50 Titelpagina van de Post van den Neder-Rhijn anno 1786 (Gouda, SAMH, Librije-coH. 546 D 20). Dit was het bekendste patriotse tijdschrift. ten werd evenmin geschuwd. Niet voor niets verschenen dit soort pamfletten ano niem, of de schrijver gebruikte een schuilnaam. Beide partijen maakten gebruik van dit politieke strijdmiddel, en produceerden in de jaren 1780-1787 een ware stort vloed van pamfletten.4 Omdat men in zo'n rekest de eigen zaak bepleitte, en men uiteraard door de stede lijke overheid gehoord wilde worden, was de taal vormelijk, vaak ook wijdlopig en bijna altijd overdreven beleefd van toon. Van patriotse zijde is bekend dat notaris Willem van der Wagt de rekesten opstelde, aan orangistische zijde gebeurde dat o.a. door de advocaat Frederik van der Hoeve (de zoon van een orangistische Goudse regent). Het derde niveau is dat van de politieke pers, met bladen als De Post van den Neder-Rhijn en De Politieke Kruyer (beide patriots), en de orangistische tegenhangers, zoals De Ouder wetse Nededandsche Patriot. De toon van de ze bladen was stevig te noemen, en was soms hard en fel, zeker in de populaire, goedkope volksblaadjes, zoals De Politieke Praatvaar (patriots) en de tegenhanger, De Politieke Praatmoer (orangistisch). Dergelijke bladen werden in Gouda natuurlijk gelezen, maar voor zover mij bekend werden ze in Gouda zelf niet geproduceerd.3 Deze bladen bericht ten zo nu en dan ook over Gouda. Dat ge beurde, zoals gebruikelijk in dit soort publica ties, vaak behoorlijk tendentieus, en het al dan niet toelaten van deze bladen was om die reden weer inzet van partijstrijd. Zo kwam van het een het ander. En dan is er nog het vierde niveau, dat van de anonieme politieke pamfletten. Hier treft men geen beleefdheidsfrasen aan of wijdlopige debatten. Nee, de toon is rauw en hard, en er werd bijna altijd keihard op de man gespeeld. Ook schrok men niet terug voor beledigingen, zware beschuldigingen, roddel en achterklap; het verspreiden van al dan niet valse geruch- 3 Een compleet overzicht van de politieke tijdschriften in de periode 1781-1787 treft men aan in Wissing, P. van, Stokebrand Janus 7757(Nijmegen 2003), Bijlage 1, 333-351. In dit over zicht wordt Gouda niet genoemd. Van de Goudse stadsdrukkers in deze periode, Johannes van der Klos en Wouter Verblaauw, is ook geen vermelding bekend dat zij dergelijke bladen uitgaven of drukten. Wel was W. Verblaauw lid van de Patriottische Sociëteit. 4 Een goed voorbeeld voor Gouda is het patriotse pamflet De Goudasche en Utrechtsche Opti ca, uit 1783. Het verscheen anoniem, maar thans weten we dat de patriotse broodschrijver Nicolaas Hoefnagel (1735-1784) de auteur was. Via veel grove taal en achterklap werd ont- .NKDKR' RHIJN. Tc UTKBCHT, bij GISBERT TIMOR VAX PADDENBURGKW ZOON. XDCCLXXXVI.

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Schatkamer | 2007 | | pagina 4