jgqn SCHOONHOVENSCHE COURANT
1948
50
L
Ml
en
INDIÊ en Nederland
I-
f
I
>am
G Ifllll]
in een gouden tijdvak.
dië tot voor kort de naam bezorgde van „eer
ste leverancier der wereldmarkt". Was in 1898
het uitvoeroverschot nog geen 60 millioen gul
den, reeds 1925 werd het tienvoudige bereikt.
Dat deze millioenen grotendeels ten goede kwa
men aan het land en volk zelf, behoeven wij
hen. die Indië kennen en uit eigen beschou
wing weten wat daarginds tot stand gebracht
is, niet aan te tonen.
TVS 1S«
I U U'oofdredW. Kerremana S. W. N. VAN NOOTEN, SCHOONHOVEN. Telef. 207 Giro 13763
Van 1544 af is Nederland verbonden geweest met het Huis van Oranje.
ons
REPUBLIEK
8 uur
Jungh
s gewoon.
en.
De
«rijdt
K
«AG 2 SEPT.
R
van
ide
het
irkt
triiprljzan
aan'
hui?
EN
Foto Maxkelbach.
ledaille).
e)
INA LOY
WRIGHT
A MAYO
-am.
De
dat zi
land 1
{stuk
van
van
>aar-
rden heren
LANKERS
weten x
t aan te
I
•am, X—,
te Prae
de detinei
het Wil-
over de
’verden.
zijn, toet
omhelsde
len sprak!
te Landsvrouwe
I van Engeland
bemoedigende
jarig e
ons Or
Aan haar
zetten, zij
menwerkii
en dat var
niet
lijkl
zoveel
gebrac
eerst dan over,
voor gevon4en
einde van de vooge
den vi
werd i
ïnige
s. En
irstin
luistert men
van de game
moede, onzekerh
genoten kwamen in
rust en welvaart,
donesische volken
hebben gebracht.
a. Soms meen
veel van haar
hebben.
'3n. Als
een, liet
de gast
JCHT BLADZIJDEN. MAANDAG 30 AUGUSTUS 1948 rrt>. 93.
NIEUWSBLADVOORZUIDHOLLANDENUTRECHT
gra-
log niet
iarin de
berech-
t leider
nei ..ont
tot hoge
pen en f
hen.
raad,
hun eige
Voorj
bange
stad. We
gen rone
Ten twee
nemen, om
de belanger
we krachte..
het einde x
haar bedoelii.w
te de Koningin c
Palace in Londer
Welk i
geweest
haar
woorde
i 3 UUR
.30 UUR
EN 8.30
5 u. avond».
;en op
10 uur
de er
voor wie Churchill bang was.
ten, want alleeit onze Vor
i zó op de bres te staan voor
Dank zij haar optreden en
Londen jverd door de gealli-
rekening gehouden met Ne-
voerlegging
Dit algei
op straffen,
lijke of de i
de bijzondere
raad van cass
voor de g
iedsdele"
de strek™
'-J?r dc -
aller
gratie te ver,
van hun straf
gedeelte niet
maand en niet
Hiervan zijn
tijdens de detei
de hun gebode
lijke veroordel
heidstelling xyet
die zich
en. of
rarde-
•ij-
B' "ISLAND.
PR’MSELIJK PAAR NAAR AMSTERDAM.
Pr nses Juliana en Prins Bernhard zouden
vandaag incognito te Amsterdam aankomen
en hun intrek nemen in het paleis op de
Dam.
Juliana en Prins Berr
incognito te Ainsterda
intrek nemen in h
persoonlljkhe-
oeten. de pers
over de reis
ilig terug was
niets van te-
men.gte juichte
liceerde de volle
dige route, en toen was het hek toch van de
dam.
Koningin zelve speet liet nog het meest,
zij zich toen nóg niet blijvend in haar
kon vestigen.
Herinneringen komen in ons op aan die vijf
jaren in een voortdurend bedreigde
«aar hérhaaldelijk vijandelijke vliegtui-
idbromden om onrust te verwekken.
