h®
M
1
gn
■f
E
In de week van 10 september 1589 wordt Wouter Crabeth in de Sint-
Janskerk begraven, terwijl de klokken ‘4 poosen’ (vier maal een half uur) luiden.8
De zorg voor de glazen wordt overgedragen aan Adriaen Gerritsz de Vrije. Die
maakt zelf in het laatste decennium van de zestiende eeuw vier belangrijke Glazen
voor de kerk: ‘De vrijheid van consciëntie’ (glas 1), ‘Het Wapenraam van Rijn
land’ (glas 4), ‘Koning David en de Christelijke Ridder’ (glas 29) en een ‘Stads
wapen van Gouda’ (glas 40). Hij begint hiermee als het Hoogheemraadschap van
Rijnland in 1594 als eerste sponsor na de Reformatie optreedt. De sponsors uit de
periode 1594-1603 zijn geen hoge edelen of geestelijken zoals voorheen, maar de
belangrijkste Hollandse steden, de Staten van Holland en van het Noorderkwartier.
De Vrije wordt opgevolgd door een reeks glazeniers, die tot 1740 contractueel
voor het onderhoud van de Glazen zijn aangesteld,9 waarbij het kerkbestuur hoge
eisen stelt aan hun vakmanschap.
Behoud en beheer, een Koningsglas waardig
Zodra de toezegging van koning Filips II om
een glas aan de kerk te schenken in 1557 be
vestigd is, worden voor het twintig meter ho
ge raamkozijn de eerste steigers geplaatst.10
Op 20 maart worden er vier stuivers betaald
‘...van steygeren an die conickxs glas om die
maet te nemen Op 2 mei ontvangt meester
Cornells twee Rijnse guldens van die
steyger te maken an dat glas van de coninck
ende noch ander werck’.'2 In het atelier van
Dirck Crabeth heerst een grote bedrijvigheid.
Vellen foliopapier worden door de glazenier
aan elkaar geplakt tot lange stroken, waarop
de tekening van het glas tot stand komt, naar
voorbeeld van een kleiner ontwerp, het ‘vi
dimus’. Talrijke stukken kleurig glas worden
op maat gesneden, beschilderd, gebakken
en met lood tot één geheel samengevoegd.
48
De glasschilder aan het werk.
Zestiende-eeuwse boekillustratie
8 Ibidem, KM 271 (1589), fol. 3v
9 Zsuzsanna van Ruyven-Zeman, The stained-glass windows in the Sint Janskerk at Gouda 1556-
1604. ‘s-Gravenhage, Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen 2000, pp. 4-8
10 Zie voor de constructie van het Koningsglas het artikel van Lidwien Lamboo in The Seventh Win
dow.
SAHM, OAG, KASJ 15 (1557), fol. 112
12 Ibidem, (1557), fol. 88
