Boeken afkomstig van confiscaties
9
Voor de vraag naar de herkomst van boeken uit de oude kern moet men ook
de schenkingslijsten en de lijsten van vóór 1600 erbij betrekken (naast de al eerder
genoemde Cat. 1637). Voor de beantwoording van deze vraag hebben we voor deze
periode namelijk nog niets aan de notulenboeken en de rekeningen. De notulen
boeken beginnen pas met het jaar 1645, met hetzelfde jaar dus als de voltooiing van
Cat. 1645. En de oudst bewaarde rekening dateert van 1650.
In de Goudse stadslibrije komen dus alleen de boeken van Stein en die van de
Collatiebroeders. Maar als eerste zijn de boeken van de bibliotheek van de St.
Janskerk opgenomen. Deze zijn al in 1594 als “schenking De Lange” overgedragen
aan de magistraat. De bijbehorende inventarislijst is in het Librije-archief bewaard
als inventarisnummer 42. Die telt 67 titels, waarvan er nu nog ongeveer vijf aan
wezig zijn.
Al vergelijkend blijkt, dat er thans nog een kleine 100 boeken in de librije zijn, die
behoren tot de oude kern. Die zijn dus al beschreven in Cat. 1645. Vier- a vijfen
twintig daarvan zijn verkregen door confiscatie van de kerk- en kloosterbibliothe
ken; vijfendertig zijn geschonken door particuliere personen; dertien zijn gekocht
en/of geschonken door de kerkmeesters van de St. Jan en drieëntwintig zijn van
onbekende herkomst. In deze aflevering zal ik mij richten op de boeken die afkom
stig zijn van de confiscaties.
Ondanks dat Gouda aan het eind van de zestiende eeuw een tiental kloosters bin
nen haar muren had, zijn maar van twee kloosters de boeken geconfisqueerd. Dat
komt vooral doordat de boeken van de (zes) vrouwenkloosters klaarblijkelijk niet
in aanmerking kwamen om opgenomen te worden in de stadslibrije; net zo min als
de boeken van de Cellebroeders: een studiebibliotheek hebben zij nooit gehad.
Wel kwamen in aanmerking de boeken van het regulierenklooster Stein en die van
het Collatiehuis van de moderne devoten. Eveneens zou de bibliotheek van de
Minderbroeders opgenomen zijn, als die niet verdwenen was. In 1574 blijken de
boeken van de Goudse Franciscanen in Amsterdam te zijn, waar ze worden geïn
ventariseerd door broeder Wouter Maas, de gevluchte prior van Stein." Maar dat
is meteen het laatste wat we ervan horen: de bibliotheek lijkt van de aardbodem
weggevaagd.
11 I.H. van Eeghen (ed.), Dagboek van broeder Wouter Jacobsz (Gualtherus Jacobi Masius) prior
van Stein: Amsterdam 1572-1578 en Montfoort 1578-1579. 2 dln. Groningen 1959-60, p. 395.