?ede male moest een Oranje de wijk
n buiten het bereik van de vijand,
en van het land te dienen, om nieu-
ten te organiseren en de strijd tot
voort te zfetten. Want dót wad
eling en haar taak. En daartoe klop-
lingin op de deur van Buckingham
Londen.
een troost moet het onze
>n de Koningiq
en de eerste
Van 1544 af is Nederland verbonden geweest met het Huis van Oranje. In dat jaar kwam de toen elfjarige prins Willem voor het eerst in ons land om in Westelijk
Noord-Brabant de bezittingen van René van Chalons te aanvaarden, die hij geërfd had. Enkele tientallen jaren later was die Prins reeds met vaste banden verbonden aan heC
lot van ons volk en sindsdien zijn Nederland en Oranje onverbrekelijk één geweest en gebleven. Er zijn wel tijden geweest, dat een deel van ons volk zich afwendde, we hebben
ook twee stadhouderloze tijdperken gekend, maar de gehechtheid, de liefde, de trouw en het vertrouwen in het Huis van Oranje zat er bij de Nederlander zo diep in, dat
het nooit bij iemand, zelfs niet bij die tijdelijke tegenstanders van Oranje, is opgekomen om een lid van het Oranjehuis het verblijf hier te lande te ontzeggen. Altijd weer bleek
dat Nederland niet zonder Oranje wilde of kon leven en nooit wordt ons volk moede zijn liefde aan Oranje te betuigen. Geen stad, geen dorp, geen gehucht zal men in deze
dagen binnenkomen zonder er de blijken van te vinden, zonder vertoon van feestvreugde. Het feest is niet geheel feest. Er is weemoed in. De weemoed van het scheiden. De
Koningin, die 50 jaren, in uiterst moeilijke tijd, ons land heeft bestuurd, met onuitputtelijke liefde, met machtig beleid, wijs inzicht en standvastig vertrouwen op God, legt haar
koningstitel neer. We hebben geen ander middel om haar onze onze dankbaarheid en wederliefde te betonen, dan deze versierde straten, die vlaggen, die liederen en muziek.
Het is het gejuich van het kind, dat zijn moeder ziet wegreizen en haar nog met blijde kreten naroept:
Da% Moeder!
Engelandvaarders verhalen van de eenvoud
en de hartelijkheid, waarmede zij door de Ko-
nigin werden ontvangen. Alles moesten zij ver
tellen. van hun reis, hun belevenissen en
hun daden, van de toestand in het land en
wat de mensen daar wel dachten. -
den zij reeds, tóch wel wat erg veel var,
kostbare tijd in beslag genomen te he
doch er bleven vragen te beantwoorder
dan inmiddels etenstijd was aangebrokei
H.M. er een bord bijplaatsen en bleef a.
bij haar aan tafel lunchen.
Mert zegt hier in Londen, dat zij
vrouw was. voor wie Churchill banj
dat is te begrijpen, want alleen.
was het gegeven zó op de bres ’te
haar koninkrijk. Dank zij haar optre>
haar gezag in Londen jverd door de
eerden terdege i2..,
derland.
Sinds de donkere daj
stad, die dreunde op
de troon in Nederland
het buitenland, x
landje feest gevierd
derlandse volk, weke
ze figuur te danken h
VAN MOOK NAAR NEDERLAND.
Volgens een communique van Nederlandse
zijde, zal dr. Van Mook op vezroek van de
Nederlandse regering op 8 September naar
Nederland gaan voor besprekingen- over de
situatie in Indonesië.
In deze storm dor ti;
en zegenrijk bewi
Jranjegeslacht neemt het
r is de taak een groots we
j het thans op basis van vri,
:ing tussen het volk van
in Indonesië. Een moeilijke
iettemin verheven.» Want de x
\heid voor welvaart en vrede.
1 bloed en tranen aan dat mi
icht. dragen wij nóg En wij
als de nodige xvaarboi
zijn, opdat Nederlapi
van de voogdij kan zeggei
zan een onze beroemdste 1
iets groots verricht!"
