J. V. D. LINGEN crmg JOH. VAN CAMP Complete ttlCU ..HECTOR" SNELWERKEND SNEEUWWIT Nieuwe rotatiepers iiti gebruik genome HL ober het 'rieuwe ó/exf''lyMorëeljj^tJ m G. VIS WESTWAGENSTRAAT 82 GORINCHEM U koopt prettig en voordelig BI, schoenmagazijn FORT SCHOENEN BEETWORTELMACHINES Fa. WILLEM DE BRUIN STALTOUWEN KOEDEKKEN KOEDEKTOUWEN HAARDEN Fa. A. HOOGEVEEN HOUTWORM en MOT SLOOFF - ORGELBOUW „Krimpenerwaard" Fa. C. F. van Mill in cU Um haarden kachels WHKÊË 1 Veemarkt te Gori En hier is Uw garantie! Belangrijke aanwinst voor de Schoon» hovensche Courant en de streek. O NIEUWSBLAD VOOR ZUID-HOLLAND EN UTRECHT Schoonhovensche Courant WOENSDAG N OCTOBER 1952. TELEFOON K 1830 2578 alleen verkoop van de bekende HOOGSTRAAT S - GORKUM IN ALLE MATEN HET BESTE VAN HET BESTE SCHERP CONCURRERENDE PRIJZEN II IJZERHANDEL - GORINCHEM naari FA. G. H. EEGDEMAN GORINCHEM tJi. G. van Brandwijk Telefoon K 1830-2462 Touwlager Ij - Handel ln Koe- en Paaraenlanddekken enz. vanaf f 150.- Merken: L. P. - ETNA. JAARSMA en BECKERS Ook het nieuwste op het gebied van HETE LUCHTKACHELS Vraagt Inlichtingen bi) ftuin/e Sortering Haarde/} &)fjacfie/s Telef. 28 - Nieuw-Lekkerland Oemakkelijke betalingscondities/ zf)n de grootste vijanden van Uw kostbare Instrument. Laat daarom Uw ORGEL tijdig nazien U voorkomt daar door grote reparaties. Bel om op of schrijf even een briefkaart. WU belas ten ons (urne met alle voorkomende werkzaam heden aan Kerk- en Huis orgels. OUDERKERK AAN DE IJSSEL TELEFOON K 1894 - 370 Schoonmaken Stemmen Repareren Moderniseren. Speclsle bewerking tegen houtworm en mot. AUTORIJSCHOOL LEIDT U OP MET SPECIALE LESWAGENS Beleefd aanbevelend. W. J. BERREVOETS LEKKERKERK. Kerkweg 187, Telefoon 378 Voorstraat 108, Telefoon 330. rijdt snel, verbruikt weinig en is comfortabel. Vraag een proefrit. N.V Automobielbedrijf v h. Gorinchem voor tLOSTIEKEd KOUSEN BREUK BANDEN ®Ü(K - COKSETItN enz VISNETTEN z^als: Wargarens Zeeltpuiten Aalluiken, enz. Uit voorraad leverbaar. NUNNIKH0VEN Langen. Uk 47 GOKCUM SCHUREN - LOODSEN KIPPENHOKKEN ZU, die zelf timmeren, maak ik er op attent, dat wU steeds beschikken over grote voorraden hout. - Voorts: ramen, deuren en kozijnen, golfplaten, spoorbiels, tele foonpalen enz. enz. Voordat U tot kopen be sluit. komt U dan eens bij ons kijken. Dat kost U niets en verplicht U tot niets. WIJ bezorgen alles wat U koopt binnen 30 K.M. in de omtrek franco thuis. N. VAN HALM N.V. Geestdorp 36 Woerden. Telefoon Harmeien 36. NUt langer Wl) hebben n grote keuze •n ln alle prijzen en diverse modellen, waaronder ook. die zeer geschikt rijn voor gemengde brandstgif 3-gaats Kookkachel*IV ln verschillende ultvop- ringen o.a. crème geömajil- 'f leerd enz. enz Ronde Salamander"? vanaf i 31.— Na jarenlange Onderzoekingen is er enige tijd geleden door de bekende Zeepfabriek De #flok" een gloednieuw watmiddfö sa mengesteld. Het kan niet (bor den vergeleken met gewone wasmiddelen. Het is totaatfan- ders. Veel betert Honderden hulsvrouwen wer den in de gelegenheid gesteld dit wonderwasmiddel in haar eigen huishouding te proberen. Allen wilden met het gebruik ervan doorgaan/ Ze vonden het veel beter dan wat ze eerst ge bruikten. De ene vrouw na de andere kwam tot de ontdekking, dat te nog nooit zó'n wasmiddel had gekend. Hit was verbluffend hoe snel het van mond tot mond ging... In 'n paarweken wist iedereen 't. Dat schuim (zo rijk, zo wit, zo mild), dat sop (zo extra-vet, zo zacht, zo reinigend), die felle witheid en blanke zachtheid van Uw goed, die prijs van 37 cent 't is alles oiïgekend. op Vrijdag 31 0 ar a.i. D. CoOp. Vi.afzitvaranlglngin van Frlaaland an Zuid-Holland bieden daar te koop aan In de stal van de heer G. Voorspul afstamming en pro ook