Het hofstedegeld als eeuwigdurend bezwaar door J.M.Kooijman en H.C.Kooijman-Tibbles De hofstedegeldheflïng in Gouda Over de oorspronkelijke uitgifte van de hofstedegeldpercelen is weinig bekend. In de vanaf 1356 bewaard gebleven rekeningen van de graven van Blois worden jaarlijks de totale inkomsten uit de hofstedegelden verantwoord.1 Als voorbeeld is op pagina 50 een transcriptie van de omschrijving in de oudste rekening 1356/57 te zien.2 Er wordt dus slechts een totale opbrengst in geld en capoenen genoemd alsmede een drietal erfpachten, die later ook tot de hofstedegeldopbrengsten worden gerekend. In de volgende rekeningen komen slechts kleine aanpassingen voor: vanaf 1362/3 worden de hofsteden aan de Keizerstraat opgenomen, in 1368/9 wordt de opnieuw verkavelde Molenwerf toegevoegd en in 1389/90 worden nog eens 20 hofsteden toegevoegd. Tussendoor worden ook nog enkele hofsteden afgevoerd in verband met afbraak, wanbetaling of opkoop. Meer gedetailleerde informatie over die hofsteden was opgenomen in een extract uit 1382, waaruit in 1714 door Walvis en in 1817 door De Lange van Wijn gaarden is overgenomen. Het oorspronkelijk extract is inmiddels al jaren niet meer te vinden, maar de (onderling niet geheel overeenkomende) copieën noemen een totaal van 886 percelen en geven een indruk van de verdeling langs enkele straten. In vele steden werd gedurende de 13e en 14e eeuw bouwgrond uitgegeven tegen een jaarlijkse, eeuwigdurende rente. Dit zogenaamde 'hofstedegeld' betreft relatief lage bedragen, die op basis van één of meer perceelafmetingen werden vastgesteld. In Gouda was het recht op die heffing tot het einde van de 14e eeuw in handen van de graven van Blois. Na 1400 is het eigendom vele malen verhandeld en uit eindelijk kwam het in handen van de gasthuizen. De administratie en inning van het hofstedegeld werd al vanaf het midden van de 16e eeuw tot aan de uiteindelijke afschaffing in 1945 door het Catharina Gasthuis verzorgd. In dit artikel wordt een indruk gegeven van het belang van die heffing. 1 Algemeen Rijksarchief Zuid Holland: Archief Graven van Blois, inv.nrs 84-123 2 Waller Zeper, S.A., Jan van Henegouwen, Heer van Beaumont (Den Haag 1914) p. 475-6 49

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 1999 | | pagina 3