Hoewel de Landstand in feite de eerste landbouworganisatie met publiekrech
telijke ordeningsbevoegdheden was, betekende dit niet dat voor de eenheidsbond een
belangrijke taak was weggelegd. Op papier was een imposante organisatie geschapen.
De Duitse autoriteiten hielden de Landstand zoveel mogelijk buiten de deur. De meeste
boeren en tuinders wantrouwden “...alles wat naar de Landstand riekte ”.5
Dorpsboerenraad met Buurtboerenleider
Doorwerking van de Landstand op lokaal niveau laat lang op zich wachten. De IJssel-
en Lekstreek van pas vrijdag 16 april 1943 meldt dat zaterdag 17 april voormiddags om
10 uur ten gemeentehuize van Nieuwerkerk a/d IJssel de installatie plaats zal vinden
van de “Dorpsboerenraad als orgaan van de Nederlandschen Landstand”. In andere
redactionele stukjes wordt benadrukt, dat de eenheid van het platteland groeit en de
Landstand grote invloed heeft op de uitzending van arbeidskrachten naar Duitsland.
Geadviseerd zal niet worden om iemand uit te zenden, die werkelijk niet gemist kan
worden, maar een dorp moet het niet “...als ronselarij beschouwen, wanneer leegloo-
pers, die in den landbouw zijn ondergedoken, worden aangewezen voor uitzending’’.
CBTB-afdeling ontbonden
Was de CBTB landelijk in 1918 opgericht, een afdeling Nieuwerkerk a/d IJssel
volgde in 1932. In de vergadering van het afdelingsbestuur van 27 oktober 1941
deelt voorzitter J.J. Maaskant mee, ...dat met het oprichten van de z.g. landstand,
waarin de bestaande organisaties in zullen worden opgenomen, het noodzakelijk is
te bezien wat ons te doen staat. Hij zal zich in verbinding stellen met de heer
Rip, algemeen secretaris van de CBTB.6 Op 4 december 1941 wordt - zoals ge
bruikelijk in de Christelijke School aan de Onderweg - een ledenvergadering ge
houden. “De voorz. geeft verslag van door hem bijgewoonde vergaderingen in
Den Haag. Hij leest tevens een circulaire voor dat de CBTB zijn werk zal beëindi
gen, omdat wij niet accoord kunnen gaan met aansluiting bij den Landstand.
Hiermede zal ook voor onze afdeling het werk worden neergelegd. Besloten wordt
zoveel mogelijk de band te laten voortbestaan. 7 Bij de afdelingen van de andere
landbouworganisaties zal het er niet anders aan zijn toegegaan en zodoende waren
de boeren en tuinders nu allen ‘ongeorganiseerd’. Commercieële verenigingen als
de Coöperatieve Landbouwvereeniging “Nieuwerkerk a/d IJssel” konden wel blij
ven bestaan, al kelderden daarbij de (veevoeder)omzetten in gewicht en guldens.8
5 R.E. van der Woude, op.cit., p. 207
6 SAHM, archief CBTB-afd. Nieuwerkerk a/d IJssel, inv.nr. 2
7 SAHM, archief CBTB-afd. Nieuwerkerk a/d IJssel, inv.nr. 1
8 C. Tenthof van Noorden, Korte geschiedenis van de Coöperatieve Landbouwvereeniging "Nieu
werkerk a/d IJssel" 1902-1952, Nieuwerkerk a/d IJssel 1952
79