SCHODNHOVENSCHE COURANT I
□ES
Oorlog rondom de Middellondsche Zee
Front- on front-wand
Haarden Sn Haardkachels
G. TROMPETTER
jke stand
De onderneming als gemeenschap.
TIEN BLADZIJDEN.
72e JAARGANG.
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1940
NIEUWSBLAD VOOR ZUIDTHJLIAND EN UTRECHT
ie van textiel-
MO.
M).
E
aan voor terstond:
DE ITALIAANSCHE ACTIE IN ENGELSCH-SOMALILAND.
vierbeddingen
ITALIAANSCHE ACTIE TEGEN ADEN?
AUO*
OS'
J
Een
dag om het Sueakanaal
n; bij aankoop
zonderlijk vast-
b personen met
een aanvraag-
het distrlbutie-
oover deze niet
worden op ver-
ma.ILA^d
van geslachts-
itributiekantore’
E R K 8 T E R.
chlkbaar. Brieven,
5, aan het Bureau
Mstrlbutledienst:
i’ENHUISEN.
- o ea
EHGCLStH
n e’.tw»
Elke regel meer
niuunlxedingen.
Idrijvenden). g—
i van niet meet
UGUSTU8 1940
REN.
Behalve Itaiiaansch doordringen in Britsch Somali-land
ook elders moeilijkheden.
MORGEN BEZETTING VAN BERBERA?
Engelsehen verrast
Uit Aden wordt volgens het D.Nt>. ga
meid, dat men in militaire kringen in
deze Britsche kolonie het ergste vreest
voor de toestand der Britsche strijd
krachten in Somaliland.
Dit feit heeft voor Europa en voor het
geheels Oosten een
ontzaglijke beteekenis.
kan ontwikkelen. Italië aal waarachljn-
jrootere successen boeken dan de En -
:hen verwachten.” De uiteindelijke
beslissing over de Arlkaansche aangele
genheden zal echter ,Jn de groote be
slissende slag aan de Theems vallen’’.
komen over de verkoop van de wapens
van haar leger aan Engeland. Dat men
van Engelsche zijde ondanks de antl-
Britsche reactie aan deze maatregel vast
houdt, wordt, naar de koerier mededeelt,
niet in de eerste plaats verklaard door
het gebrek aan wapens van de En?el-
schen, doch meer door de noodzakelijk
heid voor de Britsche autoriteiten om
een herhaling van de in de laatste tijd
voorgekomen botsingen tusschen het
Egyptische leger en de Britsche troepen
onmogelijk te maken.
Tegelijkertijd is overal een passieve te-
i plaatsgebrek:
[en, seer sterk, 4.-.
I, als nieuw, 11.-.
leerenrijwiel, half
torpedonaaf, voor
u Te zien en tê be-
L DE GROOT, O 404
iLluch
5'
ziet men de Engelsche vesting Aden,
waarop de Italianen een aanval schijnen
te willen doen.
Zeila, dat veroverd is, Is op een na dè
grootste stad van de Engelsche kolonie.
Het is een belangrijke haven en een
steunpunt vgor het lucrftwapen. Ook als
centrum van het karavaanverkeer is het
van groote beteekenis.
De bezetting van Zeila maakt het den
Italianen mogelijk over de straatweg
langs de kust naar Berbera op te ruk- lijk gi
ken en daardoor de taak te verlichten gelsct
van de twee andere colonnes, die van de
Abessinische grens oprukken. Voorts wer
den duizenden kameeien buitgemaakt.
NKNECHT,
Ie melken en met
innende gaan. Brie.
EIJDAM - A 403,
wordep.
zijn rekt
BRITSCH-EGYPTISCHE BETREK
KINGEN.
Sterk verscherpt.
Een Zweedsche koerier,'die te Instan-
boel is aangekomen, heeft mededeelin-
gen gedaan over de toespitsing der be
trekkingen tusschen Engeland en Egyp
te. Aanleiding hiertoe is voornamelijk
de ontwapening van het Egyptische le
ger, die, zonder dat acht wordt geslagen
op de tegenstand van de Egyptische ge
nerale staf, door de Britsche autoriteiten
wordt doorgezet, nadat de Egyptische re-
geering tot een vergelijk, heeft moeten
circulatie, bewezen vorigen winter, hun
voorsprong, groote verwarming, bij laag
brandstof gebruik. Zorg tijdig voor uw ver
warming, daar de aanvoer zeer beperkt is.
c met F en F W circulatie.