voel drachtige aarzen, pieken en graskalveran. EËHOUDeMs komt dü */en, pracht 1 Smeder!) Ouderke Telefoon 223 enhelm voor eenkoppl I a/a lJssal De Besturen. Weer anderen zeiden, dat het sop zo extra-vet was en dat ze daardoor veel vlugger de was met dit nieuwe Snelwerkend Sneeuwwit tchoon kregen. Het wassen ging bovendien met minder moeite. Honderden winkeliers stonden verbaasd over die plotselinge vraag naar Snelwerkend Sneeuwwit. Menige winkel bel de zelfs naar de fabriek op, om dat zijn voorraad op was. Ieder een vroeg dat enige nieuwe Snelwerkend Sneeuwwit, Natuurlijk vroegen ze bijna al lemaal hoeveel dit Snelwerkend Sneeuwwit kostte. ,JIet is goedkoper," zeiden we. Ieder één moet ermee kunnen was sen. Iedere vrouw kan dan zien hoe snééuwwit haar was wel kan rtfn. En nu ztfn er duizenden en nóg eens duizenden, die Snelwer kend Sneeuwwit elke week gebruiken. Elke dag zijn er huisvrouwen, die Zeepfabriek „De Klok" schrijven, dat Snel werkend Sneeuwwit haar stoutste verw<~htingen heeft overtroffen. De bekende Zeepfabriek „Dè Klok" geeft U hier, in het openbaar, een schriftelijke kwali- teits-garantie. q U krUgt Uw geld terug als Snelwerkend Sneeuwwit niet beter schuimt en geen vetter sop geeft of als het nieuwe Snelwerkend Sneeuwwit Uw was niet inderdaad snééuw-wit zou maken. Als Snelwerkend Sneeuwwit zou tegenvallen, dan stuurt U het pak eenvoudig naar Zeepfa briek „De Klok" te Heerde en U ontvangt èn de 37 cent èn het geld van Uw poetzegel terug. „Is dat dan weer t&n nieuw® uitvinding?" vroegen enkelen ons. We knikten en beloof den het nieuwe Snelwerkend Sneeuwwit zeer vlug verkrijg» baar te stellen. Onmiddellijk daarna begon de tegetocht van het nieuwe Snelwerkend Sneeuwwit/ Hoe tevreden U ook over de witheid van Uw wasgoed bent probeer eens nieuw Snelwer kend Sneeuwwit. Ddn weet U ook, net zoals die andere dui zenden huisvrouwen, dat Snel werkend Sneeuwwit nóg witter wast. Ga Snelwerkend Sneeuwwit bij Uw winkelier halen. Vraag Uw kennissen hoe dit wxmderwas- middel bevalt. Snelwerkend Sneeuwwit wordt op kwaliteit gegarandeerd en kost minder, veel minder37 cent I Probeer mi Snelwerkend Sneeuwwit t Ga naar de winkel I SNEEUWWIT WORDT 6EMAAKT EN GEGARANDEERD DOOR DE FABRIKANTEN KM DE RIJK-SCHUIMENDE K10KZEEP vier vormen twee paren Op één drukc yljnder van de nieuwe pers liggen dis'laat ons (eggen pagi na 1 en 8 ér vervolgens nogmaals bladzijde 1 en 8. Op een 'baan papier staan dus achter elkaar steeds deself- ene soort. Nlettemli staat in ri courant af t rige machiii Een blik in het binnenste been naar 8 TWEEDE BLAD NIEUWSBLAD VOOR ZUID HOLLAND EN UTRECHT Hchoonhovensche Courant OCTOBER 1952. WOENSDAG 27 October 1952 Ruim 60.000 K.Gstaal maar toch zeer fijn en nauwkeurig Maandag 27 Oc^iber 1952 zal een heuglijke dag blijven voor de Schoonhovensche Courant. Op die^dag werd de nieuwe rotatiepers, waarop de krant gedrukt wordt, officieel in gebruik gesteld. Nu is een rotatiepers niet zo maar een machine, van het gewicht of de waarde van de apparaten die in velerlei fabrieken staan. Een rotatieperi is een ingewikkeld samenstel van machines, zoals er betrekkelijk weinig in ons land te vinden zijn. In feite is de nieuwe pers van de Schoonhovensche Courant de enige in wijde omtrek- lp Gouda of Dordrecht bijvooi' tevergeefs naar zo'n kranten spuwend wonder zoeken. Men moet tot Utrecht gaan om de dichtstbijzijnde collega van de Schoonhovense Vomag te vinden. beeld zal men Rotterdam of *rÜen dus eerst de blad- gedrukt en daarna 3 en ende cylinderpaar wer en ongeveer even hoog. Tyanneer die machine ge heel In gebruik, Is vertegenwoor- D.1 5? "W-'Cl" gf-K" bouwen veranderd hebben. In onza in k al rotatiepers «èlf. nleuwe pers i ggen niet vier