Paneel na paneel verschijnt in het raamkozijn, totdat het eindresultaat verkregen is: bo
ven in het glas de inwijding van de tempel in aanwezigheid van koning Salomo - een
verwijzing naar het Spaanse ‘Escorial’ - en in het middendeel het ‘Laatste Avondmaal’.
Links in deze voorstelling knielen Filips n en zijn gemalin, de Engelse koningin Mary
Tudor. Er onder worden in een cartouche alle titels van de vorst in het Latijn vermeld.
Er zijn dan twee jaar verstreken; in 1559 krijgen Jan, de koster van de kerk, en de orgel
trapper Comelis Barentsz elck een halve dach 5 stuivers min een oortginvoor het
afbreken van de steigers.13 Op 28 maart 1559 neemt Dirck Crabeth zijn honorarium van
300 gulden in ontvangst en op 13 augustus het resterende bedrag: 59 gulden, 7 stuivers
en 7 blank.14 Piter Jopenbyer, de knecht van Dirck Crabeth, krijgt 20 stuivers om bier te
kopen, waaruit blijkt dat het werk klaar is. Het gezamenlijk bier drinken door het per
soneel behoort tot een vaste traditie bij de voltooiing van elk groot karwei.15
Een tiental jaren staat het vorstelijke glasgeschenk in zijn volle kleurenpracht te
stralen, dan moeten er enkele gedeelten worden hersteld, ook in 1570. In de jaarreke
ning van de kerk staat genoteerd: de stukken boven in ‘t conincxglas uitgenomen’,'6
in 1571 volgt nog een reparatie.17 Van een meer omvangrijke ingreep is sprake in 1575,
als door Wouter Crabeth en zijn knecht in het glas twaalf voet wordt ‘vermaect ’.'8
In 1606 loopt het Koningsglas voor de eerste maal aanzienlijke schade op, als
over Europa een zware maartse storm raast, die in Nederland een hoogtepunt bereikt.
Alle glazen aan de noordzijde van de kerk, per traditie de galerij waarin de belang
rijkste sponsors een plaats krijgen, worden door het noodweer getroffen, en het is he
laas niet de laatste keer....19 Adriaen de Vrije beschildert 130 panden/...omdat
daer de pincture af was'20 en 37 voeten glas moet geheel worden vervangen.21 De
kerkknecht Claes Jansz Poot brengt nieuwe loodstrips aan en de steenhouwer Unico
Cardon vernieuwt 32 glasposten. De Vrije heeft het Koningsglas vakkundig gerestau
reerd, want pas in 1655 bakt Daniel Tombergen er 50 voeten nieuw glas voor. Hij re
kent er een fors bedrag voor: 106 gulden, ‘alsmede voor eenige verschilderde stuk
ken ’,22 De glazenmaker Albert Mering voltooit het werk, door de herstelde fragmen
ten in het lood te zetten.
49
13 SAHM, OAG, KASJ 16 (1559), fol. 175
14 Ibidem, (1559), fois. 165-166. Hierin zijn vanzelfsprekend ook personeels- en materiaalkosten begrepen.
15 Ibidem, (1559), fol. 193
16 SAHM, OAG, KASJ 112 (1570), fol. 81
17 Ibidem, (1571), fol. 184
18 AHGG, NKA, KM 268 (1575-1578), fol. 37. Hier wordt een vierkante voet bedoeld. Een Rijn
landse voet is 31.4 cm.
19 Behalve in 1606 was er ook stormschade in 1628, 1714, 1718, 1757, 1760 en 1790.
20 Met pand, ook wel paneel genoemd, wordt een glasvlak aangeduid dat is omsloten door de mon-
tants en brugstaven.
21 AHGG, NKA, KM 279 (1606), fol. 39
22 Ibidem, 324 (1655), fol. 92v