Haard-Kookkachels, twee in een.
Huishoud-Kachels, Fornuizen.
Haard- en Kichelhandel
Lopikerstraat 49 - Schoonhoven,
Electrische Smederij
Verschijnt Maandag, Woensdag
en Vrijdag. Prijs bij vooruitbeta
ling; voor Schoonhoven per 3
maanden f 1.25; per post f 1.50.
Om de beide elkander bestrijdende im
peria staat de menigte toeschouwers der
Arabische en Indische wereld geschaard,
welke kan constateeren, dat de eeneslag
na de anderen door Italië aan Engeland
wordt toegebracht. Dit alles veroorzaakt
reacties in de ziel van die menschen, die
gewoon zijn den Engelschen wil te moe
ten dulden, schattingen te betklen en
Engeland te beschouwen als den gehaten
heerscher, tegen wien niets gedaan kan
Thans echter is het Italië, dat
rening met Engeland vereffent.
llrect door de com-
Bile een snel tempo
moeten alle zeilen
nten te voorkomen.
op zijn hoede, ze-
unten redt hij nog.
de, die ook alles
nog te vergrooten,
prachtig combinee-
i hechte verdediging
set alle aanvallen af
de voorhoede der
alen door te breken
nldvoor te scoren,
ordt wegens buiten-
Wat er van beide
irobeerd wordt, de
it en met een 2—1
icelsior slaagde deze
Afljd.
Zwerver II van Kin
gmldddag op bezoek
te Zwijndrecht. Ult-
e Lindt.
t.
voetbalwedstrijd tus-
ren is geëindigd met
van P. A.,Koorf-
Italiaansche opmarsch naar de
Golf van Aden.
De Italiaansche troepen hebben de ha
venstad Zeila in Br.-Somaliland ingeno
men.
In berichten, afkomstig uit Aden, wordt
gezegd, dat de Italianen in drie kolon-
nes, die 100 k.m. van elkaar verwijderd
sijn, oprukken naar Berbera, de hoofd-
itad en de grootste haven van Ëritsch-
Somaliland.
De Engelsche gemotoriseerde cavalerie
die een tegenaanval deed, werd met zwa
re verliezen teruggeslagen en zocht, voor
soover dat nog mogelijk was, een goed
heenkomen. Voor een deel zouden de
Italiaansche kolonnes reeds de helft van
de afstand tusschen de grens en Berbera
hebben afgelegd. De eerste kolonne heeft
reeds Zeila bereikt,
dat slechts 25 km. van de grens van
Fransch-Somaliland ligt.
Telef. 20. Tel.-Adres: Vannooten. 8. ft W. N. VAN NOOTEN, SCHOONHOVEN, RAVEN 25. Postrekening 13783.
Op bijgaande kaart zijn met zwarte
pijltjes aangegeven de aanvalsrichtingen
der Italiaansche troepen, o.a. naar Anglo-
Egypt Soedan, Engelsch-Oost-Afrlka en
Engelsch-Somaliland. De Italiaansche
troepen hebben in Engelsch-Somaliland
belangrijke vorderingen gemaakt, Zeila
Is in hun handen, Berbera de hobfdstad
van Engelsch-Somaliland wordt omsin
geld.
Bovendien zijn op de kaart aangege-
Ven verschillende plaatsen, die regelma
tig in de Italiaansche legerberichten ge
noemd worden in verband met bombar
dementen en aanvallen, zooals Massaoea,
Kassala, Assak e.a. Tegenover Berbera
d. van D Blob
- Cornells Machiel,
M. E. Vermeulen.
js, 31 j. en B. StlgteL
n Harten. 79
te onderschatten. Naast de bedreiging
van zijn eilanden mag Engeland niet zijn
moeilijke positie vergeten aan het Suez-
kanaal en de Roode Zee.
Over de aanval van de Italiaansche
troepen op Britsch-Somallland, schrijft
de „Popolo d’Italla” o.m.:
Britsch-Somaliland vormt met Aden
ep met het steunpunt Perim een verster-
klngs-systeem zooals Gibraltar en Malta,
waarmede Engeland getracht heeft zijn
heerschappij te verzekeren en zijn be
dreigingen van daar uit te ondernemen.
Evenals in de Mlddellandsche Zee houdt
Italië in de Roode Zee en de Indische
Oceaan opruiming ónder het Brltache
strategische systeem.
