Het Hoffmans Gesticht aan de Oosthaven in
Gouda
Een rusthuis voor elf ‘ongehuwde vrouwen of weduwen
uit den fatsoenlijken stand’
Henny van Dolder-de Wit
29
Aan de Oosthaven staat op nummer 52 een monumentaal pand, waarvan de gevel
is verfraaid met beeldhouwwerk. Hier is van 1891 tot 1972 het ‘Hoffmans Gesticht’
gevestigd, waar dames uit de gegoede stand van een verzorgde oude dag kunnen
genieten. Zorg voor bejaarden en alleenstaanden is er al vanaf de Middeleeuwen, in
het bijzonder voor minderbedeelden. In Gouda zijn zowel kerken, particulieren als
gemeentelijke instellingen nauw betrokken bij deze vorm van liefdadigheid.
Gevelsteen van het Oudevrouwenhuis aan
de Kleiweg, afgebroken in 1938. Op die plaats
staat nu de HEMA. Foto: Nico Boerboom
De Hofjes en andere tehuizen
Een voorbeeld daarvan zijn de hofjes. Tussen 1449 en 1701 telt men er in Gouda
ongeveer vijfentwintig. Slechts twee zijn nog als zodanig herkenbaar: het Swanen-
burgs Hofje aan de Groeneweg en het Hofje van Cincq aan de Nieuwehaven. Of
schoon er meer voorzieningen zijn voor vrouwen is er ook aandacht voor mannen,
zij kunnen doorgaans als alleenstaanden minder goed voor zichzelf zorgen. Ten be
hoeve van hen sticht Willem Vroesen in 1555 het Oudemannenhuis op de hoek van
de Spieringstraat. Men kan
zich hier voor het leven inko
pen door zogenaamde preuves
(inkoopsommen). Hetzelfde
systeem wordt toegepast in
het Sint Elisabeth Gasthuis of
Oudevrouwenhuis, dat al in
1485 wordt genoemd. In 1577
verhuizen de bewoonsters van
de Spieringstraat naar de Klei
weg, op de locatie waar nu de
HEMA is gevestigd. Een gevel
steen aan de binnenzijde van
het toegangspoortje naar de
tuin van Museum Gouda her
innert nog aan het bestaan
ervan. Aan de Hoge Gouwe
staat in de 17de eeuw het Pro
veniershuis, dat eerst dient tot
verpleging van melaatsen. Als
die zich niet meer melden,
wordt het ook hier mogelijk
zich in te kopen.
