd hem geen antwoord gegeven. Na een minuut of vijf was hij terug op de Bur gerdijk en intusschen was de duikboot na de oorlog te verzekeren en als daartoe steun kunnen vinden bij machtige staat, ook al is die gelegen de overzijde van de oceaan, dan moeten zij die gelegenheidniet voorbij laten gaan. Eenmaal zal de oorlog eindigen en voor de neutralen zou het 1 beste zijn, dat het slot was een vrede bij overeen komst, niet door overwinning, want in dien een der twee verbitterde vijanden overwinnaar wordt over den ander, is het haast niet te verwachten, dat de neutralen ongestoord gelaten zullen wor den. Winnen de geallieerden, dam zullen zij een stelsel van federatieve staten ont werpen, waarbij do onzljdlgen vrijwillig of gedwongen zich zullen moeten aan sluiten en is Duitschland overwinnaar, dan wacht de kleine staten het lot van Polen, Tsjecho-Slowakije en Oostenrijk. Onze zelfstandigheid zou in het eerste geval meer ongerept blijven dan in het tweede, maar we zouden toch niet zijn wat we thans zijn, omdat de Engelsch Fransche federatie de wereld beheer- schen zou. Amerika kan echter geen belang heb ben by de vorming van een federatie, waarin twee staten om spelen, maar even min bij een overheersching van Duitsch land over bijna geheel Europa en daar om zal Sumner Welles zeker wel aan dacht schenken aan de positie der neu tralen na de oorlog. Zcfc zij van Amerika dan al geen tusschenkomst tot behoud van hun volledige zelfstandigheid mogen hopen, wel kan Arperlka’s Invloed van zeer groot gewicht zijn ten opzichte van de houding der groote mogendheden je gens de onzljdlgen. Verschijnt Maandag, Woensdag en Vrijdag- Prijs bij vooruitbeta ling: voor Schoonhoven per 3 maanden 125; per post 1A0. Met verzekering 15 cents meer. Daarop antwoordde da kapitein: „Pa pieren interesseeren mij niet, daar kunt u alles wel inzetten wat u wenschelljk acht.” Op dit moment had de kapitein van de duikboot de enveloppe met de papieren nog in de hand. De heer Dijk haalde er het stuwplan uit, rolde dit uit, hield het den kapitein voor en zeide: „Kijkt U dan het stuwplan na.” De commandant, zoo zeide de heer Dijk, keek er met een half oog in en zei de: „Wat beteekent empty barrels?” De heer Dijk vertaalde „Leere Fasser", waar op de commandant opmerkte: „Wat doet U met leege vaten in Holland?” De heer Dijk antwoordde: „Dat weet ik niet Ik weet alleen, dat die leege vaten voor Nederlandsche firma's bestemd zijn. De kapitein ging hier toen niet verder op in en hij gaf de papieren over aan één der opvarenden, die het hoofd uit het mangat stak, dat zich voor den comman- dotoren bevond en de papieren gingen naar beneden. „Ik heb ze niet meer terug gezien,” zeide de heer Dijk. Even staarde de commandant voor rich uit én toen «el hij letterlijk: „Het spijt mij, maar ik moet U brengen." Advertentlën: 16 regels 130, elke regel meer 020; derde plaatsing halve prijs. Adver- tentiën worden gratis ge plaatst in „De Gorcumer". Kasteel de Hooge Vuursche, dat onlangs door brand is verwoest, de heer C. C. Blommers, een Nederlander die te New York woont en in het hotelbedrijf werk zaam is en zes matrozen van de Djambl, die uit Amerika naar het vaderland te rugkeerden. De lading van de .Burgerdijk” bestond uit vierduizend ton tarwe, tweeduizend ton Sojaboonen. 200 ton lijnkoeken, vijf honderd ton meel en voorts nog diverse stukgoederen. Alle goederen, die niet voor de Nederlandsche regeering waren be stemd, waren uitsluitend aan Nederland sche firma's geconsigneerd. Kapitein Scriwanek verklaarde, dat hij op de laatste dag vóór zijn Vertrek uit New York naar den Britschen consul was gegaan om de laatste gegevens te verkrij gen voor de route in het Kanaal, hetgeen in vertjand met het mijnengevaar ge bruikelijk is. De consul zeide tot den kapitein, dat hij Falmouth als visltatiehaven aanloopen. Ik .heb mij toen Vreeselijk kwaad ge maakt, aldus kapitein Scriwanek en ge zegd, dat als wij onderweg worden aan gehouden en opgebracht, wij niet zouden tegenstribbelen, maar dat wij uit eigen vrijen wil niet van onze route New York— Rotterdam afwijken. De Britsche consulaire ambtenaren in achterom naar stuurboord gegaan. In de sloepen. Toen de sloep met den eersten officier van de Burgerdijk en de vier matrozen langszij kwam, schreeuwde kapitein Scri wanek: „Is het allright, Dijk?” De heer Dijk riep terug: „Alle hena in de booten.” Hijzelf is aan boord gegaan en de vier matrozen zijn in de sloep ach tergebleven. De heer Dijk gunde zich al léén de tijd om het journaal, de monster boekjes en de paspoorten van de beman ning uit de hut mee te nemen. Twee van de overige sloepen werden gestreken en de passagiers en de bemanning namen in de drie sloepen plaats. Alles verliep vlug en ordelijk. De passagiers en de bemanning moes ten alles achterlaten. Alleen hun jassen konden zij meenemen. De 48 menschen, 4ie aan boord waren, verdeelden zich over de drie