De Prachtbijbel in Nederlands-Indië
23
In dit overzicht lijken Van Haren Nomans woorden bewaarheid te worden. Het zijn
met name de wetenschappelijke werken op het gebied van taalkunde en natuurkun
de die aftrek vinden. Dit is niet verwonderlijk, gezien de aanwezigheid van een
natuurkundige vereniging in Nederlands-Indië en de Vereeniging tot bevordering
van geneeskundige wetenschappen in Indië. De indruk ontstaat dat vooral die boe
ken geliefd waren, die hun diensten konden bewijzen bij het uitoefenen van een
beroep {Handboek der genees- en verloskunde van het vee) en in het onderwijs,
zoals de aardrijkskundige en taalkundige boeken. Ook is het opvallend dat het
aandeel literatuur inderdaad zeer marginaal is. Kennelijk zijn alleen zeer grote
namen als Dante en Shakespeare verantwoord om naar Indië te exporteren. En
wanneer minder bekende literatuur wel geëxporteerd wordt, dan zijn dat vooral
kinderboeken.
Bij de eerste contacten tussen Van Goor en Indië lijkt de handel enkel te be
staan uit praktische handboeken, Dit lijkt de tendens gedurende de jaren vijftig tot
zeventig. De heer Enderlée bijvoorbeeld, lid van de Vereeniging tot bevordering
van geneeskundige wetenschappen in Nederlandsch-Indië, bestelt Grondbeginse
len Dierkunde van Van Harling en het Chemisch Taschen Rezeptenbuclf5 Of de
heer Van Giebing, deurwaarder te Padang, die naast vele andere praktische boeken
het Zakboekje voor notarissen en procureurs bestelt. De afzet van literatuur komt
zeer gestaag op gang en bestaat aanvankelijk uit met name kinderboeken. Literair
werk wordt in de boekhouding pas in 1872 voor het eerst genoemd. Dezelfde heer
Van Giebing bestelt dan de complete werken van Shakespeare en de Divina Co-
media van Dante.16 Dit lijkt kenmerkend voor de geringe populariteit van literatuur
in de archipel in het algemeen.
Het valt op dat de Prachtbijbel, gezien het jaar van uitgaaf in 1855, grote aftrek
vindt in Nederlands-Indië. Van de ongeveer 5500 intekenaren zijn 83 afkomstig
van plaatsen als Batavia, Soerabaja en Semarang. De meeste van deze afnemers
woonden op Java. Zoals vermeld, konden zij tussen 1852 en 1854 intekenen bij de
firma’s Lange Co en Van Haren Noman Kolff te Batavia. Deze boekhandela
ren namen respectievelijk dertien en 65 exemplaren voor hun rekening. De namen
werden gemeld aan Van Goor te Gouda. 'Van de 13/12 exemplaren Prachtbijbel
compleet gebonden heb ik nota genomen en zal vermoedelijk met het einde van
1855 compleet zijn. Geef mij vooral de namen uwer inteekenaars op, ten einde
45 Copieboek 15:1
46 Copieboek 18:11