verschil- wjubu 4». buhjm beschouwing op cylinder, machines, die lnj ue onmlddelUJfce i. vior nlatpn on een cylinder. n.bUh.14 opgntil. dienen te ,t|n. ™r "'"f" W™""' terwijl ook geert rekening Is ge houden met de e)|sctrlsche scha- keiapparatuur, die een gehele wand van ongeveer drie bil vfjf meter lp beslag n^emt. 1 Deze gewllen kumjfen een begrip bladzijde 1 en geven van de indrukwekkende ver- hefenWtdu chinwjielen gopnen ander» dan alljtaga al. tige buitenlandse 'tnachinebouwei vart wie wij zoeven spraken, zittejn ook niet st!]L Zij verbeteren en moder niseren hup producten voortdurend en daardoor ls, het mogejiijk dat een nog lang niét versleten machine, tocjr vervangen dient te worden. Vervangen tenminste, wanneer men de lezers op do snelste e|n beste wU«® him nieuws] wil brengen En dat ia nu Juist waarnaar wij streven. Een streek blad als het Nieuwsblad, voor Zuid- Holland en Utrecht heeft een dienen de taak. het is een deel van het streek leven zelf. de spiegel en tegelijkertijd de stem van de streek. Een stem. die bijvoorbeeld ook gehoord en aangehoord wordt in de griffies van de provinciale be sturen ln Utrecht en Den Haag. Veel meer dus dan de bladen uit do grote steden, die massaproduc ten zUn van commerciële kranten- fabrieken, heeft het streekblad 'n eigen plaats ln eigen kring. Van die kring maakt het deel uit en die kring wil het dienen. Dienen op de beste wijze en daartoe moet het zich verzekeren van de hulp die de moderne techniek weet te bieden. Alleen dan zal het zijn taak kunnen blijven vervullen, alleen dan zal het ln 'n gewaad gestoken kunnen zijn. dat het ook uiterlijk in staat itelt de stem van de streek te blijven vertolken. Aldus net en naar de eis van de tijd „gekleed" zal het streekblad kunnen voortgaan zijn entree te maken in de regeerbureaux. Al deze overwegingen hebben we rotatiepers konden wij een krant drukken van zestien blad zijden. Daarvoor waren dus nodig vier drukvormen-dragende cylin ders met elk vier (verschillende) platen en daar tegenover vier cylinders om het papier te dra gen. Op de nieuwe pers kunnen wU in één drukgang zelfs een courant van vierentwintig blad zijden drukken. Wanneer men dus weet dat voor elk stel pagina's een afzonderlijk stel cylinders nodig is. dan kan men be grijpen dat de nieuwe pers ongeveer het dubbele weegt van de vorige. Het dubbele niettegenstaande bij de nieu we machine verschillende gewichts- MnzlenlUka afstand van de druk vormen en die afstand daartussen wordt gevuld door vele rollen. Do eno rol geeft al wrijvende en draaiende de inkt over aan de vol gende. net zo lang tot de twee laatste rollen bereikt zUn. Die laatste twee draalen tegen de drukvormen aan en ïorgen dus voor bet opdragen van de Inkt. Alle tussenliggende rollen dienen uitsluitend voor een fijne en ge lijkmatige verdeling van de Inkt, zodat een egale en strakke druk verkregen kan worden. Maar ook al die Inktrollen moeten precies met de juiste snelheid draalen. Zou dat niet het geval zijn dan zou de afwikkeling van de laatste twee rollen tegen de platen niet haarscherp kunnen*1 zijn, dan zouden daar wel eens kleine slippartijtjes kunnen op treden. die een minder strakke druk zouden veroorzaken. De gehele samen stelling en beweging van de inktwer- ken op de nieuwe pers zijn een voor beeld van de vorderingen die de ma chinefabriek gemaakt heeft. Een nauwgezette vergelijking van de inlkt- werken op de oude rotatiepers niet die op de nieuwe leert dat de inkt nog fijner verdeeld wordt en met nog iës passend de pagina's ojgens 4 en 5 tegen aan De electrische fralsemachine die ongerechtigheden verwUdert, loden drukvorm schijning. die de nieuwe Vomag ople- de paren pagii vert, maar wij spraken van de snel heid. Die