25
Van der Matten kan ook Trouw-rayonleider zijn geworden via J.C. Langeraar ('Oom
Bram'), drogist aan de Burgemeester Martenssingel in Gouda. Deze verbleef van 13
april 1941 tot en met 28 april 1941 in het 'Oranjehotel' in Scheveningen, onder
meer wegens beschuldiging van te openbare oranjegezindheid door de aangebrach
te reclame in zijn zaak op 31 januari 1941, de derde verjaardag van het prinsesje
Beatrix. Langeraar zat gelijktijdig in de Scheveningse gevangenis met Bas Kijkuit,
die om onduidelijke redenen niet met de andere Geuzen op 13 maart was gefusil
leerd, maar wel nog werd vastgehouden.
Bij gebrek aan bewijs hadden de Duitsers drogist Langeraar moeten vrijlaten.10 Hij
was actief geworden bij de LO en later ook voor Trouw. Mogelijk kenden Langeraar
en Van der Matten elkaar van de LO-onderduikersbeurzen, die eerst landelijk in
Zwolle, en later regionaal gehouden werden, in dit geval Bodegraven en Reeuwijk.
Daar werden adressen uitgewisseld voor te plaatsen onderduikers. Zeker is dat
Langeraar zelf een ronde heeft gemaakt langs de verschillende LO-groepen in de
Krimpenerwaard om 'Tonny Gouda', zoals hij hem noemde, bij hen te introduce
ren.11
Van Dordrecht naar de Krimpenerwaard
Na de oorlog verzamelde L.E. Winkel documentatie voor een boek over de onder
grondse pers tijdens de oorlog 1940-1945.8 Zij vroeg ook E. van Ruller als mede
oprichter van Trouw om informatie. Hij schreef haar met betrekking tot Trouw in de
provincie Zuid-Holland:
'Men moet alle centra van Zuid-Holland als Gouda, Rijsoord, Leiden, Den Haag,
Dordrecht en Vlaardingen zien in verband met Rotterdam, waar het "Hoofdbureau"
gevestigd was. De nieuwsvoorziening geschiedde in Rotterdam geheel zelfstandig
door een eigen post, in nauw contact met de Amsterdamse luisterpost.'9
Met andere woorden: Rotterdam was de belangrijke spin in het grote Zuid-
Hollandse Trouw-web. Sinds de spoorwegstaking van 17 september 1944 zat daar
als provinciaal leider Trouw-Zuid-Holland de jonge Bas van Duin alias 'George
Kleinman' alias 'Jozeph Buitenhuis' alias 'Dries Kijkuit'. Zijn taak was onder meer om
naast de eigen Trouw-bulletins in samenwerking met andere illegale bladen rond de
steden een regionale krant uit te gaan brengen. Daarvoor had hij een betrouwbare
leider nodig en zoals gebruikelijk werd dan eerst gezocht in de kring van familie en
vrienden. Als contactman van Trouw logeerde Van Duin regelmatig aan de Linde
laan in Zwijndrecht bij Jannie Kijkuit. Zij was in haar ouderlijk huis blijven wonen en
het is zeer waarschijnlijk dat Van Duin via de familie Kijkuit op het spoor is gekomen
van Kees van der Matten, en dat Van Duin vervolgens de onderduiker heeft kunnen
interesseren voor het opzetten en uitgeven van een ondergrondse samenwerkings-
krant voor Gouda en omstreken.
8 L.E. Winkel, De ondergrondse pers. 1940-1945. 's-Gravenhage, 1954
9 Amsterdam, NIOD Archief Ondergrondse pers nr. 263 inv.nr. 7b Trouw
10 Amsterdam, NIOD, Archief Redactie Gedenkboek Oranjehotel nr. 197b inv.nr. 6 a-h; doe. 282
11 Amsterdam, NIOD, Archief Stichting Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers en
Landelijke Knokploegen nr. 251a inv.nr. AI-1/4
