Fruin en een kaart uit het Gouds Archief
door Adri den Boer
Kaart van Liefrinck...
...en kopie voor Fruin
In 1874 verscheen bij Martinus Nijhoff te ’s-Gravenhage de bundel “De oude ver
halen van het beleg en ontzet van Leiden bij gelegenheid van het derde eeuwgetij
de in hun oorspronkelijken vorm herdrukt”. De uitgave namens de Historische
Commissie van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde werd verzorgd
door R. Fruin, J.E.H. Hooft van Iddekinge en W.J.C. Rammelman Elsevier. Ach
terin het boek bevindt zich een gravure, getiteld: “Gedeelte der kaart van Zuidhol-
land in 1578 geteekend door Johannes Liefrinck van Leiden”. De kaart van 1874
meet 41 x 29 cm en de gravure werd verzorgd door “Wed. E. Spanier Zoon.
Lith. van Z.M.” Het boek bevat een inleiding van de hand van R. Fruin, sinds 1860
hoogleraar in de Vaderlandse Geschiedenis te Leiden, dé liberale historicus van de
19de eeuw. De inleiding is zonder de kaart in 1903 herdrukt.6
Een uniek stuk uit de kaartenverzameling van het streekarchief Hollands Midden is
de ’’Carte Descriptie locael van ’t meerdeel van Hollant..” van ‘schilder’ Johan
Liefrinck uit 15781. Een fragment ervan komt bijvoorbeeld voor op een relatiege
schenk van de KLM uit 19962.
De bewuste - en anno 1965 in het museum bewaarde - kaart werd door
stadsarchivaris Geselschap omschreven als “Kaart van een deel van Holland en
Utrecht, door Johan Liefrinck, 1578. Tekening, 113x116.”, en hij meldde daarbij in
een NB “Ook Delft bezit een exemplaar. De kaart is vervaardigd in verband met het
proces over de Leidsendam, zie inv.nr. 2421.”3 Eerder is in dit tijdschrift aandacht
besteed aan een ‘Gouds’ fragment van deze kaart, vervaardigd in opdracht van de
steden Dordrecht, Haarlem en Gouda.4 De stadsrekening Gouda leert, dat Liefrinck
er van die stad zes gulden voor kreeg, aldus een standaardwerk dat de kaart ook in
1983 nog lokaliseert in het stedelijke museum Het Catharina-Gasthuis.5
SAHM, kaart 2223 C 1, (oud: O.A. Gouda 006)
2 SAHM, coll. Varia nr 733
3 J.E.J. Geselschap, Inventaris van het Oud-Archief van Gouda, Gouda 1965, p. 165.
4 C.W. Hesselink-Duursma, De kaartenverzameling in het Streekarchief Hollands Midden te Gouda,
in: De Schatkamer 1997, p.51/52.
5 C. Koeman, Geschiedenis van de kartografie van Nederland, Alphen a/d Rijn, 1983 p. 91/92.
6 P.J. Blok e.a., Robert Fruin’s verspreide geschriften, deel VII, Den Haag 1903, p. 152 e.v.
25