blijkt natuurlijk het beste uit de aantallen couranten, die de pers uitspuwt: per uur zijn er dat on geveer twintigduizend, maar dat is alleen het resultaat. Dit getal is af hankelijk van de snelheid waarmede de cylinders wentelen. Uit het bovenstaande kan reeds ge bleken zijn dat het belangrijkste ver schil van een rotatiepers tpt elke an- die baan wordt nu. zonder aan [vellen gesneden te zijn een van <pe vouwmachines in de p de achterzijde van i een ander cylinder- bladzijden 1 en 8 de gedrukt, maar wij zou- binnenvel missen. Dat pers geleid, die baan zijn paar tegen dii pagina's 2 en 1 den dan dus h« "„Kooun s» vS. ertoe geleid, over te gaan tot de aan koop van een nieuwe rotatiepers Die pers nu voldoet aan alle eisen die de ze tijd stellen kan: sneller en toch be ter. SNELLER In de aanhef maakten wij. wat de naam betreft, een vergelijking tussen de nieuwe rotatiepers en een auto. Er zijn meer vergelijkingen mogelijk. Zo is een rotatiepers, evenals een auto, een betrekkelijk nieuwe verschijning. Onze grootouders reden niet in auto's en lazen geen kranten die op rotatie persen gedrukt waren. Toen de eerste auto's op de weg verschenen sloegen de stomverbaasde omstanders de han den ineen uit verbazing over de snel heid. die men met zo'n apparaat ont wikkelen kon. Zo verging het ook de toeschouwers bij de eerste rotatieper sen. In plaats van de. tot dan toe ge bruikelijke, heen en weer zwoegende drukpersen, die ln twee gangen tel kens één vel wisten te bedrukken, za gen zij de altijd maar wentelende cy linders die een eindeloze baan papier van een grote rol tussen zich door trokken en zo dus zonder pauze als maar gedrukte vellen afleverden. Maar die snelheid van de eerste rotatiepersen Is niet voldoende voor deze tijd. Zelfs ls het tempo waarin onze twintig jaar oude, vorige rotatiemachine couranten leverde, te laag gebleken. Daarom sijn wij verheugd, dat de nieuwe machine In staat is ruim het dub bele van dat vorige tempo te ont wikkelen. Hier gaat de vergelijking met een auto niet meer op. Er is de laatste ja ren nimmer een auto aan de markt gekomen, die de dubbele snelheid van haar voorgangers kon bereiken. Wij behoeven hierin geen tekortkomingen van de automobielfabrikanten te zien. het is alleen een extra pluim voor de bouwers van de rotatiepers. Zij had den dan ook meer mogelijkheden tot hun beschikking. Bij een auto is men altijd gebonden aan zekere grenzen, zowel wat afmetingen en gewicht be treft als wat het benzineverbruik aan gaat. Die beperkingen zagen de ma chinebouwers zich niet opgelegd en zij hebben dan ook een machine ge- ke drukvorm is en ook geen plat vlak. dat het papier draagt. Zowel de druk vorm als de papierdrager"in een ro tatiepers zijn rond. cylindrisch. Die twee cylinders draaien tegen elkaar ln en de papierbaan, die daar tussen door loopt, wordt op die wijze aan één zijde bedrukt. Dezelfde baan pa pier gaat dan door nog zo'n paar cy linders om ook aan de andere kant bedrukt te worden en daarna gevou wen, gesneden en afgeteld. Het aantal meters papier dat per seconde tussen de cylinders door loopt bepaalt dus het tempo van de courantenproductie. Maar juist doordat de cylinders draai en is er een door de natuurkrachten gestelde grens aan hun omwentelings snelheid. Zo goed als de Imker zijn honing nlt de raten slingert door die snel rond te draaien, zo goed als room en ondermelk in de zuivelfabriek gescheiden worden door de volle melk in een centrifuge rond j te draaien, zo goed zouden de druk- i vormen van de cylinders afvliegen wanneer hun omwentelingssnelheid te hoog werd opgevoerd. Die snelheid moet wel vele malen groter zijn dan die van de melkcentrifuge. want de halfronde drukvormen worden dege lijk op