Het Burgerleger werd vanaf 3 augustus 1787 te Woerden gevormd en vertrok op 17
augustus uit deze plaats. Tussen 18 augustus en 19 september viel de actieve peri
ode van het leger; het opereerde in en rond Delft (op 21 augustus steunde het le
ger een remotie elf orangistische regenten; Delft werd daardoor in het patriotse
kamp getrokken) en verder voornamelijk in de dorpen in het Westland. Na aan
komst te Amsterdam op 20 september 1787 - men week voor de Pruisen uit naar
dit laatste patriotse bolwerk - verliep het leger en ging het in het niets op.
PLAN VOOR EEN REMOTIE TE GOUDA MET INZET VAN HET BURGER
LEGER: VRIJDAG 24 AUGUSTUS 1787
Bericht met betrekking tot Gouda in de
Nieuwe Nederlandse Jaarboeken
d.d. augustus 1787 SAMH Gouda
Loosjes, Vervolg op Wagenaar, deel 16, 239
De bronnen zullen bij ieder onderdeel apart worden genoemd.
Met de remotie van elf heren te Delft op 21 augustus had het Burgerleger aange
toond ook werkelijk te willen én te kunnen doen wat de tegenstanders vreesden:
wezenlijk revolutionair handelen, door omwentelingen uit te voeren via het verwijde
ren van orangisten uit de raad en aan de macht brengen van patriotten. Het zou nog
maar een kwestie van tijd zijn dat
via het omgaan van andere steden
en dorpen het gewest Holland tot
een volkomen patriots bolwerk zou
zijn omgetoverd.52 Het is belangrijk
om in het achterhoofd te houden dat
deze dreiging voortdurend in de
lucht hing. Delft en het Westland
lagen op nog geen dagmars van
Gouda.
Op vrijdag 24 augustus 1787 kwa
men de zes Goudse burgergeconsti-
tueerden in actie, en wel in drie ste
den tegelijk. Twee burgergeconsti-
tueerden bezochten op die dag het
in de nabijheid van Delft kamperen
de Burgerleger, twee anderen be
vonden zich op een politieke verga
dering te Amsterdam, terwijl de laat
ste twee in Gouda trachtten uit te
vinden of ze op de steun, of in ieder
geval op de bescherming, van de
krijgsraad konden rekenen. Hun op
zet was niets meer of minder dan
het bewerkstelligen van een remo
tie van regenten naar Delfts voor
beeld.53
CüUDA»
52
53
95
G O U 11 A.
De yver van de Nieiiwftaatsgczinden,
wierdt door de aanfpraken in de Couranten,
door de aanmoedigingen in de Dag. en
Weekpapieren en andere gefchriften van
dag tot dag werkzamer, zo in de Steden ah
ten platten Lande. De Boeren waren, we-
gens hunne ccnvouwiger denkwyzc, minder
tot de Nieuwllaatsgezindheid geneigd; dog
de Roomfchenzo in de Dorpen als in do
Stedenwaren veel tot de Nietiwllaatsgezind-
heid overgehaald, door vertoonde hoop, zo
van meerdere vryheid en genot van voorreg.
ten, in zaken van Godsdienst, als van eenige
mededeeling in amten enz. (Z. ook onder bl.
4118). Hier door aangezetpreekten dePric-
ilers op veele Dorpen niet minder de Nieuw-
ftaatsgezindheid, dan veele Leeraars der Her
vormde Kerk: en hier door groeiden de
Nieuwftaatsgezinde Genoctfchappen ook ten
platte Landefterk aan. Maar het bleet nu
niet meer by het vermeenigvuldigen van zo-
danige Genoot fehappen maar men hieldt
thans ook noodzakclykde Gcnoottchappen
der Oudilaatsgezinden, welken zig hier en daar
ook hadden opgerigttegen te gaan en te ver
nietigen. Wy hebben onder Delft en Voor
burg enz. gezienwar het Burgerlegertje hier-
omtrend heeft verrigt. Daar leg aan Got-Ja»'
INnvtllt-Sluii een gedeelte van her Vrycorps
van deze Stad. Het zelve deedt een uitllap
naar Haastdrecht, en ontwapende aldaar het
zogenaamd Oranjccorps, het zelve alle zyne