De inning van het hofstedegeld tot de 18e eeuw 54 Mogelijk levert het lopend onderzoek voor de bronnenpublicatie nog aanvullende informatie op over tussentijdse overdrachten. Wij volstaan met de constatering dat vanaf het midden van de 16e eeuw weer duidelijkheid bestaat over het eigendom van de hofstedegeldheffing. Vanaf het einde van de 16e eeuw verzorgt het Catharina Gasthuis de administratie en inning van de ruim 150 gulden hofstedegeld voor de gezamenlijke eigenaars. Die eeuwenlange administratie en registratie van de ruim 800 eigenaars is in het Gasthuisarchief bewaard gebleven: het betreft ruim twintig leggers of kohiers en diverse aanvullende stukken.19 Als voorbeeld is op pagina 55 een 16e-eeuwse pagina opgenomen met namen van eigenaars en bedragen voor Honscoop/Gouwe/Nieuwe Haven. Opgemerkt moet worden dat die bedragen in al die eeuwen niet werden verhoogd, wel werd er aangepast aan veranderende geldstelsels. Een veel voor komende 14e-eeuwse aanslag van 2 schellingen en 3 denier wordt dus in de 16e eeuw 2 stuivers en 4 penningen (vaak genoteerd als 2 stuivers en 1 oortje) en wordt uiteindelijk in de 19e eeuw afgerond op 11,5 cent. Veranderingen ten behoeve van het splitsen of samenvoegen van huizen leidden tot een vrij willekeurige herverdeling op basis van de heffingen over de oorspronkelijke percelen. Uit de registers blijkt dat er geleidelijk aan afkoop van de hofstedegelden plaatsvond; in de 17e eeuw slechts incidenteel, in de 18e eeuw al op wat grotere schaal. Dergelijke afkoop gebeurde toen 'volgens practyk ende voorgaande exempelen tegen de penning 50'. De eerder genoemde aanslag van 2 en een kwart stuiver ofwel 36 penningen wordt dan afgekocht voor 5 gulden 12 stuivers en 8 penningen, alsmede 6 stuivers en 12 penningen voor de lopende drie jaar hof stedegeld. Dit geleidelijk afhemen van de opbrengst is maar van beperkt belang voor de eigenaars: door de geleidelijke geldontwaarding was de waarde al teruggelopen en de traditionele opbrengst wijkt ook nauwelijks af van die bij een nieuwe belegging van de afkoopsom. 19 SAHM: Gasthuisarchief, inv.nrs 604-623

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 1999 | | pagina 8