De Goudse heksenjacht op “sodomieten” na de invoering van het decreet in 1730
is in verhouding tot de andere steden in de Nederlanden mild te noemen.69 In Am
sterdam werden zestien sodomieten, onder wie één vrouw, terechtgesteld, varië
rend door verdrinking, wurging of ophanging.70 In het desbetreffende plakkaat
werd namelijk de vorm van de straf aan de rechters overgelaten, voorwaarde was
wel dat deze in het openbaar plaatsvond. Ook de bijkomende straffen en de ver
schillende mogelijkheden daarvan werden gedecreteerd; dit waren publieke ver
branding, werpen in zee en tentoonstelling op het galgenveld, “als de begraafenis
onwaardig zijnde
Het gerecht vonniste hem als ware hij in leven. In een open slede werd hij naar de
gevangenpoort gebracht en vandaar op een horde gesleept door de stad tot bij het
gerecht buiten de stad en aldaar gehangen met twee knuppels boven het hoofd,
symboliserend de moord op zijn vrouw en op zichzelf.68
Behalve nog één poorter en vadermoordenaar, vonden voor het overige in de
zeventiende eeuw alleen vreemdelingen, veroordeeld voor landloperij met meer
voudige veroordelingen in de diverse steden van de Nederlanden, op het gerecht
buiten de stad een eindbestemming. Niet alleen zelfmoordenaars werden gesleept.
In sommige gevallen, en meestal bij doodslag, was sleping een bijkomende
schandstraf ter meerdere aantasting van de eer en waardigheid. Dit was ook het lot
van David Joris Houtstraten, die zijn vader gedood had. Nadat op het schavot zijn
hand was afgekapt, ook een spiegelstraf voor met name de hand die gedood had, en
na zijn onthoofding werd hij gesleept naar het gerecht buiten de stad. Daar kwam
zijn lichaam op het rad te liggen en werd zijn hoofd op een staak gezet.
In de achttiende eeuw veranderde het aantal doodstraffen nauwelijks, maar wel de
aard van de straffen en gestraften. In totaal werden 21 doodvonnissen uitgespro
ken, waaronder het doodvonnis van één man, die al gedood was tijdens een ge
vecht in een herberg, maar achteraf schuldig werd bevonden. Hij wordt in een kist
in een open slede gesleept naar het gerecht en in de galgput geworpen, ...tot het
aldaar zal vergaan en geconsumeerd”In tegenstelling tot de geschandstraften op
het galgenveld in de voorgaande eeuwen zijn er nu zeven poorters bij, en ook de
delicten waarop de doodstraf stond verschilden. Geen enkel doodvonnis werd uit
gesproken voor landloperij, nu waren het in hoofdzaak doodstraffen voor meer
voudige tuindiefstal en sodomie of homoseksualiteit.
22
68 RA-179 f176.
69 Groot Plakkaatboek, VI f604. Plakaet teegens de sodomie
70 T. Van der Meer. De wesenlijke sonde van sodomie en andere vuyligheeden. Sodomietenvervol-
gingen in Amsterdam 1730-1811 (Amsterdam 1984) 201-209. Van 1730-1810 werden 119 sodomie
ten veroordeeld, onder wie 16 mensen de doodstraf kregen.
