BIJLAGE
Trienekens, Voedsel en honger, p. 99
67
Een vergelijking met de grote steden is moeilijk. Het algemene beeld komt
sterk overeen, ook de zwarte prijzen zijn vergelijkbaar. Misschien was er in deze
kleinere gemeenschap een groter gevoel van saamhorigheid en sociale controle,
hoewel de omvangrijke criminaliteit het tegendeel lijkt te bewijzen. De enige
exacte gegevens zijn de sterftecijfers in het eerste halijaar van 1945 in vergelijking
met dezelfde periode in 1944.46 Hieruit blijkt, dat deze in de grote steden en enkele
plaatsen in het Westen aanzienlijk hoger lagen dan in Gouda. Ik meen dat de vol
gende factoren hieraan hebben bijgedragen. Ten eerste de ligging in de onmiddel
lijke nabijheid van agrarische gebieden, ten tweede het relatief kleinere aantal in
woners dat op dit gebied was aangewezen en ten derde de relaties die bestonden
tussen de stad en het omringende platteland en zijn bewoners. Dit heeft er waar
schijnlijk toe geleid, dat het voor een groter percentage van de inwoners mogelijk
was extra voedsel te bemachtigen. Voor degenen die dat niet konden was de hon
gersnood echter gelijk aan die in de grote steden.
Tabel I
Sterftecijfers in 12 gemeenten eerste halijaar 1945 ten opzichte van eerste halijaar
1944.
1944
4401
3255
2389
91
188
424
625
287
396
180
424
495
13055
1944 100
221
241
243
232
239
204
180
181
186
205
142
169
221
1945 absoluut
9737
7854
2389
211
449
863
1130
519
737
369
603
839
29122
Absoluut
Amsterdam
Rotterdam
Den Haag
Rijswijk
Voorburg
Delft
Leiden
Gouda
Schiedam
Vlaardingen
Dordrecht
Hilversum
Totaal
Absoluut verschil
5336
4599
3422
120
261
439
505
232
341
189
179
344
4599
46 Zie bijlage, Tabel I (De cijfers voor Gouda wijken sterk af van die in tabel III.)