Adri den Boer
AT
Joods Gouda I verscheen in 2012 en is in nummer 2013-1 van dit blad besproken
door ds G. Hette Abma. ‘Het is vooral een waardevol boek als naslagwerk’, was zijn
laatste zin, en dit geldt ook voor Joods Gouda II. De geschiedschrijving over Joods
Gouda is met het handboek uiteraard nog nooit helemaal definitief. De website
www.jonet.nl meldt zo nog (sinds onbepaalde datum): ‘In Gouda Goverwelle - een
gebied dat een jaar of dertig geleden met zand is opgespoten en bebouwd - is een
stuk van een grafsteen gevonden met de volgende tekst: 'Hier is begraven. Een be
langrijke vrouw. Esther dochter van der eerbiedige Asjer Ha-Kohen weduwe der
eerbiedige Joseph Sjmsjon overleden op zondag 25 Nissan en begraven op Maan
dag 26 in hetzelfde maand. Het onderste stuk van de steen ontbreekt.
Ontbreken zal voor weinig in dit boek gelden! In andere gevallen is het vermelde
een mooie start voor verder zoeken. De mij nog onbekende Kahn-passerfabriek die
erin voorkomt bijvoorbeeld maakte me nieuwsgierig. In Trouw/Kwartet van 12 april
1975 bleek een interview te staan met Hugo Kahn onder de kop ‘Met tien gulden op
zak passerfabriek opgericht’. (Digitaal te vinden op www.leiden.courant.nu, maar op
www.delpher.nlstaan ook interviews met hem uit andere kranten, van De Telegraaf
tot Het Vrije Volk.)
Verwaijen vond veel, maar zocht bijvoorbeeld ook namen bij een groot aantal fo
tootjes van Goudse Joden. Dat leverde hem geen enkele reactie op, al zijn ook die
pasfoto’s in een bijlage opgenomen. Verder zijn juist in dit deel de afbeeldingen een
sterk punt. Natuurlijk bleef er van rijken meer bewaard dan van armen, maar ook
faillissements- en politieberichten werden niet geschuwd. En wie wist van een Van
Buurenmuseum in Brussel als nalatenschap van een geboren Gouwenaar?
Hoe gedegen het boek van Verwaijen is kunnen we constateren op de website
www. goudsmetaheerhuis. nh
‘Zijn bevindingen leidden ertoe dat het aantal bij naam bekende omgebrachte Joden
uit Gouda uiteindelijk moest worden bijgesteld van 327 naar 385. Met dank aan de
onderzoeker heeft het bestuur van de Stichting Gouds Metaheerhuis daarop in april
2016 de nieuwe namen vastgesteid en alle gegevens in het eigen bestand verwerkt.
In de gedenkplaats zullen nu drie nieuwe, geactualiseerde wandborden worden
aangebracht.
De lijst is uiteraard ook in het nieuwe boek opgenomen. Ook het omslag is knap
aansprekend: raam in het trappenhuis van het Israëlitisch Oude Mannen- en Vrou
wenhuis mét de namen van bestuurders. Gebouw en raam zijn er nog, maar zónder
die namen.... Warm aanbevolen dit boek!
Het artikel in AD Gouda over 21 april had een minstens deels onjuiste titel: ‘Oor
logsjaren van het Joods leven in Gouda beschreven’, immers, daarin is dit boek niet
uniek en dat geldt meer voor gegevens over de eerdere 95 jaar. Encyclopedisch-
uniek voor WOU is bijvoorbeeld weer wel een bijlage met plaatsen en aantallen van
borden ‘Voor Joden Verboden’.