OVERZEESE GEBIEDEN.
WIL JUBILEUMFEESTEN
VERSTOREN.
Radio Indonesia Raja, een omroep van de
republiek van Idonesië. heeft de. Indonesiërs
in dé Nederlandse gebieden aangezet, de ge
bouwen in brand te steken, waarin de Neder
landers het jubileum van Koningin Wilhel
mina en de kroning van Prinses Juliana zul
len vieren. De Nederlandse politie te Batavia
is in alarmtoestand en heeft reeds buitenge
wone maatregelen genomen. Meer dan 200 per
sonen zijn to dusver in Batavia akngehouden,
aldus radio Indonesia Raja.
moest een
het bereik
t land te dienen, om
faniseren en de strij
zfetten. Want dót
‘aak. En daartoe
.ir van Buckin
De Koningin in Londen.
Daar staan we. in gedachten verzonken vóór
het kleine landhuis in South Maimms, onder
de rook van Londen. Een aardig buiten, maar
toch een te bescheiden ruimte voor een Ko
ningin der Nederlanden.
„Het Loo", zeiden de ministers onder el
kaar als ze op audiëntie gingen, ter onderschei
ding van die andere woning, in Londen zelf,
op Eatons Square, die door onze ambtena
ren als „Paleis Noordeinde" betiteld werd.
Maar „Het Loo" lag niet zo rustig als het
echte Apeldoornse. want de Duitse bommen
werpers wisten het goed te vinden en op een
kwade dag brak ook boven South Maimms
de hel los.
Als onze Landsvrouwe op c
haar toevluchtsoord vertoefd 1'
derland nu geen regeringsju.
vieren, want haar huisgenote,
chaussee's. die er de wacht hi
onder het puin vandaan gehae
Het bleef geen geheim.
In 1945, zodra de Nederlandse vlag weer bo
ven vaderlandse grond wapperde, maakte de
Koningin reeds plannen voor haar terugkeer.
Ook wij weten hier in Londen nog precies
hoeveel hoofdbrekens het de verantwoordelij
ke heren gekost heeft om alles geheim te
houden, zo. dat de Duitsers haar niet kon
den belagen. Want in 't Zuiden woedde nog
de strijd, vijandelijke vliegtuigen hadden Eind
hoven gebombardeerd, geregeld vielen V-l's
(bestemd voor Antwerpen) op het Brabantse
en Zeeuwse land, zelfs Den Bosch werd nog
lang door granaatvuur bedreigd en in het be
vrijde gebied slopen saboteurs en spionnen
rond.
Alle instanties, de officiële
den, die de Koningin zou ontmoe
vooral, kregen opdracht niets c
uit te laten vóór HM weer veil'
in Engeland. Maar er kwam
recht' Een duizendkoppige
haar toe, een dagblad publi
NATIONAAL HULDEBLIJK.
De minister van Finrfhciën heeft goedge
vonden. dat ten behoeve van het nationale
huldeblijk giften van f 500 of meer uit ge
blokkeerde rekeningen worden geschonken.
„RADIO-KETEN”.
Naast de bonte mengeling van feestprogram
ma's. die de Nederlandse radio de komende
dagen zal uitzenden, is er een, die bijzondere
aandacht vraagt. Dat is het prqgramma met
de titel: ..Wij roepen de wereld", dat van
avond van 8.05 uur tot 8.50 uur over de zen
ders van Hilversum I en II en over alle korte
golfzenders van Radio Nederland Wereldom
roep zal worden uitgezonden.
D t programma is een radio-keten, die voor
drie kwartier rond de aarde zal worden ge
spannen om Nederlanders in den vreemde in
de gelegenheid te stellen hun gevoelens van
aanhankelijkheid en trouw jegens het konings
huis tot uiting te brengen.
Algemeen gratiebesluit.
Naar aanleiding van het 50-jnrige rege
ringsjubileum van Koningin Wilhelmina en
van de troonsbestijging van prinses Juliana,
heeft de prinses-regentes behaagd, om aan*
Hen. die tot vrijheidstraf zijn veroordeeld,
ratie te verlenen van egn vierde gedeelte
hun s’traf. met dien verstande, dat dit
elte niet minder zal bedragen dan een
>t meer dan een jaar.
i uitgezonderd degenen.
