57 Stel u dan voor, dat u op een zonnige middag de tabakshandel verlaat van Martinus Verzijl aan de Lange Tiendeweg (uw voorraad pijptabak is namelijk op), als op de Borstelbrug u een drukkersjongen tegen het lijf loopt. "Mijnheer, lezen? Anderhalve stuiver. Kopen?" U zoekt in uw beurs, geeft de jongen zijn anderhalve stuiver, en laat u een nieuw pamflet in de handen drukken. Thuisgekomen stopt u uw gouwenaar met verse ta bak, steekt er de brand in, en begint te lezen. Wat is het: zie ik u glimlachen, of bijt u van woede uw mooie pijp stuk? 19 Vliet, R. van, 'Leiden and censorship during the 1780s. The Overraam affair and Elie Luzac on the freedom of the press', in: J.W. Koopmans (ed.), News and politics in early modern Europe (1500-1800), Leuven, Parijs and Dudley 2005. 20 Ter vergelijking raadpleegt men het bekende boek van Robert Darnton over Frankrijk in deze zelfde periode: De literaire onderwereld van het Ancien Régime (Amsterdam 1985, ver taling uit het Engels van het origineel uit 1982: The Literary Underground of the Oid Regime}. 21 Knoops, W.A., 'Na Goejanverwellesluis. Gouda tussen revolutie en contrarevolutie (juni - september 1787)', De Schatkamer. Regionaal Historisch Tijdschrift 20 (2006) 73-112. 22 Met dank aan mevrouw dr. R. van Vliet en de heer dr. S. Vuyk. Beide historici waren zo vriendelijk om mij te helpen bij het redigeren van de voetnoten aangaande hun beider specia lismen, respectievelijk de boekpublicatie te Leiden in de achttiende eeuw en de geschiedenis van de remonstrantse broederschap omstreeks 1800. Voor de voetnoten, behorend bij het Leidse deel van het pamflet, heb ik veel ontleend aan de twee artikelen van Van Vliet. Nadere toelichting bij publicatie van Iets voor de Patriotten Voor een beknopt overzicht van de Patriottentijd (1780-1787), met speciale aan dacht voor Gouda, kan ik verwijzen naar een eerdere publicatie in De Schatkamer van december 2006, meer speciaal de pagina's 73-76.21 De tekst van het pamflet vindt u in dit nummer van De Schatkamer volledig afge drukt (pag. 13 e.v.). Niet altijd zal het, vrees ik, de hedendaagse lezer duidelijk zijn wie de personen waren die door onze anonieme pamflettist worden genoemd, te meer daar hij soms niet meer dan de initialen van de persoon in kwestie vermeldt. Dan wordt het wel erg zwaar puzzelwerk. Daarnaast gingen pamfletten vaak in op actuele toestanden, of haakten ze in op gedachtegoed dat in die tijd als algemeen bekend kon worden verondersteld (althans, bij de geletterde elite), maar nu niet meer. In al die situaties heb ik verklarende voetnoten aan de tekst toegevoegd.22 Op die manier hoop ik dat de lezer voor even in de huid kan kruipen van een pam- fletlezende Gouwenaar uit 1784 of 1785. Of dat een patriotse of een orangistische huid is, dat laat ik graag aan de smaak en voorkeur van de lezer zelf over. Overraam was een uitspanning onder Leiderdorp waar illegaal orangistische pam fletten werden gedrukt.19 Hiermee gunt Van Vliet ons een interessante blik in de boeiende literaire onderwereld tijdens het Ancien Régime.20

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 2007 | | pagina 11