In de „Giornalé d’Italla" schrijft Gay-
da, dat de Italianen na de bezetting van
Zeila een actie tegen Aden op touw zul
len zetten.
„Bij de bezetting van Zeila gaat het
niet alleen om deze havenstad,” aldus
Gayda, „doch de bezetting geeft den
Italianen ook een steunpunt in de na
bijheid van Aden, dat de sleutel is van
het Engelsche verdedigingssysteem in de
Roede Zee en de Indische Oceaan".
De Londensche „Times” schrijft vol
gens het DNB. over de mogelijkheid van
een verder doordringen der Italianen,
ook in de Soedan. „Men kan voorop stel
len,” aldus het blad, „dat de Engelschen
niet zullen pogen door een sterke verde
diging aan de grens tegenstand te bie
den aan den Italiaanschen opmarsch.
Italiaansch offensief In dit gebied
mag echter niet al te lichtvaardig wor
den opgenomen.
De „New York Times” schrijft in een
hoofdartikel, dat de Italianen vele moei
lijkheden zullen moeten overwinnen en
dat het „lange tijd zal duren voordat zich
een
1 Advertentiën: 18 regels 1.30,
elke regel meer f 0.20; derde
plaatsing halve prijs. Adver
tentiën worden gratis ge
plaatst in „De Gorcumer”.
CK. N
van H. Visser en N.
ia, d. van P. Brussee
in. Adriana, d. /an
freede. Geertrulda,
en J. Verschoor.
Borsje, 57 jaar en
jaar. P. de Bode,
ergen, 21 Jaar.
:hoven, 24 jaar en B»
De bezetting van Zeila aan de Golf
van Aden kwam voor de Engelschen ge
heel onverwacht.
De weg langs de kust van Zeila naar
Berbera vormt, afgezien van de weg over
zee, de eenige mogelijkheid tot terug
trekken.
Hetdoor een Italiaansche colonne ver
overde stadje Hargelsa lift reeds ver
achter het Engellsche front.
De tweede Italiaansche colonne be
weegt zich van Quadreina langs de ri-
omhoog in het gebergte
naar de 1700 meter hooge Cahn Nibah,
die Berbera beheerscht.
De derde colonne marcheert langs de
weg over Garrero eveneens op Berbèra
aan.
Men vreest te Aden, dat Berbera bin
nen 48 uur zal vallen.
De laatste weken ben ik met werkge
vers in aanraking gekomen, die mij te
kennen gaven: ik heb al jaren gevoeld,
dat het met de arbeidsverhouding en met
de onderneming een anderen kant uit
moet, maar wat kon ik als eenling doen
te midden der algemeene verwarring, die
nog grooter in plaats van kleiner schijnt
te worden?
Eene firma gaf mij zelfs te kennen:
wij hebben er al meermalen over ge
dacht onze zaak om te zetten in eene
instellirig van algemeen nut maar waar
om moet nu in eens alle verandering on
der den druk van het zwarte hemd ge
beuren, en waarom zouden wij hier alles
net eender moeten doen als In Duitech-
i land?
Ik heb geantwoord: gij moet de zaken
Uwer onderneming en de verhouding tot
Uwe arbeiders regelen, zooals onze Ne-
i derlandsche volksaard en de Nederland-
sche omstandighedenU Ingeven. Maar
gij zult verstandig doen er rekening me
de te houden, dat het maatschappelijk
tempo thans versneld is èn dat gij U tij
dig Instelt op een anderen geest in de
onderneming, opdat Nederland in het
nieuwe Europa niet achteraan komtsuk-
l kelen, maar daarin eene zelfstandige en
leidende plaats inneme.
Vooruitziende mannen zijn het er al
lang over eens dat de oude arbeidsver
houding en de geest der oude onderne
ming niet in orde waren. Het feit alleen
dat er op een gegeven oogenblik, zonder
eenige natuurnoodzakelijke oorzaak, in
een klein land als Nederland 500.000
werkloozen komen en jaren lang blijven,
en dat de grootste helft der onderne
mingen jaren achtereen niet marcheert,
zegt in dit opzicht voldoende.
Nu de kapitalistische orde ten onder
gang neigt en eene nieuwe orde van za
ken baan breekt, kan het tet- oriëntee-
ring wel van nut zijn de tegenstelling
tusschen beide stelsels op het gebied van
de onderneming wat nader uit te wer
ken.