de cylinders vastgesnoerd. Maar toch, tegen de middelpuntvlie dende kracht is geen metalen klem of schroef bestand wanneer de snelheid alsmaar wordt opgevoerd. Toen wU dus de els stelden dat de vele duizenden kranten voorde lezers sneller gedrukt moesten worden, waren de machinebou wers verplicht een andere oplos sing te zoeken, zy konden niet volstaan met een groter stel elec- tromotoren. nog soepeler lagers en wat dies meer zij te monteren, ten einde te bereiken dat de cylinders sneller zouden wentelen. Daar mede zouden zij hoogstens een opvoering van de snelheid met enige procenten kunnen bereiken, geen verdubbeling. Zij bekeken daarom het principe van de rotatiepers nader. Tot nu toe en dus ook op onze oude pers. lagen op één cylinder vier drukvormen, vier verschillende wel te verstaan. Twee drukvormen, platen geheten, naast el- wordt nu op lezelfde wijze in twee andere stellen drukcylinders voor de dag gebracht. Ook die pagina 3. 4, 5 en 6 blijven op een lange baan papier staan en die buan wordt tezamen met de eerste in de vouwmachine geleid. In tegenstellin dus tot dp oudere pers waarin de verzamelde bladen van een courant al: vellen ln de vouwma chine gleden vorden op de nieuwe pers dê vouw n eindeloze bane dezelfde pagin; delijk dat op tie van een st aehines gevoed met die per baan steeds 's dragen. Het ls dui- Jeze wijze de produc- 1 cylinders verdubbeld wordt, maar h?t is ook duidelijk dat door deze wij een machine riging in het principe oor dezelfde omvang van een courant, veel groter moet zijn Eén stel cylinders levert immers wel iswaar het dubbel aantal pagina's van één soort, maap ook niet anders dan Is de nieuwe pers in i maal een dikkere te leveren dan de vo- Op die oude trou- besparende constructies zijn toegepast Door deze machine, die een gehele drukhal vult, snellen dus de papier- banen ln een tempo van rond 10.800 meter per uur. Wanneer men de snel heid van die papierbanen zou willen volgen zou men dus al een fiets te hulp moeten roepen. Maar er waa be halve de snelheid van die papier- baan en dus productie van het aantal kranten per uur, nog een andere els. BETER. Die eis heette beter en die betrof natuurlijk de drukkwaliteit. De let ters moesten strakker op het papier komen, de plaatjes en de advertenties moesten fraaier afgedrukt worden. Ook die eis beperkte de machinebou wers in hun streven de omwentelings snelheid van de cylinders op te voe ren. Zoals met zovele zaken geldt ook hier: haastige spoed is zelden goed. Zou men de papierbanen met nog gro ter snelheid door de drukmachine la ten reizen dan zou de drukkwaliteit daaronder lijden. Het is niet voldoen de immers dat men zich in het zweet moet trappen alleen om de voortsnel lende papierbaan te kunnen bijhouden neen die baan moet ook nog bedrukt worden, gevouwen en gesneden. Maar doordat de ontwerpers van onze nieu we Vomag afstand deden van de theo retische mogelijkheid de cylinders veel meer omwentelingen per seconde te laten maken, konden zij al hun aan dacht richten op een zuivere afwikke ling van de voornaamste functie van de pers: het drukken. Om een scher pe druk te verkrijgen is het natuurlijk nodig dat het papier, hoe snel het ook voortrolt, op het moment dat het ge drukt wordt niet verschuift. Wanneer de blanke papierbaan op de gleuf toe- stormt die gevormd wordt door een cylinder met drukvormen en de daar tegenover opgestelde cylinder, die het papier zal dragen, dan is het zaak dat de drie snelheden (van de platency- linder. van het papier en van de druk- cylinder) precies even groot zijn. Daarin mag geen fractie van een se conde verschil zitten. Behalve aan de lagering stelt deze omstandigheid na tuurlijk ook zeer hoge eisen aan de tandraderen, die