18#*/ <-85*
gw rs seait
/Ml
SiiFUih Si
li ME
81'!
37
Een opschrift op Kareis glas vermeldde dat hij het schonk toen hij zijn troon over
droeg aan zijn zoon; onderin Philips' glas stond geschreven dat hij het voorbeeld
van zijn vader volgde. Dat deed hij hier letterlijk met de schenking van het glas,
maar de formule hield uiteraard ook een belofte in voor zijn gedrag in de toekomst.
De nadruk op de vroomheid van de keizer en zijn zoon door hun associatie met bij
belse voorstellingen, het aanhaken bij bijbelse naamgenoten en rolmodellen en de
tekstuele toelichtingen op Philips' verhouding tot zijn vader zien we uitgebreider in
het Goudse glas, waarin bovendien een naadloze overgang wordt gesmeed naar de
theologisch/educatieve boodschap betreffende het primaat van Christus, door een
origineel gebruik van inhoudelijk samenhangende bijbelpassages.
Glas 24: De prediking
van PhiHppus te Samaria
Stichting Fonds
Goudse Glazen
Adellijke schenkers in navolging van de koning
De persoonsgebonden iconografie die het Koningsglas kenmerkte vond navolging bij
volgende schenkers - laten we niet vergeten dat het 'laten zien tot welke groep men
behoort' een belangrijk sociaal aspect was van dergelijke donaties. Door een glas te
schenken in dezelfde kerk, liefst in de buurt van dat van de koning zelf, toonde men
dat men hem na stond en tot zijn 'inner circle' behoorde. Het navolgen van de visu
ele retoriek zoals vertoond in het Koningsglas, gebeurde op twee manieren: hetzij
door zich in persoon te laten afbeelden als deelnemer aan een bijbelse scène, zoals
Philips deed in het Laatste Avondmaal, hetzij door een bijbelverhaal te kiezen dat
zich leende voor parallellen met hun persoonlijke situatie of
idealen, zoals Philips dat deed met Salomo.
De eerste adellijke schenker die in Philips' voetsporen zou
treden was graaf Philips de Ligne. Hij koos voor de eerste
optie door zichzelf te laten afbeelden als participant aan
een scène uit de handelingen van de diaken Philippus, die
ook de hoofdpersoon was van het enkele jaren tevoren
door Philips II aan de Gentse St. Bavo geschonken glas.
Maar de Doop van de Kamerling, in Gent de hoofd
voorstelling, is in het Goudse glas een achtergrondscène,
terwijl op de voorgrond de Prediking van PhiHppus in Sama
ria is afgebeeld, die meer van toepassing was op De Lignes
eigen situatie. De graaf knielt, in vol ornaat, tussen de toe
hoorders van de preek, juist op het moment dat veel
mensen werden bevrijd van onreine geesten, die hen onder
luid geschreeuw verlieten, en tal van verlamden en kreupe
len werden genezen" (Handelingen 8: 7). De Ligne was ie
mand die zelf dringend behoefte had aan genezing - hij
was zwaargewond geraakt tijdens de slag bij Grevelingen,
waar hij gevochten had aan de zijde van Philips II. Een pijl
had hem in de nek getroffen, een verwonding die hem le
venslang invalide zou maken en hem zou dwingen tot een
contemplatief bestaan.12
12 Van Eek, Coebergh-Surie en Gasten 2002, pp. 86-89
