Aantekeningen krijgsgevangenschap, Isaac de Wolff 1943-19451
3
Op woensdag 21-7-'43 werden wij verplaatst naar het eigenlijke kamp waarin aan
alle soorten sport gedaan werd. Wij ruilden met russen die naast ons kamp lagen
voor een doosje lucifers voor een pakje tabak en zij gaven er ook wel russisch geld
voor. Op woensdag kwamen de eerste transporten engelsche krijgsgevangenen aan
die vanuit Italië naar ons kamp werden overgebracht. Wij mochten geen contact
met hen hebben. Maar wat niet mocht deden wij toch. Ook kregen wij van onze
makkers cigaretten, tabak en sigaren over het prikkeldraad gegooid. Het is dan ook
heel wat maanden geleden dat wij een echte player gerookt hebben. Maar nu wa
ren we de koning te rijk. De andere dag met het volgende transport werd er voor
een zakmes 20 players gegeven en voor knopen of hollandsch geld een pakje tabak
of sigaretten.
Vrijdag 23-7 een bezoek gebracht aan het kamp van de Serviërs alwaar een volledi
ge markt werd gehouden. Na een week van gevangenschap werd er door de Hol-
landsche jongens een ware ruilhandel ingesteld van wollen truien, shirts, vesten en
broeken en zeep tegen levensmiddelen, shag, tabak en sigaretten. Menig jongen zal
wanneer wij de winter hier mede moeten maken veel van koude te lijden hebben.
Op Dinsdag 11 April moesten wij ons melden te Amersfoort voor krijgsgevangen. Na
eenige uren in de rij te hebben gestaan, met de hoop nog naar huis terug gezonden
worden moesten wij ons boeltje maar neer zetten en werden ingesloten2. Na een
prima behandeling door het Ned. Roode Kruis werden wij op Zaterdag om half 6 op
transport gesteld naar Duitschland. Na een versnapering gehad te hebben werden
de deuren gesloten en kwamen na 24 uur in een vrachtwagen met ongeveer 30
man te Mühlberg3, een plaats tusschen Leipzig en Dresden, aan, alwaar wij de
nacht doorbrachten op de vloer van de barak. Maandag werden wij eerst geknipt en
geschoren en onze kleren uitgegast tegen eventueele luis, daarna werden wij naar
de andere zijde van 't kamp gebracht en geregistreerd terwijl er gelegenheid was
om eventueel Hollandsch geld in te leveren voor kampgeld. Daarna weer terug naar
de andere zijde van het kamp en werden daar gevisiteerd en persoonsbewijs afge
nomen. Hierna naar een barak alwaar wij een paar dagen moesten verblijven alvo
rens naar het eigenlijke kamp te worden overgebracht. Op Dinsdag ingeënt tegen
pokken en typhus en des middags werd er een röntgenfoto van ons gemaakt.
1 Dit is de letterlijke weergave van de inhoud van het schrift, inclusief verschrijvingen etc. Met
zijn onleesbare stukken gemarkeerd. Deze publicatie is mogelijk gemaakt door Sonja Per-
dijk-de Wolff, met dank aan haar dochter Sonja Perdijk-de Jong, die een eerste getypte versie
maakte, en bezorgd door Bregje de Wit met medewerking van Karei Jongeling.
2 Wie zich als krijgsgevangene wilde aanmelden, moest naar Amersfoort of Assen. Bleek daar
evenwel, dat er een grond voor vrijstelling was, dan kon men naar huis. L. de Jong, "Het Ko
ninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog", (Den Haag 1969-1982), deel 8, blz.
125.
3 Mühlberg aan de Elbe, ook wel stalag IV- B, was een van de grootste krijgsgevangenkam
pen in Duitsland, waarvandaan velen weer overgebracht werden naar andere kampen.
