IDE
BEGIN
VAN
HET
ZEVENHUIZEN
IN
TACHTIGJARIGE OORLOG
door drs W. Pau!
32
e tweede helft van de 16e eeuw is een woelige tijd geweest Het was de tijd van de refor
matie en van het begin van de tachtigjarige oorlog. De grote gebeurtenissen in deze oorlog,
zoals het beleg en ontzet van Leiden, zijn uitvoerig beschreven en ieder bekend, over de
gevolgen van de oorlog voor de plattelandsbevolking weet men veel minder te vertellen. Dit geldt
ook voor de belevenissen van de inwoners van de dorpen in Schieland. Aan de hand van aanteke
ningen uit verschillende bronnen is door mij getracht wat meer te weten te komen over de gevol
gen van het beleg en ontzet van Leiden voor de bevolking van Zevenhuizen.
in 1572 begon de opstand pas goed, en keerde vrijwel geheel Holland en West vriesland zich
tegen het geldend regime. Dit had tot gevolg dat hooggeplaatste personen die het hiermee niet
eens waren en een goed heenkomen zochten. Toen een sommatie om hun posten weer te bezet
ten werd genegeerd, werden hun goederen in beslag genomen. Dit lot trof ook de Rooms katholiek
gebleven Jacob van der Duyn, Heer van Sprang, voogd over de kinderen van zijn broer Nicolaas van
der Duyn, eigenaars van het Huis ter Duyn en het daarachter gelegen vogelbos te Zevenhuizen.
Dit bos had een vermaardheid in het gehele land. Het was de broedplaats van reigers, schol
levaars, kwakken, lepelaars en dergelijk gevogelte. Vele geschiedschrijvers maken melding van dit
bos en de gewoonte om nesten te schudden en de jonge vogels te verkopen. Zo verhaalt jacob
Lois1, dat de vogels: "....op Hemelvaertsdagh ende dat tot Pinxteren toe seer wonderieyk worden
uyt haere nesten geschudt ende nedervallende worden a/soo gevangen ende metgeheele schuy-
ten seffens in alle steden van Holland vervoert ende verkoght, dat deese heeren groote profijten
aenbrengt Niemant en magh in deese boschagie komen ofte doorvaeren om deese vogelen geen
ongemackaen te doen op groot poene ende boete, uytgenomen als deese schuddinghe van deese
broetvogelen geschiedt; als dan komt er een groote quantiteyt van volck uyt geheel Hollant ende
andere provintiën ende landen om deese schuddinghe te sien ende elck mensch die wilt komen
sien, moet den kasteleyn accordeeren, oft komt niet in het bosch
Het beheer over de geconfisceerde goederen van de Van der Duyns werd opgedragen aan
de heer van Schilperoort, die als rentmeester-ontvanger een zeer nauwkeurig man bleek te zijn.
Ook onder zijn beheer werden in 1572 en 1573 in dit bos de vogelnesten geschud en de jonge
vogels - meestal schollevaars - bij honderden opgeraapt, en als lekkernij in de omgevende steden
verkocht Nauwkeurig noteerde Van Schilperoort het aantal geschudde vogels en de ontvangsten
hiervan, m zijn rekeningen2 vinden wij de volgende aantekening: "Terselver tijt soe hebben de
soudaten wesende aldaer tot sevenhuysen de schol vers ghestolen. Ende die bomen mitte nesten
mitghewelt affgehouwen, de scholvers vemyeltende vercoft hebben, directelijck teghen den wille
ende danck van desen ontfangher ende die bij hem waeren soedat dese ontfangher met sijn hul
pers mit groote naersticheyt ende diligentie noch sekeren scholvers opgeraept heeft ende vercoft
(.Bronnen voor de geschiedenis van Rotterdam, J.w. Unger en Mr. W. Bezemer. Deel II blz. 581. Jacob Lois: "Oude ware beschrijvinge
van schielant".
2ARA den Haag inv. nr. 3.01.28. Rekenkamer ter Auditie. "Rekeningen van Gherijt Lambrechts van Schilperoort, van de geanno
teerde goederen van (o.a.) de Heer van somersdijk onder den Ambachten van Zevenhuizen en Zegwaard, 1573-1576", 2 delen.