Onder het thans afloopende stelsel zag
men in den arbeid eene zaak van ge-
bruikseigendom. De arbeider trad opals
verhuurder van zijn arbeidskracht; de
patroon trad op als huurder en had tij-
dens de huur een gebrulkselgendom op
de werkkracht van den arbeider.
Onder de nieuwe orde zijn de arbeiders
en de patroons gezamenlijk medewerkers
aan eene gemeenschappelijke taak. In
plaats van gebrulkseigendom is er spra
ke van medewerking onder leiding.
Er is een fundamenteel verschil in
rechtspositie van de onderneming onder
het oude en het nieuwe regime. Onder
het oude regime was de onderneming
een winstobject in handen van den eige
naar; voortaan is de ondememnig een
zuivere economische gemeenschap, waar
in de verschillende categorieën van sa
menwerkende genooten/ hun bijzondere
rechten eïl tevens Mm eigen plichten
hebben. V
Bij deze gemeenschap zijn betrokken
het personeel, de leider en de geldschie
ter (s). Deze samenwerkende groepen
hebben als samenwerkenden niet ieder
een verschillend doel, en’hiog veel min
der een onderling tegenstrijdig doel, zoo
als uit de klassenstrijd gedachte voort
vloeide. Doch zij hebben een gemeen
schappelijk doel: fret verrichten van een
èconomlschen dienst voor de volksge
meenschap om door middel daarvan in
hun eigen levensonderhoud te voorzien.
Wanneer men de zaak zoo scherp en
duidelijk stelt, blijkt pas hoe hemels
breed de nieuwe opvatting van onderne
ming verschilt met die welkè onder het
individualisme geldend was. Hier was de
onderneming geen organisme maar eert
mechanisch geconstrueerde rechtsper-»
soon met een voorbijgaand doel: uiteene
bepaalde economische situatie winst ha
len voor de eigenaars. Het bewijzen van
een economischen dienst aan de volks
gemeenschap was geen eerste doel, doch
Zeila is binnengerukt. Onmiddellijk daar
na wordt in dit communiqué echter een
vergeefsche poging gedaan dit succes te
verkleinen, door te verklaren, dat déze
colonne bijna geen tegenstand heeft ont
moet, aldus Stefanl.
Het communiqué vervolgt dan met te
verklaren, dat op denzelfde dag belang
rijke Italiaansche strijdkrachten, be
staande uit tanks, artillerie, mitrailleurs
en vliegtuigen, Hargelsa hebben ver
overd. Ook deze nederlaag probeert het
communiqué te verdoezelen. Ten slotte
wordt nog toegegeven, dat in de ochtend
van 6 Augustus de vijand Odweina heeft
bezet met detachementen infanterie, ka
nonnen en pantserwagens.
In de verklaring van bevoegde Lon
densche kringen wordt dan nog verder
hoopvol verklaard, dat de Italianen, om
Berbara te bereiken, over een kustweg
van 200 km. lengte moeten trekken en
dat dan de Britsche tegenstand in het
bergachtige gebied van dit land zal be
ginnen.
De Daily Mail, aldus het D.NB., publi
ceert een artikel van lultenant-kolonel
Lowe, waarin deze de toestandder En
gelschen aan de Micfdellandsche Zee en
in Afrika zeer ernstig noemt. Lowe con
stateert, dat de Italiaansche troepen in
Libye en Abessinië superieur zijn aan de
Engelschen in ëaptal en wapening en
dat het zeer gevaarlijk is de
Italiaansche doortastendheid
Sombere toestand voor Engeland.
hoogstens een noodzakelijk middel or*
duurzaam winst te maken.
Dat het personeel een veel belangrlj-
ker functie in de onderneming vervult
dan de geldschieters en dat het perso
neelsbelang dus domineert boven het ka-
pitaalbelang, vond in het algemeen geen
erkenning.
•Zelfs de zoo belangrijke positie der lei
ding was in den regel niet eens behoor
lijk verzekerd, tenzij ze in den vennoot
schapsvorm toevallig de meerderheid dej
aandeelen bezat of achter zich had.
Hoe vele ondernemingen zijn niet het
voorwerp geworden van beurscombina- r
ties en speculaties, waarbij ie willekeu
rig werden bijeengevoegd, gereorgani
seerd of ontbonden, zonder dat het per
soneelsbelang, het belang der leiding of
het algemeen belang ook maar eenig ge
wicht in de schaal legde tegenover het
dividendbelang dat den doorslag ga,L
Velen hopen dat In hét staatkundige
het oude een beetje gefatsoeneerd zalte-
rugkeeren en zoo zullen zij ook wel ver
wachten dat het met vernieuwing op
economisch gebied wel zoo’n vaart niet
zal loopen.
