Slot
Op 20 maart 1905 verschijnt voor Nieuwerkerks ambtenaar van de Burger
lijke Stand - naast een tweede getuige - Johannes Twigt, baanspinner, die verklaart
dat zijn broer Adrianus Twigt, baanspinner, 76 jaar oud, ongehuwd, ook wonend in
het huis nummer 134, op 19 maart is overleden. Johannes verklaart “geen schrijven
te hebben geleerd”. Op 11 juli 1906 overlijdt Henricus Twigt, en op zijn leeftijd van
66 jaar na zijn zijn gegevens eender. Op 6 mei 1908 tenslotte verschijnt Hendrik
Twigt, 54 jaar, touwslager, wonend te Dordrecht, die getuigt, dat op nummer 134C
is overleden Johannes Twigt, 73 jaar, ongehuwd en touwslager l0.
Deze drie gebroeders Twigt, geboren en getogen in Nieuwerkerk a/d IJssel, werkten
dus van 1844 tot hun overlijden in de periode 1905-1908 bij dezelfde touwslager,
bleven ongehuwd en samenwonend. Deze korte bijdrage pretendeert geen genealo
gisch overzicht Twigt te geven, maar om een tweetal tot heden in de regio onbekende
advertenties uit 1894 in enige context opnieuw te publiceren. Voor een Nieuwer-
kerkse historie van de lijnbanen kan het een eerste bijdrage zijn.
Hendrik Twigt moet, gezien het bovenstaande, al sinds zijn vierdejaar op de
touwbaan hebben gewerkt. Blijkens het volgende deel ik (helaas) niet de mening van
A. Twigt, dat er “...met de jongste gesmokkeld moet zijn!” 7 De Graaf meldt dat er
in Moordrecht in de 26 touwbanen in 1843 evenveel volwassenen als kinderen
werkten: “Zij werden gebruikt voor het opwekken van beweegkracht: ze draaiden
het wiel, hielpen bij het ophaspelen der garens en bij het strijken der gesponnen
draden. Elke volwassen spinner had een kind als draaier nodig. 8
Een staatje uit 1864 leert dat er daar dan een jongen van vijf en een meisje
van vier jaar werken. Het gemiddelde aantal kinderen, in een lijnbaan werkzaam,
steeg in de provincie Zuid-Holland van 1,8 in 1819 tot 5,1 in 1871. Rond 1874 werd
dat verboden en ontstond er een slavernij van oude mensen9. “Wij hopen nog vele
jaren met dezelfde veerkracht en sympathie voor haar en haren zoon werkzaam
te mogen zijn,” zo lieten de broers Twigt na vijftig jaar opschrijven.
62
7 De Eik van Arien, kwartaalblad voor de familie Twigt, Baani, aug. 1999, p. 68.
8 De Graaf, op. cit., p. 48.
9 De Graaf, op. cit., p. 80/81.
10 SAHM, Akten BS Nieuwerkerk a/d IJssel, overlijden, 1905, 1906 en 1908.