Verzetsmedewerkers: bedankt!
Corrie de Kooi-Verhoog
65
Behalve documenten en illegaal drukwerk had hij nóg een herinnering bewaard aan
de Tweede Wereldoorlog. Pas na zijn overlijden kwam hij tot ieders verrassing te
voorschijn: een plaquette van Trouw met de jaartallen 1940 en 1945.
Hoewel Theo de Kool (in de oorlog 'Frits S.S.' van Stolwijkersluis) op hoge leeftijd
toch nog was gaan vertellen over zijn rol bij de illegale kranten De Vrije Pers en
Trouw voor Gouda en de Krimpenerwaard, over dit gedenkteken had hij niet ge
sproken.1 Vergeten?
Kort na deze ontdekking volgde bij een bezoek naar aanleiding van het boek 'Frits
S.S.' een ander bijzonder moment.2 Mijn gastheer legde een envelop op tafel die hij
had gekregen van een oude tante. Zij had in WO II als 'Lien' in Zwijndrecht gewerkt
voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers (LO) en ook voor Trouw.
"En dit hoorde erbij." In zijn handen hield hij twee plaquettes: een van Trouwen
een bijna identieke van de LO. De afbeeldingen verschilden van elkaar, maar beide
teksten verwezen naar verzetswerk in 1940-1945. Onmiskenbaar waren ze in de
zelfde fabriek gemaakt.
Wat was het verhaal achter deze gedenktekens? Waren ze uitgereikt of verkocht, aan
wie en wanneer, hoeveel waren er in omloop gebracht? Wie was de ontwerper en
welke fabrikant had ze geleverd? Op al deze vragen kon het Verzetsmuseum in Gouda
geen antwoord geven. "Deze twee plaquettes hebben we nog nooit gezien!" De
voorwerpen waren evenmin bekend bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocu
mentatie (NIOD), het Verzetsmuseum te Amsterdam en het OorlogsVerzetsMuseum in
Rotterdam. Een grondig onderzoek in archieven was nodig om enige informatie te
vinden, met name over die van Trouw. Dankzij de vele gegevens over de totstandko
ming van het LO-gedenkteken was het mogelijk de geringe informatie over de Trouw-
plaquette aan te vullen en te komen tot een bevredigend beeld van ook dat herden
kingsteken. In 2010 waren we getuige van de uitreiking van de laatste 77oz/MAplaquette.
Uiteindelijk bleek dat de in grote aantallen landelijk verspreide plaquettes alle hun
oorsprong hadden gevonden in de Krimpenerwaard, waarschijnlijk door toedoen van
mensen die o.a. in dit gebied hun verzetswerk hadden verricht. (Zie foto's pag. 66.)
Nederland bevrijd, wat nu?
De vredesverklaring na de capitulatie van de Duitsers betekende voor een aantal ver
zetsorganisaties niet het einde van hun werkzaamheden. Illegale bladen als Vrij Ne
derland, De Waarheid, Het Parool en Trouw wilden hun status zo snel mogelijk legali
seren en liefst aansluitend aan de bevrijding als legale krant verschijnen. In dat kader
vormden het behoud van de verspreidersorganisatie en binding van de lezers belang
rijke actiepunten. Beide waren onmisbaar voor de opbouw en uitgroei van de bladen.
1 Theo de Kool overleed op 3 september 2009. Hij was toen 97 jaar.
2 C.C. de Kool-Verhoog, 'FritsS.S.'van Stolwijkersluis. Een Goudscheheer van Trouw. Ridder
kerk 2009