de cylinders onder ling verbinden. Niet alleen bij de cy linders en het papier moet deze zeer hoge graad van nauwkeurigheid als eis gesteld worden. Het is immers niet voldoende dat de drukvormen zich met precies de juiste spanning en de juiste snelheid tegen het papier drukken. Alleen daarmede zou geen afdruk ver kregen worden: de drukvormen moe ten ook van inkt voorzien worden en die inkt moet de plaat aan het papier afgeven. Nu bestaan er, bijvoorbeeld voor het bedrukken van winkelzakjes en pakpapier, drukpersen waarbij de plaat door een bak met inkt draait en dadelijk daarop die inkt aan het pa pier afgeeft. Met dat systeem Is het «venwel niet mogelijk zo scherp te druk ken als wij voor een krant wense lijk achtten. De bak met inkt zit dan ook op de nieuwe Vomag op De gletwchlnfe bladzyde levert. die in 45 seconden ln het midden gloeiende lood een complete drukvorm voor één bo man, de gietmond «aaru i bet zal stromen. rotatiepers, over een vouwmachine i de vele drukcylinders. Foto Niestadt Gouda. groter zekerheid naar de vereiste plaats wordt geleid. Wanneer wij niet in technische details willen vervallen is het moeilijk hierop nader in te gaan, doch ook zonder die kleinere bijzon derheden zal het duidelijk zijn, dat door de verzekering van een nauw keurige drukafwikkeling en een sterk geperfectionneerde inktgeving de twee belangrijkste voorwaarden voor een goede druk verzekerd werden. De bui tengewone soliditeit en trlllIngBvrijheld van elk druksegmemt van de nieuwe pers doen de rest. Eén cylinder weegt bijvoorbeeld bijna 1200 kg. Dat ge wicht wordt voor het tot stand bren gen van de druk verdubbeld, want immers zijn telkens voor één maal drukken twee cylinders nodig. De la gers die deze cylinders dragen zijn zo gecontrueerd dat geen wrijvingen kunnen optreden. Het was dan ook mogelijk om met één hand zo'n zwa re cylinder te doen draaien, toen die nog vrij in de lagers hing. Dat was natuurlijk tijdens het opbouwen van de pers. Nu gijpen ontelbare tandra deren in elkaar om het gehele vernuf tige samenstel zo te laten draaien als nodig is, want nadat het papier be drukt ls moet het nog verscheidene bewerkingen ondergaan. De bedrukte baan wordt van de drukcylindera, zoals we zelden, naar een van de vouwmachines geleld. Slechts een krant van vier pa gina's wordt op één baan gedrukt. El ke keer wanneer de krant meer blad zijden telt komen er ook meer papier banen aan te pas en nu moet, vóór het vouwen, gezorgd worden, dat de bladzijden op elke baan zuiver op el kaar komen te liggen. Over stangen en walsjes worden de banen dus zo geleld dat ze elk precies op het goede moment boven de vouwmachine aan komen. De samengevoegde banen ko men daar op een driehoekig stuk staal waarvan de punt precies in het mid denden van de papierbaan valt. Onder die punt liggen weer twee cylinders waar de papierbaan, over de lengte dubbel" gevouwen, tussen wordt geleld. Als de pers loopt, glijden dus de sa mengevoegde papierbanen over die driehoekige zogenaamde vouwtrechter waardoor de eerste vouw tot stand komt. De cylinders daaronder zorgen ervoor dat de baan precies telkens tussen twee kranten wordt doorgesne den en zij geven de afgesneden krant over aan een derde cylinder die tege lijkertijd de tweede vouw, dwars over de pagina, tot stand brengt. De derde en laatste vouw wordt aangebracht door een rondwentelend mes dat tel kens preciel op tijd naar beneden komt om een krant door twee walsen heen te slaan. Vanuit die laatste twee wal sen worden de kranten op een lopen de band neergelegd, die dus een ge stage stroom kranten uit de pers voert Aan de andere kant van de pers zit nog zo'n vouwmachine en ook daar komen kranten op een lopende band naar buiten. Op