68
SVAL-aankoop voor SAMH
De stichting kocht (goedkoop) voor het Streekarchief Midden-Holland (SAMH) via
Catawiki bij Blaeu Shop te Ermelo drie kopergravures van het beleg van ‘Crimpen’ in
1576 uitgegeven door resp. F. Hogenberg, M. Aitsinger en P.C. Bor. Uit literatuur,
maar alleen al uit het kerkplaatje, blijkt dat dit Krimpen aan de Lek moet zijn: daar
was een middeleeuwse kerk, terwijl in Krimpen aan den IJssel de oudste kerk van
1865 is. De drie gravures zijn:
Een van 27,5 x 21 cm met Duits onderschrift, daarin genummerd 104, en deze
moet zijn uit: Frans Hogenberg, “Abbildungen zur Europaischen Geschichte
insbesondere zur Geschichte der Niederlandischen Kriegen in den Jahren 1535-
1600” (Keulen, circa 1600).
Sinds de bouw van het monu
mentale complex van de Portu
gese Synagoge te Amsterdam in
1675 is de bibliotheek onafge
broken hierin gevestigd. In 1889
schonk de toenmalige bibliothe
caris David Montezinos zijn per
soonlijke verzameling handschrif
ten, boeken en grafiek onder
voorwaarde van openstelling
voor het publiek gedurende ten
minste twee dagen per week.
Sindsdien luidt de naam: Biblio
theek Ets Haim-Livraria Montezi
nos. Op 1 juli 1998 werd de ge
hele collectie definitief geplaatst op de lijst van beschermde verzamelingen krach
tens de Wet tot behoud van cultuurbezit van OCW (Onderwijs, Cultuur en Weten
schap). (Hier staat ook de bibliotheekcollectie geplaatst van de eerder door de SVAL
bezochte Librije in Zutphen.) De collectie bevat circa 560 handschriften (1282 tot de
20ste eeuw) en ongeveer 30.000 gedrukte werken (1484 tot heden) in 20.000 ban
den, waarvan circa 65 procent gedrukt in het Hebreeuws. Onder de gedrukte boe
ken bevinden zich zes Hebreeuwse incunabelen, ruim 450 Hebreeuwse unica, circa
400 unieke en zeldzame Spaanse en Portugese drukken en 750 gelegenheidsdruk
ken. Verder bezit Ets Haim circa 450 prenten en bladmuziek voor kinder- en man
nenkoor. De collectie weerspiegelt het 17de-eeuwse humanistische ideaal: het do
cumenteren van alle terreinen van menselijk kennen, weten en activiteiten. Alle
joodse standaardwerken zijn in vele edities beschikbaar: bijbeluitgaven, exegeti
sche, hermeneutische, homiletische, juridische, didactische werken, én een aantal
christelijke uitgaven. Naast Hebreeuwse en Aramese boeken zijn er o.a. werken in
het Latijn, Grieks, Nederlands, Spaans, Portugees, Frans, Duits, Engels, Jiddisj en
Ladino. Zie ook www.etshaim.nlen zeker daarop de gedigitaliseerde handschriften
collectie: www.etshaim.nl/manuscripten. (foto’s Janet Hoogendoorn en Rob van
Gent)
