94
Behalve van overleden militairen kan men (in archieven) bedoelde uittreksels aan
treffen van onder andere.:
Vrouwen, die uit hoofde van hun functie bevoegd waren legers te velde te vol
gen. Hierbij ware te denken aan o.a. marketensters/zoetelaarsters (yivandières),
wasvrouwen enz., de zogenaamde femmes de troupe. Zij waren in het bezit van
een door de hoogste commandant getekende machtiging mee te mogen trekken
met de aangegeven legereenheid. Daarnaast droegen zij op hun kleding een
herkenningsteken. In de praktijk kwamen er per regiment infanterie 50 tot 60
vrouwen voor. Duizenden vrouwen, waaronder diverse van Nederlandse af
komst, zouden bijvoorbeeld tijdens de veldtocht in Rusland (1812) of in Spanje
(1808-1813) omkomen.
Kinderen, die werden aangeduid als “enfants de troupe” en “enfants de giber-
ne” (vertaald: kinderen van de troep en van de patroontas). Hieronder verstond
men de kinderen (twee per compagnie), die met toestemming bij de eenheid
verbleven en daardoor in aanmerking kwamen voor onderdak, halve soldij,
voeding, kleding en verwarming van rijkswege. Het gaat hier om duizenden
kind-soldaten, ook afkomstig uit Nederland, die met de legereenheden meetrok
ken tot diep in Spanje of tot in Moskou toe. De uittreksels spreken soms boek
delen. In de voorwaarden tot toelating was onder andere bepaald, dat het kinde
ren moesten zijn van wie de vader in militaire dienst was, danwel dat hij tijdens
het gevecht was gesneuveld.
Ook moest men opgeven, wanneer de militair was opgenomen, alsmede de
dag van overlijden. De melding was eerst compleet, indien men ook had opgege
ven aan welke ziekte of verwonding de militair was overleden. Welke ziekten men
toen zoal “kende”, heb ik aangegeven in bijlage 2.
Het uittreksel wordt afgesloten met de vermelding van de plaatsnaam van
overlijden, de datum en de handtekening van degene die het uittreksel heeft opge
steld. De zogenaamde commissaris van oorlog (die altijd in de meervoudsvorm
spreekt en schrijft), die onder andere is belast met het toezicht op het genoemde
ziekenhuis, bevestigt daarna dat de handtekening van de opsteller juist is; dat zij
afkomstig is van Hr/Mevr...., met vermelding van zijn/haar functie en dat geloof
moet worden gehecht aan de inhoud van het uittreksel (d.w.z. dat die op waarheid
berust). Tenslotte voorziet hij het uittreksel van zijn dienststempel (marque de cor-
respondance). Het aldus ingevulde dienststuk kan vanaf nu portvrij worden ver
zonden door het gehele keizerrijk.
De tekst van het uittreksel uit het overlijdensregister komt in meerdere talen
voor (o.a. Duits, Russisch, Spaans), al naargelang het land waar de veldtocht plaats
vond. De te verstrekken gegevens en de volgorde daarvan zijn in vrijwel alle ge
vallen identiek aan die van het Franse formulier.
