Klokkengieters Wegewart in Gouda
34
Adri den Boer
Henrick Wegewart de Oudere
De aanleiding voor deze bijdrage is het vooral qua gieter bekendmaken van een nog
ongepubliceerd randschrift van een Capelse luidklok. Er is voor gekozen om deze in
breder verband te brengen met de activiteiten uit hetzelfde klokken- en geschutgie-
tersgeslacht in Gouda. (Zelfs de redengevende omschrijving van de Capelse Dorps
kerk als rijksmonument nr 11473 negeert de luidklok; zie www.kich.nl.)
Op de vier luidklokken van de Goudse Sint Jan staat in het randschrift: 'Hendrick
Wegewart heft my gegoten inder stede van Gouda anno 1605.' Elk van deze klok
ken heeft een voor zijn taak kenmerkend opschrift en is voorzien van het stadswa
pen. De torenklok van Capelle aan den IJssel weegt ongeveer 1000 kg en heeft aan
de rand boven als ingekrast extra opschrift: 'Op die Issei'. Het moeilijk toegankelijke
randschrift bevat verder in kapitalen in twee door sierbanden gescheiden regels een
tekst als: 'Dirck Willemsen Balyv en Schovt van die hooghe heeriykheydt die gele
gen is in Cappelle ende Cornell's Willem Wegewart heeft my gegoten inder ste
de Govde Cornelissen Borst ende Pieter Leendertsen Kerckmeesters aldaerAo 1607'
Wie aan het veronderstelde einde van het eerste randschrift 'Cornelis' is lijkt een
raadsel. (Tussen 'Cornelis' en 'Dirck' geeft een boompje of blad duidelijk een schei
ding aan.) Dirck Willemsz. was volgens de archieven van 1589-1612 baljuw van de
hoge vierschaar van het Huis te Capelle en schout van het ambacht Capelle. Dat
zijn naam voorkwam op een eerste steen - toen in de buitenmuur - van de in 1592/
1593 herbouwde kerk was al in 1922 gepubliceerd in een inventarisatie die klokken
negeerde. (De vorige kerk was in 1574 verwoest.)
Wat was de relatie tussen beide tijdelijk in Gouda actieve gieters uit klokkengieters-
geslacht Wegewart, gesproten uit de broers Willem (1) en Wolter Wegewart, uit
Münster naar Deventer getrokken?
Henrick Wegewart de Oudere was de oudste zoon uit het tweede huwelijk van Wol
ter Wegewart, die een broer was van Willem Wegewart de Oudere. In 1596 kreeg
Henrick te Kampen een behuizing ten behoeve van een gieterij tot zijn beschikking.
Hij was een productief gieter, want nog steeds is er een zestigtal klokken van hem
bekend, die voor het merendeel in Kampen zelf werden gegoten. Een uitzondering
vormden de vijf luidklokken voor Gouda, die daar op het Bolwerk werden gegoten.
Dat ze in de buurt gegoten werden lag ook voor de hand, want de zwaarste klok
van de vijf woog 7500 pond! Vier daarvan zijn nog altijd in de toren te vinden, van
de kleinste is het echter onduidelijk of die ooit in de Sint Janstoren gehangen heeft.
In ieder geval bevond deze klok zich in 1943 in de Barbaratoren en is in dat jaar
gevorderd en niet meer teruggekomen uit Duitsland.
In zijn latere levensjaren maakte Henrick regelmatig deel uit van het College van
Schepenen en Raden te Kampen. Vanuit die positie vervulde hij somtijds lucratieve
stedelijke functies. Henrick Wegewart stierf te Kampen in 1622.
