Boeken op het Comptoir,
een kijkje in de bibliotheek van een Gouds regent
H.C. Kooijman-Tibbles en J.M. Kooijman
Boekenbezit in de achttiende eeuw
57
Op 17 januari 1756 stierf burgemeester Govert Suys op 62-jarige leeftijd in zijn huis
aan de Turfmarkt. Hij liet een aanzienlijke erfenis van ƒ177.000 achter, maar de
afwikkeling van die nalatenschap was niet eenvoudig. Suys was namelijk gescheiden
en zijn drie kinderen waren al op jonge leeftijd overleden. In zijn testament waren nu
verre familieleden en hun nakomelingen aangewezen als 'staken', dus rechthebbend
op delen van zijn erfenis. Als executeur-testamentair had hij notaris Frederick Luyt
aangewezen. De Goudse Weeskamer zag toe op de naleving van de bepalingen van
het testament en op de verdere vererving.
In een drietal artikelen in de Tidinge van 'Die Goude' werd al een indruk gegeven van
de persoon Govert Suys, de inrichting van zijn woning en van het leven op zijn
buitenplaats Langesteijn. In dit artikel gaan we in op het boekenbezit van zo'n regent.
Een algemene indruk krijgen van het boekenbezit in die tijd is niet eenvoudig. In
Gouda zijn slechts enkele familie-archieven bewaard, maar er zijn naar schatting nog
wel zo'n 2000 boedelinventarissen opgemaakt én bewaard in de Notaris- of
Weeskamerarchieven. De volledigheid van de boedelbeschrijving is echter afhankelijk
van de welstand van de overledene. Boekenbezit was in de 18e eeuw een relatief dure
aangelegenheid en dit beperkt ook het aantal inventarissen waarin boeken zijn
opgenomen. Daarnaast is het vervelend dat boeken een mindere status hadden dan
schilderijen. Hoewel de prijzen elkaar niet zoveel ontliepen, wordt in de boedel
beschrijvingen tenminste het aantal schilderijen, prenten, tekeningen en kaarten
opgegeven, maar bij de boeken wordt meestal volstaan met een kwalitatieve
aanduiding van 'enige' via 'veel' tot 'een partij'. In slechts enkele beschrijvingen wordt
als overtreffende trap een 'bibliotheek' genoteerd, maar zelfs in die gevallen kan de
omschrijving van individuele boeken nog ontbreken.1 Er werd dan namelijk wel voor
een veiling een lijst van boeken opgemaakt, maar die lijsten zijn slechts zelden
bewaard. In het gunstigste geval kan de opbrengst van een boekenveiling dan nog
worden gevonden in het uiteindelijk overzicht van een erfenis.
1 Deze voor boekenliefhebbers vervelende gewoonte komt helaas nog steeds voor: Tijdens het
uiterst interessante Rapenburg-project is in de jaren 1970-80 een schat aan informatie verzameld
over bouwgeschiedenis en eigenaars van de panden langs deze Leidse gracht. In vele bijlagen
zijn alle gevonden beschrijvingen van boedels en veilingen opgenomen, maar er wordt expliciet
genoteerd dat gegevens van boekenbezit niet zijn overgenomen. Curieus is dat wel het aantal en
de afmetingen van de bibliotheekkasten als boedelmeubilair is opgenomen. Het schilderijenbezit
wordt echter compleet overgenomen en ook nog minutieus geanalyseerd om een indruk te
krijgen van de toenmalige bewoners.