beide lopende banden ligt een stroom uitgewaaierde kran ten, maar elke vijftigste krant krijgt van het laatste deel van de vouwma chine een extra zetje en ligt dus scheef op de uitvoerband. De man aan het eind van de pers kan dus telkens precies een pakje van vijftig kranten opnemen en het aan de expeditie doorgeven. Dit gehele samenstel van cylin ders. walsen, messen, stangen en rollen zorgt er dus voor dat een baan blank papier, zonder dat er een mensenhand aan geraakt heeft, wordt omgetoverd ln afgetelde pakjes van vijftig gevouwen, ge sneden en gedrukte kranten. Dat samenstel wordt aangedreven door een groep van vijf electro-moto- ren, die een schakelkast vol knop pen. klokken, wijzers en wielen vereisen groter dan een plano. Die schakelkast staat In verbinding met weerstanden, verdeelkasten en wat dies meer zij en tenslotte met een nieuwe, zware kabel die de gemeente bedrijven van Schoonhoven aanlegden om de motoren van de nodige elec trische stroom te voorzien. Behalve de stroom voor de motoren van de rotatiepers levert die kabèl ook de electriciteit voor de aandrij ving van DE HULPMACHINES. Die horen er bij, want zonder die apparaten zou men met de rotatiepers nog niet veel kunnen beginnen. In het bovenstaande is herhaaldelijk: sprake geweest van de ronde druk vormen, de platen, die het beeld dra gen, dat op papier gebracht moet wor den. Dat beeld is op elke dag en op elke pagina verschillend en er moeten dus telkens nieuwe drukvormen ver vaardigd worden en wel in het specia le model dat precies sluit om de cy linders van de rotatiepers. Zoals men weet worden gewone drukvormen samengesteld uit losse letters die als kleine bouwsteentjes naast elkaar worden gerijd en tenslot te dus een vlakke „muur" vormen, die plat op een gewone drukpers kan lig- ken. Dergelijke drukvormen zouden voor de rotatiepers nutteloos zijn maar niettemin moet op die wijze al het zet sel tot pagina's verzameld worden. Dat samenvoegen van alle regels en plaat jes tot vormen die precies een pagina beslaan is een kunst apart. Wanneer de beoefenaars van die kunst hun taak tot een goed eind gebracht hebben, moet dus gezorgd worden dat het re sultaat van hun werken ln plaats van in een vlakke nu in een ronde druk vorm zichtbaar wordt. Daarvoor wordt het zetsel in een speciale hy draulische pers onder druk van tach tig tot negentig atmosfeer in bijzon der gepolijst asbestcarton geperst. Die cartonnen drukvorm is dus vlak, maar die kan ook gebogen worden en van die omstandigheid maken de stypeurs gebruik. Stypeurs zijn de vaklieden, die de kun^t verstaan om uit gesmol ten lood van een temperatuur om streeks 300 graden C. strakke, ronde drukvormen te gieten voor de rota tiepers. Voor dat werk hebben zij in de eerste plaats de beschikking over een gietmachine. Ook dit werk moet zoveel doenlijk gemechaniseerd wor den, al is het mogelijk het grotendeels met de hand te verrichten. Een machine werkt sneller en meestal doeltreffender dan losse stukken gereedschap in nog zo'n vaardige hand. Die automatisering verplaatst de bezigheid van de vaklieden grotendeels van hun handen naar hun hersenen. Eeu wen geleden zeulden zij in het zweet huns aanschijns aan de een voudige houten en ijzeren hand persen, die de opvolgers van Lau rens Jansz. Coster gebouwd had den.. Tegenwoordig moeten ijj ro tatiepersen of gietmachines be dienen, die slechts een druk op de knop of een slag aan een hef boom vereisen om in seconden meer te produceren dan die oude houten handpersen in dagen. Aan de spierkracht worden dus niet zulke hoge eisen meer gesteld, maar aan het inzicht en het vlug begrip, de theoretische vakkennis en maohlnegevoel des te meer. De vakmensen die na een jarenlan ge opleiding er