>ntie slecht hebben gedragen
len kansen bij een voorwaa.
sling of voorwaardelijke invTi.
jet benut hebben, zodat tenuit-
jroot en verlaten Sumatra, waar slechts
iatsen onder de bescherming van
een eenzaam bestuurs-
vervulde, een met
oerbossen overdekt
izendtal kleinere en grote-
door blanken betreden ei-
door twintig
lopende
iet In-
Septem-
rige Ko-
Een grens van meel!
Hoe herinneren de weinige ooggetuigen zich
gog die eerste schreden op 13 Maart 1945
over de grens in Zeeuws-Vlaanderen, waar bij
gebrek aan verf of witkalk een streep van
meel over de weg de scheidslijn aangaf....
Eede, een klein dorpje, vlak aan de Belgi
sche grens, genoot de eer 't eerst de Lands
vrouwe te mogen aanschouwen. In een grijs
groene legerauto kwam zij. en één minuut voor
half één stond de Koningin tegenover «de
ruines van haar geteisterd gebied.
Een stilte viel over de weinige aanwezigen.
De boeren en de arbeiders, die zich in 't eer-
ste ogenblik verdrongen hadderi om een
glimpje van de naderende auto op te van
gen, weken stil achteruit. Men begreep, welk
een overweldigende indruk dit moment op de
ze sober geklede vrouw moest maken.
Een Vorstin, die gestreden en geleden heeft
voor haar volk, en dan 't land .terugvindt,
pu;rhopen en oorlogswonden.
Iemand zet met schorre stem
helmus in. Het volkslied verwaait
akkers, waar kortgeleden de tar’~
waar schoten knalden en zo ve.« a
non vielen.
Een Koningin, terug in haar vaderland....
Dan breekt het gejuich los. dan wordt met
vinden en zakdoeken gezwaaid en jubelen die
ke’en ..We leven vrij, we leven blij". De
K'"-'-- n om heen, groet de men-
se-' d!e zich rondom haar verdringen.
F- nu staan we. vandaag weer voor 1
ïa>- -'sje, waar zij gewoond en gewei
hr-“ voor haar volk Een klein gebouw.
IE GEZANTSCHAPS-
3 TE PRAAG GEAR-
1STEERD.
De Tsjecho-Slowaakse veiligheidsautori-
teiten hebben L. B. van Dam, functionaris
aan de Nederlandse legatie te Praag, gear
resteerd. De reden voor de detinering
v. D., die geen diplomatieke onschendbi
heid geniet, is. dat „bewezen" is. dat hij „ten
gunste van vreemde mogendheden spionnage-
werk tegen de Tsjecho-Slowaakse republiek"
heeft verricht.
Gelijk met v. D. is een groep Tsjecho-Slo
waakse burgers gearresteerd, die bij de zaak
betrokken zijn. Het onderzoek wordt voort
gezet. De Nederlandse legatie te Praag is niet
nader op de hoogte gesteld.
Geen honger, geen angst, geen
ziekten.
Toen Koning Leopold van België als kroon
prins in de dertiger jaren een rondreis door
de Archipel maakte, zei hij eens tot een van de
leden van zijn gezelschap: „Zelfs in Europa heb
ik nog nooit zon welvarend land en zulk
een goeddoorvoed en gelukkig volk gezien als
hier." Honger, in die jaren een alledaags ver
schijnsel in Aziatische landen, was voor het In
liep. dische volk een onbekend begrip. Afzichtelijke
jeh- ziekten, rampspoedige epidemiën. plagen waar
aan een gebied als het voormalige Brits-IndiÖ
chronisch te lijden heeft, kennen xvij niet in
zg. Buitenbezit- de Indische Archipel. Onze artsen van de volks-
Nederlands gezag ge- gezondheid dringen met hun staf van personeel
.gemakkelijk ging, tot in de kleinste en meest afgelegen dorpjes
'uit de verhalen van door. Zij bieden hulp waar men het nodig
?s over expedities om heeft. Herinneren wij ons biet het plaatje van
heel de ar- de dokter in z'n witte jas. die een verzamelde
het rood wit en menigte Indonesiërs toespreekt om hen te over-
.anenlanden door ™n do noodzaak zich tosen de één of
bevolking die Andere gevreesde ziekte in te laten enten?
