‘Gouda op Schrift’
Onderwerp van universitair onderzoek naar crowdsourcing
Elisabeth Venselaar
63
‘Gouda op Schrift’ is een vrijwilligersorganisatie die zich ten doel heeft gesteld om
oude geschreven bronnen van vóór 1800 met een relatie tot Gouda toegankelijk te
maken. De handschriften en oude drukken, die meest afkomstig zijn uit het Streek
archief Midden Holland, worden getranscribeerd naar tekstbestanden en hertaald in
hedendaags Nederlands. Er wordt tevens onderzoek gedaan naar die teksten.
Waarom is ‘Gouda op Schrift’ nodig voor de ontsluiting van geschreven
Goudse bronnen?
Nederland is één van de landen die voorop lopen bij de toepassing van nieuwe
technologieën voor het behouden en openbaar maken van cultureel erfgoed. Or
ganisaties voor cultureel erfgoed, zoals bibliotheken, archieven en musea, hebben
de verantwoordelijkheid om het verleden te bewaren, tentoon te stellen of te ge
bruiken in het heden. Het erfgoed moet worden overgedragen aan toekomstige
generaties. De afgelopen twintig jaar zijn deze organisaties vanuit verschillende
kanten financieel en wat werkzaamheden betreft onder druk komen te staan.
Vanuit de overheid werd erop aangedrongen om minder afhankelijk te worden
van overheidsgelden en meer eigen inkomsten te genereren. Vanuit het publiek
werd onder meer van hen verwacht, dat ze een actievere rol zouden spelen bij
het ontwikkelen, selecteren en behouden van kennis aangaande het cultureel erf
goed. Daarom omarmen veel van deze organisaties een meer innovatieve interac
tieve werkwijze om met het publiek te communiceren en vrijwilligers in te zetten
bij hun werk.
Professionele organisaties schakelen het publiek in (crowdsourcing)
Vrijwilligers kunnen op allerlei manieren participeren als het gaat om het behoud
van cultureel erfgoed. Op de website van het Rijksmuseum kun je een eigen
schilderijenportefeuille samenstellen. Het Amsterdams Museum vraagt mensen om
hun persoonlijke verhalen te vertellen in het project Geheugen van Oost. En bij
verschillende gemeentelijke archieven worden bevolkingsregisters gedigitaliseerd
met de hulp van vrijwilligers via het Internet (zie bijvoorbeeld het platform Vele
Handen).
Er zijn ook projecten die meer kennis vragen van het publiek, zoals het transcribe
ren van manuscripten, bijvoorbeeld de 17e-eeuwse Gekaapte brieven die online
getranscribeerd zijn door vrijwilligers (via het Meertens Instituut). Ook ‘Gouda op
Schrift’ is een voorbeeld van crowdsourcing, waarbij vrijwilligers ingeschakeld
worden om manuscripten te transcriberen en te hertalen. Het project, dat eind
2011 werd opgestart door initiatiefnemers drs. Jan Willem Klein (Streekarchief
Midden-Holland) en vrijwilliger drs. Elisabeth Venselaar, wordt financieel onder
steund door de Stichting Vrienden van Archief en Librije.