sloepen volgens de sloepen- rol. De heer Dijk heeft tenslotte het licht sein aan boord uitgedaan en een ronde door het geheele schip gemaakt om te zien of er nog menschen waren achter gebleven. Toen bleek, dat men compleet was, is afgestoken. Kapitein Scriwanek, die nu weer het woord nam, vertelde, dat in elke sloep minstens twee zaklantaarns waren, die goeds diensten bewezen, want het was, «ooals hij het uitdrukts, aardedonker. Het weer was ruw, koud, reg^nachtig en mistig en nu en dan kwam buiswater over. Kapitein Scriwanek is nog naar de duikboot gevaren en heeft die boot aan geroepen, maar hij kreeg geen antwoord De duikboot was toen vlak bij de .Bur gerdijk" en had toegezien op het strijken van de sloepen. Om 18 uur 20 voeren de sidepen weg en een kwartier later werd de torpedo afgevuurd. Het einde van het schip. Een doffe knal weerklonk. Plotseling gingen alle lichten aan boord van de Burgerdijk uit en sen stoomfluit begon vreeselljk te blazen. Met tranen in de oogen zagen kapitein Scriwanek en .zijn mannen het schip, waar ze trotsch op wa ren, langzaam zinken. Lang konden de sloepen niet op de plek blijven, daar reeds spoedig groote hoe veelheden olie kwamen bovendrijven. Be manning en personeel droegen hun lot gelaten. De sloepen zijn elkaar toen ge naderd en met touwen aan elkaar ge bonden. In de sloepen waren voorradig. In de voorste sloep werd het zeil opgezet en koers gezet in de richting van het land. Het was pikdonker en er wu in het geheel geen zicht. De wind was Zuld-Zuid Oost, dat was vrij gunstig. Later is de wind gaan liggen en toen kwam de zee, die nogal wat zieken ge maakt had, wat tot bedaren. Men voelde zich koud en rillerig. Af en toe werd een vuurpijl afgeschoten en ook met Ben- gaalsch vuur trachtte men de aandacht op zich te vestigen. Des avonds om elf uur werd het vuur van Bishop Rock zichtbaar. Dat vuur hebben de sloepenrecht vooruit gehou den, zoo goed en zoo kwaad als dat ging. Behalve met het zeil bewogen de sloepen zich voort met behulp van roeiriemen en pagaaien. De vierde stuurman, die van zijn heb ben en houden alleen zijn draagbaar ra diotoestel had meegenomen, gaf -af en tqe een nummertje om er de moed in te hou den. Toen de dag, aanbrak waren tot schrik van kapitein Scriwanek de sloepen nogal ver om den Noord-West gedreven en de kapitein vreesde ervoor, dat ze terecht zouden komen iri de hevige branding, dia daar dicht bij dtë kust stond. De redding. Met man en macht Is men toen gaan roeien. Nederlandsche vlaggen werden in de masten geheschen en tot vreugde van de schipbreukelingen werd om halfacht ver aan de kim een schip zichtbaar, waar boven eAn vliegmachine cirkelde. Men is1 toen met Bengaalsch vuur, aan latten bevestigd, gaan zwaaien. Later bleek dat het schip niet het vuur maar wel de rook, kolommen heeft gezien, die de fakkels ontwikkelden, wanneer de afgebrando einden in het water werden gegooid. Om acht uur veranderde het schip van koers en voer op de sloepen aan. Het was echter niet eenvoudig om aan boord van de Edam want deze was het te komen, omdat er een hooge zes Stond. Eenige malen vreesde kapitein Scriwanek, dat de sloepen tegen het beoogen, eenige de als het nu ten stelligste te verzekeren, dat zij niet over vrede willen denken voor en aleer de andere partij verslagen is. Direct nut gelooven we daarom niet dat de reis van Sumner Welles zal hebben, maar er is toch wel iets waar voor ons land, als neutrale staat, aan dacht moet hebben. Hetzij de ondermi nister al of niet met de neutralen be- Wanneer in de oorlog van 1914—1918 Amerika zich sJzijdig gehouden had, zou natuurlijk de afloop anders zijn*geweest. Hoe anders is niet te zeggen. Bij het be gin van deze,? oorlog heeft Amerika ver klaard streng neutraal te willen blijven, maar het heeft ook niet ontbroken aan uitingen uit regeerlngs- en andere krin gen, dat het Amerika niet onverschillig kan laten, wat in Europa gebeurt en hoe de oorlog verloopt. De wijze van neutra liteit van de Vereenigde Staten Is ook wel georiënteerd op de geallieerden en dat er Voor de Éngelschen en Franschen in Amerika evenveel sympathie Is, als anti pathie voor de Dultschers, beproeft men biet te verbergen. Het Is dus wel verklaarbaar, dat Duitschland met eenlg wantrouwen de komst tegemoet ziet van een Amerikaan- sche afgevaardigde naar ons werelddeel, terwijl bij de geallieerden de reis van den Amerikaanschen onder-mlnlster van bul- tenlandsche zaken goede verwachtingen wekt. Het doel van Sumner Welles Is tame lijk beperkt en volgens hetgeen daar omtrent is gepubliceerd, zou de Ameri- kaansche regeering slechts waarnemingen te doen om zich voorstelling te kunnen maken over toestanden, welke zullen ontstaan, de oorlog geëindigd is. Dat lijkt op oogenblik nog eenigszlns voorbarig, de oorlogvoerenden niet ophouden

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schoonhovensche Courant | 1940 | | pagina 1