I
114
-
"7
I
"De Vroedvrouw we/ke
de Jonge Dogter Hendri-
na Brenders zal verlos
sen, zal bij de Verlos
sing, siegts eene opgave,
wie de Vader van het
kind is, afvragen, zonder
zulks te behoeven onder
Eede te geschieden ais
zijnde mij de Vader be
kend.
Actum Gouda 2 Mei 1797
H.L. van Buma
BaiHuw"
MM"
(bron: SAHM - Archief van het chirurgijnsgilde 1660-1805,
inv. nr. 18: Resolutieboek Vroedkunde)
4 SAHM - Archief van het chirurgijnsgilde 1660-1805, inv. nr. 18: Resolutieboek Vroedkunde.
Dit verhaal is ook (maar dan wel zonder de vermelding van de naam van Willem van Werkho
ven als verwekker van het kind) te vinden in "Vijf eeuwen medisch leven in een Hollandse
stad" door J.G.W.F. Bik.
Tijdens zijn huwelijk met Agatha Hogenboom verwekte Willem een zoon Martinus
(gedoopt 29 mei 1797) bij een andere vrouw, Hendrina Brenders. In Gouda waren
de vroedvrouwen verplicht om ongehuwde kraamvrouwen onder ede de naam van
de vader op te laten geven; dit om de eventuele kosten van een dergelijk kind voor
de stad te vermijden (die konden dan op de vader verhaald worden). Willem van
Werkhoven was echter goede maatjes met de baljuw van Gouda (H.L. van Buma).
Deze laatste verbood de vroedvrouw Antje Nagel om deze eed af te laten nemen,
om zo de identiteit van de verwekker te beschermen. Dit verbod werd haar op
schrift, ondertekend door de baljuw, overhandigd. Deze schriftelijke verklaring is
met twee lakzegels bevestigd in het resolutieboek vroedkunde van het chirurgijns
gilde te Gouda (zie: afbeelding). De baljuw verhinderde op deze wijze dat het va
derschap van zijn beschermeling alsnog bekend zou worden en probeerde hem
daarmee voor een al te groot publiek schandaal te behoeden. Antje Nagel werd -
ondanks deze uitdrukkelijke opdracht van de baljuw - toch veroordeeld vanwege het
niet afnemen van de eed tot betaling van ƒ25. Meerdere malen werd geprobeerd
deze boete bij haar te innen, maar zij verwees consequent door naar de baljuw.
Uiteindelijk werd de boete wel betaald, naar alle waarschijnlijkheid door de baljuw
zelf (hoewel dat niet met zoveel woorden werd vermeld).4
Naar mijn oordeel is er nu geen reden meer om de naam van de vader te verhullen
en kan er na ruim twee eeuwen een eind komen aan dit beroepsgeheim, dat overi
gens in Gouda een publiek geheim geweest moet zijn, want Martinus gebruikte na
drukkelijk de naam van zijn natuurlijke vader als de zijne: Van Werkhoven.
Z
z, -X*
7
r,.:
I A
ki-. '7rj.
t-*"
y"?*
7.