26
[19r] Edog 't was hier nog niet meede gedaan, 't gemeen ziende dat zij hier mis-
slaagte, loope in een groote meenigte na het huijs van den Wel Ed. Gr. heer oud-
baliuw C: N: Plemper van Bree, die meede betigt wierd van gehijme corespondentie
met de Amsteldamse patriotte,64 wierde vier ruijte aan stuk gesmeete, daar deese
nagt meede eijndigde.
Des andere dag, donderdag den 11 september smorgens, wierd weeder een leuge
verzonne, den gemeene man wijsgemaakt dat er eenige kiste met geweere alhier
geariveerd zijn, en aan het huijs van de gemelde Wel Ed. Gr. heer C: N: Plemper
van Bree, en in de nademiddag stonde gevolgt te worde door nog twee andere kiste
met geweere, om den volgende nag te worde uijtgedeeld aan de patriotte, die zich
daarmeede niet alleen zoude hebbe verdeedig, maar zelf de prinseluijde daarmeede
onverwagt aan valle, en als 't mogelijk was die in deeze stad te onder te brenge. De
heere commisarisse van gemelde oraniesocitijd liete zulks door hunne boode aan de
leede van gemelde socitijd al vroeg in den morge aanzegge, daar bij voegende om
zich ook te moete wapene, en deeze dag gewapent te moete koome in hunne soci
tijd om, als er onverhoopt iets met gemelde patriotte mogt gebeure, dan ook gereet
te zijn om zich te kunne verweere. Zooals er op den middag ook al eenig oraniesoci-
tijds leede, gewapent met een pistool en sabel onder hunne rok, langs de straate
liepe.
[19v] Eijndelijk, smiddag te twaalf uure, raakt in een oogenblik de heele stad in op
roer door den gemelde Pieter Smaaling, die gezien heeft dat de lutersch predicant
Jan Roosendaal, staande op de stoep met Cornelis van Leeuwen65 te praate, wierde
door gemelde Pieter Smaaling aangevalle met vloeke en scheldwoorde.
De gemelde predicant en Cor. van Leeuwen, zulks verdriete, gaan in huijs en sluijte
de deur toe. Den gemelde Pieter Smaaling, alleen staande, vloekte, schelde op de
patriotte langs de straat, en schreeuwde uijt dat de patriotte bij gemelde predicant
bijeen vergaarde. Het gemeen, dat hoerende, rotte bijeen en omsingelde 't gemelde
huijs.
De militaare werd daarvan kennis gegeven, daar direct een commande soldate op
af marscheert, en 't gemeen met slaan met de geweere uijt malkander werd ge-
jaagt, daardoor eenige door gequest raakte, en andere van de oproermaakers wier
de op de vlugt gedreeve.
64 De grond voor dit gerucht was waarschijnlijk het feit dat Plemper van Bree enige maanden daar
voor, in maart, een bundel correspondentie had gepubliceerd (gedrukt te Amsterdam!) over de pe
riode september 1787 - maart 1788, onder de titel: Eenige brieven en stukken. Het woord "gehijm"
slaat waarschijnlijk op het feit dat de bundel alleen bedoeld was om verspreid te worden onder de
voormalige medestanders van Plemper van Bree, de patriotten dus, en dus niet voor de verkoop
was bedoeld. Maar blijkbaar hadden de tegenstanders toch weet gekregen van deze privé-
publicatie. Was dus Plemper van Bree, zal het gerucht zijn geweest, bezig om geheime patriotse
correspondentie uit Amsterdam onder zijn voormalige medestanders te verspreiden? Met welk doel?
Het tekende de hysterische, sterk anti-patriotse stemming die er in de stad hing. SAMH, AC 192,
Librije Gouda, 1139 D 151
65 Cornelis van Leeuwen, een pijpenmakersbaas, was niet alleen lid geweest van de Patriottische
Sociëteit, maar ook van het vrijkorps, met de rang van kapitein. Bij de aanhouding van prinses Wil
helmina speelde hij een belangrijke rol. Ook de lutherse predikant Jan Roosendaal was lid van de
Patriottische Sociëteit geweest.
