48
Met het aanvraagnummer 98 B 111 was deze volgens zijn website tot in 2014 op te
vragen, maar de oude druk bleek intussen helaas te zijn vermist! Gezien een zin
snede als 'Overal te bekomen' in de genoemde bespreking van 1799 kan er altijd
nog een antiquarisch exemplaar worden aangeboden of het zoekgeraakte exem
plaar misschien alsnog opduiken op een andere plek in het professionele Rotter
damse archief....3
Egodocument van Andries van Tol
Verder bleef van egodocumenten veelal geen eerste druk bewaard, maar soms wel
latere herdrukken in veelvoud. Een voorbeeld daarvan is het 'Merkwaardig verhaal
aangaande het leven en de bekeering van Andries van Tol' uit Gouda. Hij schreef
dat verhaal inclusief zijn ijsongeluk op de Zuidplas bij Zevenhuizen anno 1740 in
1793 op, het werd in 1811 in Leiden uitgegeven, maar die editie lijkt nergens meer
te vinden. Herdrukken van vele latere uitgevers wel en zo bleef de inhoud indirect
bewaard.
Andries van Tol werd in 1726 in Moordrecht geboren en overleed in 1801 in Gouda.
Alle bekende edities van zijn boekje bevatten zijn eigen Goudse voorbericht van 30
oktober 1793. In 1788 was hij met schrijven begonnen en in 1793 was hij klaar.
'Het werkje gereed zijnde, werd ik eens bezocht door een vroom leraar (Ds Vos, die
vertrokken is naar de Kaap, en het werkje heeft medegenomen), die niet ophield of
hij moest genoemd werkje in zin bezit hebben', aldus dat voorwoord, en Van Tol
moest het dus voor de tweede maal opschrijven! Ds Michiel Christiaan Vos (Kaap
stad 1759-Tulbagh 1825) stond in Woerden en preekte daar op 13 oktober 1793
afscheid.4 Tien jaar na de dood van Andries werd het boekje in Leiden uitgegeven
volgens de alfabetische lijst van egoducumenten van vóór 1814, die het als nummer
210 opnam (en niet verwees naar de vindplaats voor de le druk).5
Uit de enorme brochurecollectie van Gouwenaar Cor Stigter, inmiddels bij de Ko
ninklijke Bibliotheek, staan 200 'bekeringsgeschiedenissen' op internet.6 Die selectie
bevat twee edities van het 'Merkwaardig verhaal...'. Het gaat om een druk van ene
Wed. Bruines f10 Cent7), mij dunkt de oudst bekende, en een druk van W.M. den
Hertog uit Utrecht uit 1900. Bij R. Fuik te Leiden verscheen intussen ook een editie
zonder jaartal, gedrukt bij J.J. Groen daar (70 pagina's plus twee reclamebladzij-
den). De prijs was toen 30 cent en voor abonnees op het christelijke weekblad De
Vriend van Oud en Jong maar 15 cent. Uit reclame achterin voor de almanak en de
scheurkalender voor 1882 van Groen blijkt dat de uitgave van 1881 moet zijn. In
Bijlage 1 is een fragment uit deze editie weergegeven (pag. 54).
Blijkens zijn advertenties in De Banier van 1928 gaf J.P. van den Tol Jz te Nieuw-
Beijerland toen zijn 'nieuwe uitgave' van het verhaal uit.7
3 Adri den Boer, Bataafse rede van schout Bruyn uit 1799, in: Verleden Tijdschrift stichting
Oud Zevenhuizen-Moerkapelle (verder: VT) nr 117, 2014, p. 35/36
4 Wikipedia.org
5 http://www. egodocument. net/egodocumententotl814-2. htmi
6 www.digibron.nl
7 www.delpher.nt, dit omslag is afgebeeld in: De kleine geschiedenis van het Groene Hart,
deel 6, p. 80
