Een (zelf?)portret van Ignatius Walvis
Jan Willem Klein
45
Van deze, in 2008 overgedragen handschriften is vooral het eerstgenoemde interes
sant. Het bevat een zeer uitgebreide beschrijving van de - katholieke - Goudse
kerkgeschiedenis vanaf 1525, het jaar waarin "Luthers Leere Holland insluipt".
Opmerkelijk is, dat in het eerste gedeelte van dit handschrift ook portretten toege
voegd zijn. De meeste zijn gravures van katholieke geestelijken die een belangrijke
rol hebben gespeeld bij (de aanloop van) het uiteengaan van de Oud-katholieke en
de Rooms-katholieke kerk, de zogenoemde "Jansenistische kerkscheuring", die zich
juist in de tijd van Walvis afspeelde en uitmondde in het "Utrechts schisma" van 1723.
1 De inventarisnummers verwijzen naar het Archief van de oud-katholieke parochie van de H. Jo
hannes de Doper (St. Jan Baptist) te Gouda, berustend op het Streekarchief Midden-Holland (ar-
chiefcode 92).
2 Van 't Goudsche Aarts priesterdom is in 1999 een moderne uitgave verschenen, bezorgd en inge
leid door J.J. Hallebeek en M.F.G. Parmentier. Een uitgave van de Goudsche en andere daartoe die
nende katoiijke kerk-zaaken is in voorbereiding. Een handschrift met vooral de protestantse ge
schiedenis van Gouda is, eveneens in 1999, bij Eburon in Delft uitgegeven door P.H.A.M. Abels on
der de titel Goudsche onkato/ijke kerkzaken. Dat manuscript behoorde tot de stukken die al vroeger
aan het streekarchief waren overgedragen (jnv.nr. 1).
Ongeveer dertig jaar geleden besloot het kerkbestuur van de Oud-katholieke paro
chie Sint Johannes de Doper te Gouda het kerkarchief en de kerkbibliotheek over te
dragen aan - toen - het gemeentearchief, thans het Streekarchief Midden-Holland.
Het archief en de bibliotheek zijn van grote historische waarde. Om allerlei redenen
waren er echter diverse archiefstukken in de pastorie achtergebleven.
De bewaaromstandigheden in de pastorie waren niet optimaal. Bovendien is de pas
torie enige tijd geleden leeg komen te staan. De indertijd achtergebleven boeken en
registers hebben in de loop der jaren danig te lijden gehad van vocht. Alles overwe
gende heeft het kerkbestuur besloten om ook de laatste restanten van het archief
over te dragen aan het Streekarchief Midden-Holland.
De interessantste stukken die hierbij binnengekomen zijn, zijn een paar handschrif
ten van pastoor Ignatius Walvis, waarin hij de plaatselijke en regionale kerkgeschie
denis beschreven heeft. Walvis is vooral bekend door de stadsgeschiedenis van
Gouda die hij geschreven heeft en die uitgegeven is onder de titel Beschryving der
stad Gouda, bevattende een verhaal van stads grondlegginge, waterstroomen, vry-
heeren2 dln in een band, Gouda en Leiden, Endenburg en Vermeij, 1713-1714.
Het oorspronkelijke handschrift hiervan is verloren gegaan. Maar hij heeft ook ande
re werken geschreven. En die zijn in zijn tijd niet uitgegeven. Het zijn werken die de
kerkgeschiedenis van Gouda en de regio beschrijven. Het betreft de handschriften
van de Goudsche en andere daartoe dienende katoiijke kerk-zaaken uit 1709
(Jnv.nr. 47ij en het Vervolg der Goudsche kerk-zaaken uit 1705-1713 (Jnv.nr. 472).
Ten slotte is ook meegekomen het handschrift van t Goudsche Aarts priesterdom,
dat Walvis in 1712 voltooide (Jnv.nr. 473). Van deze manuscripten had het streek
archief al wel microfiches.2