b En zien wij niet nog de een na de ander,
schoorvoetend eerst, later vol vertrouwen het
tafeltje van de dokter naderen?
We zien een moeder komen met een kindje
op haar arm. In de ogen van het knaapje staat
wilde angst te lezen. Hij snikt, en verbergt zijn
gelaat in de hals van z'n moeder als de dokter
een vreemsoortige naald té voorschijn haalt.
De Indonesische verpleger stelt hem in zijn
eigen taal gerust. Het knaapje ondergaat ge
laten de gevreesde prik en een dankbare moe
der kan met haar kind teruggaan....
Zo was het in de dertiger jaren.
Zo was het nog. toen de eenvoudige land
man z'n sawah’s kon bewerken, vrij van vrees
voor rovende terreurbenden.
Zo was liet nog. toen in alle uithoeken' van
de Archipel dc Nederlandse driekleur wapper»
xu-ü- Nu. vijftig jaren na Koningin Wilhelmina's
t uit- troonsbestijging, ziet men in vele streken van
zorg dat cn 3umatrn Been bekende gezichten meer,
Indische 'u*stert men tevergeefs naar de vrolijke tonen
Wii mogen van c'e Rarne^an in de dorpen. Honger en ar-
lireerd door moecle' onzekerheid en angst voor eigen land-
ih<„omar> jn plaats van de sfeer van
die wij Nederlanders de In
ren ten koste van veie offers
dat ogenblik in
had. dan zouNe-
jubileUm kunnen
en twee mare-
lielden,, moesten
laid worden.
ig moest worden gelast.
emeen gunstbetoon heeft betrekking
zowel opgelegd door de burger-
militaire strafrechter als ook door
5 gerechtshoven of de bijzondere
ssatie aan politieke delinquenten
en voor de geïnterneerden. In de Overzeese
gebiedsdelen zal een algemene gratie van de
zelfde strekking worden verleend.
Onder de werking van dit algemeen
tie-besluit vallen niet degenen, die nc"
werden veroordeeld. In gevallen, waan
verdachten soms jaren lang op hun
ting hebben moeten wachten, kan dit leiden
tot onbevredigende gevolgen. Naderhand zal
onder ogen worden gezien in hoeverre even
tuele onbillikheden kunnen worden wegge
nomen.
NEDERLANDSI
FUNCTIONARIS
REE
ïcho-Slov
lands
reden v
diplc
Een nauwelijks in cultuur gebracht Java,
een groot on
op enkele plat
de Nederlandse vlag
ambtenaar zijn plichten
schier ontoegankelijke
Borneo, en een duizer"“~
re. deels nog nooit
landjes, en dit alles bevolkt door twint
millioen mensen van de meest uiteenlor
ontwikkeling en volksaard: ziedaar he.
sulinde, waarover op die stralende f—
berdag van het jaar 1898 een 18-jarigt
ningin het opperbestuur aanvaardde.
Gemakkelijk waren die eerste jaren
haar bewind geenszins. Woedde niet ver in
het Noorden van Sumatra de Atjeh-oorlo^ en
waren niet de moeilijkheden groot waarmee
de opkomende cultures op Java te kampen
hadden? Wij kennen de historie sindsdien
Onder het energiek beleid van de oud Atje..
