G. Hette Abma, predikant te Gouda
11
Te-
de
aan
P.S. De uitgave werd mede mogelijk gemaakt door de stichting Vrienden van Ar
chief en Librije.
Aanvankelijk waren de Joden die op grond van economische motieven naar ons
land trokken niet erg welkom in Gouda. Als één van de vele mooie illustraties tref
fen we het bekende aanplakbiljet "Keure of waarschouwing tegen het inkomen bin
nen dese stad van vremde Hoogduytse Joden of Smoussen..." uit 1712 in het boek
van Verwaijen aan. Op voorhand worden zij beschuldigd van inbraak en diefstal. De
Hollandse koopman laat zich van zijn jaloerse kant zien, als die weet te bewerken
dat in 1746 wordt bepaald dat geen enkele Jood meer toestemming krijgt zich in
Gouda te vestigen. Ondanks al deze pogingen hen te weren blijkt toch de gemeen
schap van Joden steeds talrijker te worden. In 1790 zijn er al twintig gezinnen, zo
dat er steeds meer behoefte bestaat aan een plaats waar de gelovigen kunnen sa
menkomen. Eerst houden ze diensten ten huize van Elias Cats aan de Groenendaal.
Op 12 december 1798 kopen Abraham Sanders en Simon Joseph een perceel aan
de Turfmarkt. Exacte informatie ontvangen we daarover: de koopsom bedraagt 886
gulden, 17 stuivers en 8 penningen. De rente bedraagt 4% en de aflossing is 50
gulden per jaar. Het betreft een huis met een breedte van 8 voet en 6 duim, met
het verpondingsnummer 2912, perceelnummer 636 volgens het kadaster 1832, het
huidige nummer 77. Die synagoge functioneert tot 1824. Alleen ontbreekt nog het
verhaal van vlees en bloed. Met spanning moeten we afwachten wat er nog aan het
licht zal komen.
Als een nieuwe sjoel op 14 september 1827 feestelijk in gebruik wordt genomen,
hebben de Joden al dertig jaar dezelfde rechten als de andere burgers. Overal ves
tigen zij zich metterwoon. Vooral dicht in de buurt van hun religieuze centrum: aan
de Lange Groenendaal, Naaierstraat en Wijdstraat. Ook krijgen ze een Israëlitisch
Oude Mannen- en Vrouwen
huis, eerst gevestigd aan
Turfmarkt en later (in 1894)
de Oosthaven (foto rechts).
Als gevolg van de Shoah verdwijnt
de Joodse gemeenschap nage
noeg uit Gouda. Dankzij de plaat
sing van de Stolpersteine wordt de
herinnering aan hun presentie le
vend gehouden. Wie graag meer
wil weten over het verleden van
de Joodse gemeenschap doet er
goed aan het boek Joods Gouda
aan te schaffen. Van harte aanbe
volen. Het is vooral een waardevol
boek als naslagwerk.
