15Van Eeghen, o.c: 197-200 l6zie b.v. P. Abels, 'Spreekbuis voor dissenters. De drukkerij van Jasper Tourna/, in: In de stad van die Goude, Delft, 1992:221-263 1 Verzamelnaam voor boekverkopers, drukkers, uitgevers, lettergieters, boekbinders, etc 65 PIETER EN JOHAN RAMMESIJN: GOUDSE DRUKKERS Pieter Rammesijn was evenals zijn collega en voorganger, de hierboven genoemde Jasper Tournay, drukker van de werken van Coornhert, een vluchteling uit de katholiek gebleven Zuidelijke Nederlanden. Beiden waren remonstrants of, in ieder geval, vrijzinnig. Het boeken fonds van Pieter Rammesijn vertoont een grote voorkeur voor en interesse in modern na tuurwetenschappelijk, voornamelijk rekenkundig werk. Een groot deel van zijn verdiensten heeft hij verkregen door de uitgaven van stadsdrukwerk, vooral van keuren en ordonnanties. HET GOUDSE VERZET TEGEN HET BIJBELPRIVILEGE Hierboven is al even ter sprake gebracht dat ook de Goudse magistraat zich niet onbetuigd had gelaten in de kwestie rondom het bijbelprivilege van Van Wouw-Ravesteyn. Vanzelf sprekend was het Goudse boekdrukkersklimaat, qua omvang en gewicht niet te vergelijken met dat van Amsterdam. Gouda onderscheidde zich echter van de andere zeventiende- eeuwse, kleinere Hollandse steden door zijn religieus tolerante milieu. De Goudse magistraat stelde zich ten opzichte van mensen met een ander geloof dan het orthodoxe calvinisme zeer welwillend op. Dat had effect op het boekenassortiment, dat in het zeventiende-eeuwse Gouda gedrukt werd. We treffen er zeer veel vrijzinnig godsdienstig werk aan, zoals bijvoorbeeld werk van Coornhert, dat aan het einde van de zestiende, maar ook nog ruimschoots in de loop van de zeventiende eeuw voornamelijk bij Jasper Tournay gedrukt werd16. Maar ook uit feit dat de Goudse drukkers en boekverkopers aanhangers waren van verschillende godsdienstige gezindten wordt duidelijk, dat een afwijkend geloof geen bezwaar was om als boekverkoper en boekdrukker in Gouda aan de kost te komen. Slechts een enkele Hbrairex7 was lidmaat van de Nederduits Gereformeerde kerk, onder de groep zeventiende-eeuwse Goudse Hbraires treft men veel remonstranten of gelijkgezinden aan, veel luthersen, en zelfs een katholiek, die door de onorthodoxe houding van de magistraat in staat gesteld werd het tot officieel stadsdrukker te brengen. In deze stad met zijn tolerante sfeer besloot een remonstrantse drukker samen met zijn zoon het risico te nemen de nieuwe Statenvertaling in groot formaat, in folio uit te brengen: Pieter Rammesijn en zijn zoon Johannes. De omstreden drukker was naar zijn voormalige woonplaats Amsterdam terug gekeerd. Ravesteyn bleef de privileges houden op zijn ezzara-register van de Staten-Generaal en van de Staten van Holland. Het was evenwel mogelijk voor speciaal gedrukte bijbels met bijzondere letters octrooi aan te vragen. De zaak had de Amsterdamse drukkers en boekverkopers weliswaar veel geld gekost, maar de slepende kwestie bleek wel degelijk lonend te zijn geweest, immers, nadien werd er nooit meer een privilege bij de Staten- Generaal aangevraagd en afgegeven, zonder dat ook de Staten van Holland een octrooi verleenden15.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 1995 | | pagina 7