anks daverdeh, officier, later gouverneur-generaal J. B. van
rele jongeman- Heeutz, werden tussen de jaren 1903 en 1911
de eilanden bulten Java - de zg. Buitenbezit-
tingen - vast onder Nederlands gezag ge- gezondheid dringei
bracht. Dat dit niet altijd .gemakkelijk ging, tot in de kleinste
herinneren wij ons nog uit de verhalen van door. Zij bieden
onze vaders en moeders over expedities om heeft. Herinneren
orde en regelmaat te brengen in heel de ar- dokter in zn v
chipel. Zo drong gaandeweg het rood, wit en menigte Indonesiër
blauw steeds verder in de binnenlanden door toigen van de nor
tot zegen van de Inheemse bevolking, die É,ndpro gevreesde ziel
vaak moest zuchten onder het tyranniek be- El? zlen 'VIJniet ,nt
wind van haar hoofden. schoorvoetend eerst.
-T j j tafeltje van de doktei
Na de pacificatie van de Archipel deed
een ander probleem voor: bewustwor-
ran de Indische volkeren. Het is de ver-
e geweest van mannen als van Heutz,
en Idenburg. dat zij deze nieuwe rich-
rebben begrepen en haar wisten te lei-
geleidelijkheid. Nimmer
m Van Heutz tot ernstige
Langzaam voltroic zich
sproces” Indiërs zagen zich
intwoordelijke posten geroe-
en van deze politiek werd
in 1918 van de Volks-
cend in het bestuur van
zich
ding va
dienste
Colijn
ting ht
den in banen van j
Is het na de jaren vai
conflicten gekomen,
het ..ontvoogdingsp’-'
en verantv
als sluitstee).
door de oprichting
zeggenschap toegekr
'gen land.
ral dit aspect van het Indische vraag?
had in die jaren de bijzondere aandacht
de Koningin. Een aangeboren zin voor x
heid deed haar warme belangstelling juist
gaan naar dat deel van de overhe'dszt
zich een geleidelijke vrijmaking der I
volkeren tot opgave gesteld had
wel zeggen, dat Nederland, geïnsni
de geest van een groot Vorstin, zich h’erdoor
een eervolle plaats heeft weten te veroveren in
de rijen der koloniale mogendheden
Maar niet alleen hierin toonde Nederland
zich een goed kolonisator. We behoeven slechts
de bevolkingscijfers van het jaar 1898 naast
die van 1948 te plaatsen. Bedroeg in de aan
vang van H M.'s regeringsperiode de bevolking
van de Ned. Ind. Archipel 20 millioen zie
len. dit aantal groeide in 50 jaren tot ver bo
ven de 70 millioen. Een bewijs, dat er wel
vaart en rust werd gebracht, want alleen hier
in kan een volk zo gedijen.
Doch ook in andere opzichten plukten de In
dische volkeren de vruchten van een wijs be-
xvind. Bezien we de sterke groei van de z.g.
grote cultures, een groei, die in de beginjaren
dezer eeuw een aanvang nam. Nederlandse vlijt
en pioniersarbeid wisten in enkele tientallen
jaren. onder vaak onbeschrijfelijk moeilijke
omstandigheden, tot stand te brengen wat Ip-
agen in een bedreigde
zijn grondvesten, staat
hechter dan ooit, beseft
waarom er in dat kleine
wordt en weet het Ne-
e zegeningen het aan de-
heeft.
TREIN REED ZONDER PERSONEEL.
De boemel trein Cheribon—Tjikampek is
Vrijdagavond bij een halte, welke op ongeveer
acht kilometer afstand van Tjikampek ligt,
door een bende aangehouden. Deze liet het
treinpersoneel en een deel van de reizigers
uistappen en stuurde de trein onbemand met
een deel van de reizigers verder.q Op het sta
tion te Tjikampek wist het stationspersoneel
de trein tot staan te brengen door op de loco»
motief te springen.
Toch is er hoop!
tijden eindigt nu een 50-
/ind. Een nieuwe telg uit
v-t heft in handen.
werk voort te
n vrijwillige sa-
van Nederland
'ijlie taak, maar
verantwoorde-
ten koste van
millioenenvolk
.j geven haar
“-‘■jrgen daar-
^..apd aan het
in mét de woor-
mannen: „Daar
t nee>uv
ak een
s op bas
n het
Een