19
Sociale positie van het lezerspubliek
Het bepalen van de sociale positie met behulp van de intekenlijsten van de Pracht-
bijbel en het Koningrijk der Nederlanden kan een vertekend beeld opleveren. Im
mers, de intekenaars van de Prachtbijbel moeten behoorlijk kapitaalkrachtig zijn
geweest, terwijl een tijdschrift binnen ieders handbereik moet hebben gelegen.
Toch valt op dat ook de geadresseerden van de uitgaande post vrij hoge functies
bekleedden. Daarom moet aan dit aspect wellicht niet teveel gewicht worden ge
hangen. De kopers kunnen grofweg verdeeld worden onder drie beroepsgroepen, te
weten ambtenaren (residentie-medewerkers, juristen, militairen, onderwijzers, ove
rige), zelfstandigen en overige beroepen. Op basis hiervan was het mogelijk het
volgende overzicht te maken:
Ambtenaren
Ambtenaren van een residentie'. Griffier en ambtenaar van het openbaar ministerie
op een residentie-gerecht, Secretaris van een residentie, Controleur bij het Bin
nenlands Bestuur, Assistent-resident, Administrateur, Resident, Geëmployeerde op
het residentie-kantoor, Commis op een residentie-kantoor.
Juristen'. Deurwaarder, Notaris, Raadsheer in een hooggerechtshof, Griffier bij de
raad van justitie, Lid van de raad van justitie, Waarnemend notaris.
Militairen'. Ouder intendant bij de militaire administratie, Majoor, Officier der ar
tillerie, Officier van gezondheid, Adminstrateur der marine-bakkerij.
Onderwijzers'. Gouvernementsonderwijzer, Hulponderwijzer, Hoofdonderwijzer.
Overige'. Boekhouder bij de generale directie van finantiën, Ambtenaar bij de di
rectie der middelen en domeinen, Controleur bij de landsinkomsten en cultures.
Zelfstandigen
Apotheker, Arts, Theecontractant, Koopman, Dominee, Landmeter, Suikerfabri-
kant, Boekhandelaar, Pakhuismeester, Kleermaker, Logementhouder, Vertaler uit
het Javaans, Landeigenaar.
Overige beroepen
Boekhouder der Wees- en Boedelkamer, Ingenieur der Mijnen, Commies Archiva
ris van het mijnwezen.
Verreweg de grootste categorie kopers wordt gevormd door de ambtenaren. Daarbin
nen zijn vooral de residentie-medewerkers sterk vertegenwoordigd. Het is opvallend
dat het koperspubliek van Van Goors fonds vrij hoge functies bekleedt, terwijl ‘mo
dale’ beroepen als kleermaker, landmeter en vertaler duidelijk in de minderheid zijn.
Een mogelijke verklaring hiervoor is de doorgaans hoge prijs van boeken in Indië.
Immers, nadat deze geïmporteerd waren, moesten ook nog eens de vracht-, verpak-
kings- en vervoerskosten betaald worden om van de haven naar de plaats van be
stemming te worden gebracht.