voor staan tezamen 'n courant te gaan drukken, gaan niet op zij voor een paar wieltjes of knop jes méér. Dat geldt voor die ln razend tempo geschreven schrift omtoveren in reliefregels op him in genieuze maar zeer Ingewikkelde zet machines, dat geldt voor de virtuozen die uit een schijnbare chaos van re gels en advertenties een serie smaak volle pagina's weten te maken die zij onder de kolos, die preegpers heet, in het asbestcarton afdrukken. Dat geldt zeker ook voor de rotatiedrukkers en stypeurs. De laatsten vlijen, na een korte voorbewerking een vel asbest carton, matrijs geheten, in hun giet machine, zij letten op alles tegelijk: de stand van de matrijs, de welving en de juiste ligging, op de tempera tuur en de voorraad van het gesmolten lood en dan, het lijkt zo eenvoudig, halen zij een slinger over en 45 se conden later hebben zij een ronde drukvorm naar de eis in hun handen. In die driekwart minuut heeft de giet machine onder hoge druk precies de juiste hoeveelheid vloeibaar lood op de matrijs geperst en de daaruit ont stane loden drukvorm weer afgekoeld tot een handzame temperatuur, die de plaat ook doet stollen. Nu volgen nog een paar, machinale, nabewerkingen van de plaat, die er toe dienen maxi male zuiverheid van het product te waarborgen. De plaat moet precies even dik zijn als zijn voorgangers en ook moet de dikte van één plaat over al tot op een fractie van een millime ter nauwkeurig dezelfde zijn. Daartoe wordt een binnenboorma- chine gebezigd, die de draagribben van de plaats controleert en zo nodig bijslijpt. De beeldzijde van de plaat wordt nagegaan op een fraismachfne, die zo ls ingericht dat zowel de boor als de plaat in alle richtingen bewo gen kunnen worden. Daar worden eventuele kleine ongerechtigheden van de beeldzijde van de plaat opge spoord en verwijderd. DeèfÉMste be werking van de plaat is ffllFmachi- naal. Integendeel zeer huiselijk. Met een doodgewone poetsdoek worden al le kruimels en splintertjes lood van de plaat gepoetst, maar ook dat moet nauwkeurig gebeuren want één splin tertje lood onder de plaat beïnvloed de druk, een kruimeltje lood dat tus sen de vele walsen en rollen van da rotatiepers terecht zou komen kan storingen veroorzaken. Daarom een kleine schoonmaakbeurt en dan gaat de plaat van de gieterijafdeling over een glijbaan naar een ballustrade van de rotatiepers. Daar staat een hulp- rotatiedrukker gereed om de plaat op de Juiste plaats op de juiste cylinder in de pers te leggen. De chef-rotatie drukker zorgt zelf voor het vastzet ten van de plaat zo stijf als hij weet dat nodig is en in halve millimeters nauwkeurig op zijn plaats. Die werk zaamheid zetten zij voort tot alle pla ten bevestigd zijn ep dart komt nog een rotatiedrukker helpen. Want nu is het moment aangebroken, waarop de pers gaat draaien. Dan moet de spanning van de papierbanen gere- geld worden, dan moeten tegelijker tijd in alle inktwerken de verdeel- schroefjes zo gesteld worden, dat de drukvormen juist die hoeveelheid inkt krijgen die op deze dag nodig is, dan moet de snelheid van de pers gere geld worden, kortom overal moeten ogen en handen vaardig en vakkun dig aanwezig zijn. Is dat eenmaal ge regeld, zijn de eerste minuten van het drukken voorbij dan doet de reus achtige pers verder al het werk al leen, dan worden de Schoonhoven sche couranten gedrukt om snel naaf de lezers gebracht te worden. Zij zien uit naar de krant die hun al het streeknieuws brengt en bovendien sn«l en actueel het wereldnieuws, dat langs moderne wegen binnenstroomt. Zij verwachten hun krant, die goed koper is üan een dagblad maar toch EEN GOED STREEKBLAD.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schoonhovensche Courant | 1952 | | pagina 3