Om dezulken in hun eigen belang tij
dig uit den droom te helpen, zij er op
gewezen, dat onder den druk der nieuwe
denkbeelden de moderne individualisti
sche onderneming evenzeer zal worden
weggevaagd, als onder den druk van het
humanisme de oude vorm van onderne
ming verdrongen is, die vele eeuwen lan
ger geheerscHt heeft dan de individua
listische onderneming en die zelfs spo
ren tot in onze dagen heeft nagelaten.
Er zijn in Nederland, volgens de laat
ste bedrijfstelling van 1930, nog 165.025
ondernemingen met 1—9 arbeiders en to
taal 335.230 arbeiders of 23.6 va» het
totaal, tegen 262 ondernemingen boven
500 arbeiders met totaal 393.925 arbel-
ders of 27.7 van het totaal.
In bedrijven tot 50 arbeiders werkten
43.5 van het totaal en in bedrijven tot
200 arbeiders 61.2 van «het totaal. De
kleine en middelgroote bedrijven vormen
dus nog altijd het belangrijkste onder
deel van het bedrijfsleven. En het is ook
gebleken dat de eerste categorie wat
meer bestand gebleken is tegen crisis dan
de categorie grootbedrijven. Het percen
tage der in bedrijven tot 200 werkzame
arbeiders is n.l. van 1930 tot 1933 opge-
loopen van 61.2 tot 82 0 dat in bedrij
ven boven 500 arbeiders Is teruggeloopev
van 27.7 tot 25 8
In alle geval is het vraagstuk van den
geest en de orde in de onderneming niet
van de laatste jaren, maar heeft al eeni
ge menschenleeftijden achter elkaar de
geesten bezig gehouden. Nu het maat
schappelijk denken in sneller tempo ver
loopt, kan het niet uitblijven, dat ook de
moderne onderneming, evenals zoovele
andere instellingen, op de helling moet.’'
En of men het met de nieuwe denk
beelden al of niet eens is, zal ons niet
worden gevraagd. Wie aan den druk der
gedachte zal willen ontkomen, zal toch
zeker bezwijken voor den druk der fel»
ten.
En die feiten zijn, dat de moderne on
derneming als zoodanig in een crisistoe
stand verkeert. Voor wie het feit der
500 000 werkloozen nog niet duidelijk voor
het fiasco der moderne onderneming ge
tuigt, spreekt misschien duidelijker het
feit, dat het aantal faillissementen zich
tijdens de laatste crisisjaren achtereen
tusschen 4 en 5000 heeft bewogen met
een passief, schommelend tusschen 50 en
70 mlllloen gulden per jaar. Waarschijn
lijk zijn er de laatste jaren meer onder
nemers en ondernemingen failliet ge
gaan dan er nieuwe ondernemingen ge
sticht zijn.
De oude onderneming lijdt aan dezelf
de kwalen als de oude Staat. Wij zullen
daarom nog eenige gedachten en wen
ken ter overweging aanbieden over den
wederopbouw der onderneming.
Dr. VERVIERS.
In het officieels Britsche legerbericht
wordt volgens een DNB.-bericht uit
Londen bevestigd, dat de Italiaansche
troepen de havenstad Zeila aan de Golf
van Aden hebben veroverd.
Intusschen verneemt men uit welinge
lichte bron, dat in de streek van Hadra-
maut, aan de Zuidkust van het Arabische
schiereiland, talrijke stammen in op-
stand zijn gekomen tegen de Engelschen.
Dit verhindert het Britsche commando
het garnizoen van Aden te gebruiken
voor versterking der troepen in Somali
land, die zich in een moeilijke situatie
bevinden.
Volgens het D.NJB. is te Londen offi
cieel medegedeeld, dat de Italiaansche
troepen in Britsch Somaliland ook
Odwelna en Hargelsa hebben veroverd.
Stefanl meldt uit Rome:
Naar aanleiding van de opmarsch der
Italiaansche strijdkrachten in Br.-Soma-
llland heeft het officleuse Brjtsche tele-
graafagentschap via de radio een nieuw
officieel communiqué
en een verklaring uit bevoegde Londen
sche kringen gepubliceerd.
In dit communiqué wordt gezegd, dat
op 5 Augustus een Italiaansche colonne
Me-
‘l*’
