De vreugde bij de opening van het nieuwe school
gebouw op het Doelenplein in Schoonhoven in
1866
Jet van Herwaarden-Rij/aarsdam
44
De telefoon ging. Opgewekt meldde Leen Ouweneel de vondst van de feestliederen
die waren gezongen bij de opening van het schoolgebouw in Schoonhoven in 1866.
Bij een antiquariaat in Haarlem deed hij de aankoop, om het bundeltje vervolgens
aan mij cadeau te doen. Na overleg waren we het erover eens om de drie zangen,
gedrukt bij de snelpersdrukkerij van S. W.N. van Nooten te Schoonhoven, aan het
Streekarchief Midden Holland te Gouda te schenken.
In april 1861 informeerde de schoolopziener naar de schoolgebouwen in Schoonho
ven. Hij was op de hoogte van de omschrijving 'onvoldoende en voor verbetering
vatbaar'. In december 1861 besliste de raad unaniem om in 1863 een nieuw school
lokaal te gaan bouwen. In mei 1862 wees de gemeenteraad het oostelijk gedeelte
van het Doelenplein als bouwplek aan.
Het gebrek aan ruimte voor de leerlingen werd urgenter doordat het Arsenaal, waar
de school gevestigd was, moest worden ingericht als kazerne voor de Artillerie In
structie Compagnie. Vanaf 1863 dienden o.a. het koor van de Hervormde kerk, het
Doelenhuis en het nieuw opgeleverde Gereformeerde weeshuis in de Koestraat als
onderdak voor de leerlingen van de openbare lagere scholen 1, 2 en 3. School 1
voorzag in het dagonderwijs en school 2 in het avondonderwijs. School 3, in de
volksmond nog lange tijd 'Franse school' genoemd, zorgde voor het Uitgebreid La
ger Onderwijs (het ULO). Het derde couplet van de eerste zang van het feestlied
verwijst naar de spreiding van de hulpgebouwtjes over de stad:
In de winter was het koor van de kerk zó koud, dat de leerlingen toch weer even in
het Arsenaal werden opgevangen. Ook waren er moeizame discussies met de ker
kenraad over de plaats van de w.c.'s. Het plassen mocht niet in de kerk; vermoede
lijk moesten de kinderen naar het weeshuis oversteken.
Wij misten 't school nu reeds drie jaar
En eind'!ijk staat het kant en klaar.
Ook zonder school, het is wel waar,
Werd onderwijs gegeven;
Maar 't viel ons menig werf heel zwaar
Steeds naar het doel te streven,
Daar men veel tegenwerking vond,
Doordien de plaats het doe! weêrstond.
