56 Auteur onbekend; de duistere wereld van de uitgevers van politieke pam fletten Het zou hier te ver voeren ook de Leidse situatie geheel uit de doeken te doen. Wil men daar meer over weten, dan kan ik verwijzen naar het artikel van Rietje van Vliet in Holland'. Leidse letsen. Orangistische en patriotse propagandastrijd in Leiden (1784-1786). In dit artikel komt Iets voor de Patriotten ook aan de orde, en wordt bij monde van de Leidse orangist Johannes Ie Francq van Berkheij (1729-1812), een onbekende inwoner van Hazerswoude, als de auteur getipt.15 R.P.L. Arpots schrijft in zijn boek Vrank en Vrij het auteurschap aan Le Francq van Berkheij zelf toe (in de catalogus van Knuttel staat dat Johannes le Francq van Berkheij het pamflet voor een gedeelte heeft geschreven16), maar vermeldt daarbij wel dat dit door J.I. van Doorninck wordt ontkend.17 Een mogelijke kandi daat voor het auteurschap zou kunnen zijn de orangistische Dirk Noteboom, ge neesheer te Waddinxveen (gelegen ten noordwesten van Gouda, aan de rivier de Gouwe) en schrijver van orangistische pamfletten, zoals Het treurend Waddinx veen. Dat de auteur18 van de lokale Goudse omstandigheden uitstekend op de hoogte was (hetzij uit de eerste hand, hetzij door anderen voorgelicht), is wel zeker. In een tweede artikel gaat Van Vliet in op de positie van de orangistische Leidse uitgever Elie Luzac en diens verhandelingen over de vrijheid van drukpers. En ver der komt in dit artikel de zogenaamde "Overraam-affaire" uitgebreid aan de orde. was, voor zover mij bekend is, geen sprake. Jongenelen, l/azz smaad tot erger. Amsterdamse boekverboden 1747-1794 (Amsterdam 1998); Knuttel, Verboden boeken in de Republiek der Vereenigde Nederlanden (Den Haag 1914). 15 Vliet, R. van, 'Leidse letsen. Orangistische en patriotse propagandastrijd in Leiden (1784- 1786)', Holland, historisch tijdschrift 38 (2006), nummer 4, 289-304. 16 Knuttel, Catalogus van de pamfletten-catalogus, deel 5, 246 (opmerking bij omschrijving van nr. 20918). 17 Arpots, R.P.L., Vrank en Vrij. Johannes Ie Francq van Berkheij (1729-1812) (Nijmegen 1990), 242. De door Arpots geciteerde J.I. Van Doorninck is de schrijver van: Vermomde en naam/ooze schrijvers opgespoord op het gebied der Nederlandsche en Vlaamsche letteren. Deel 1: Schuilnamen en naamletters (Den Haag 1883); Deel 2: Naam/ooze geschriften (Den Haag 1885). Oorspronkelijke titel: Bibliotheek van Nederlandsche anonymen en pseudonie men (Den Haag 1868-1870). 18 Op 6 april 1785 werd de in hechtenis genomen boekhandelaar Hendrik Arends door Am sterdamse schepenen ondervraagd: Was hij de uitgever van Iets voor de Patriotten en Het treurend Waddinxveen! Arends antwoordde dat het eerste hem was toegezonden en dat het tweede, geschreven door ene Noteboom te Waddinxveen, bij hem was gedrukt. De suggestie dat Noteboom ook de schrijver kan zijn geweest van het eerste pamflet is hiermee niet bewe zen, wel dat, inzake de datering, het pamflet Iets voorde Patriotten op 6 april 1785 blijkbaar al bestond. De publicatiedatum zal gelegen hebben in de periode van begin januari tot zeg eind maart 1785. Zie ook hiervoor de opmerking bij voetnoot 6. GA Amsterdam, archief 5061, Rechterlijk archief, inv. nr. 455, Confessieboek maart 1785 - jan. 1786, fo. 93-95 (verhoor van Hendrik Arends, 6 april 1785). Met dank aan de historicus en publicist Ton Jongenelen, die zo vriendelijk was mij op deze Amsterdamse passage te attenderen.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 2007 | | pagina 10