97
Over die door Slingerland genoemde Praeparatien is het nodige bekend, we stipten
het al aan. Men vroeg op 23 en 24 augustus om de bescherming van de krijgsraad.
Het kan zijn dat de burgergeconstitueerden met de voorbereidingen zijn verder ge
gaan, maar dat de contra-revolutie van 16-17 september, die al drie weken later
plaatsvond, de zaak heeft doorkruist. Voor deze aanname is echter geen bewijs
voorhanden.
Analyseren we de bovenstaande gebeurtenissen, dan moeten we concluderen dat
we hier bewijzen in handen hebben voor de radicalisering van de Goudse patriotten.
De zes burgergeconstitueerden spanden zich immers in voor niets minder dan het
met ondersteuning van de politieke en militaire machtsmiddelen der patriotse bur
gers bewerkstelligen van een stedelijke revolutie, een politieke omwenteling te
Gouda. Weliswaar nam men het gematigd klinkende remotie (verwijderen) in de
mond, maar het effect zou gelijk zijn aan dat te Delft: een stedelijke patriotse revo
lutie. De revolutie zou dan gericht zijn tegen het machtsbolwerk van de regenten
elite bij uitstek: de vroedschap.
Veel belangwekkender echter is het feit dat de commissie werd geformeerd uit offi
cieren van de schutterij die allen, zonder uitzondering, lid waren van de Patriotti
sche Sociëteit: kolonel Jacobus Blauw, kapitein Jacob Bleuland, luitenant Cornelis
van Leeuwen (bij afwezigheid zou luitenant Jeremias van der Grijp hem vervan
gen57), en secretaris Cornelis van Alphen.
Het optreden van Van Houte en Verzijl in de krijgsraad geeft ons overigens tegelijk
het bewijs in handen dat de twee Goudse burgergeconstitueerden te Delft inder
daad Elsnerus en Grendel moeten zijn geweest, want Slingerland schreef in meer
voud en de twee anderen waren op die dag te Amsterdam.
57 De afwezigheid van luitenant Van Leeuwen is te verklaren uit het feit dat hij als kapitein in
het Burgerleger diende. NA, Familiearchief De Lange van Wijngaarden, dossier 57, inv.nr. 10,
lijst officieren Burgerleger
58 De Wit, Nederlandse Revolutie, 157-161
Amsterdam, provinciaal congres van Hollandse vrijkorpsen (24 augus
tus 1787)
Zoals al gezegd, Van der Wagt en Polijn waren op 24 en 25 augustus te Amster
dam, namelijk bij het congres van de Hollandse vrijkorpsen en andere corporaties.
Dit congres stond in het teken van democratisering, een volksregering bij repre
sentatie, met andere woorden, er werd daar gewerkt aan een ideologische funde
ring van daden zoals die te Gouda in de praktijk werden voorbereid. De vergade
ring stelde een program op, dat als Declaratoir op 30 augustus 1787 aan de Sta
ten van Holland werd aangeboden. Dit Declaratoir bevatte de beginselen van de
moderne staat.58 Alle afgevaardigden van de 200 patriotse vrijkorpsen en andere
corporaties ondertekenden het Declaratoir, dus ook de Gouwenaars Van der Wagt
en Polijn.
