Boekbespreking
De kroon van Gouda
ga.
83
'7
JEAN-PHIUPPE VAN DER ZWALUW
Jean-Philippe van der Zwaluw, De kroon
van Gouda. Veelzijdig voorloopster van
de vrouwenbeweging Anna Barbara van
Meerten-Schilperoort, uitgeverij Elikser/
42e verzameling bijdragen Historische
Vereniging die Goude, 404 p., Leeuwar-
den/Gouda 2016, €24,95
‘Anna Barbara van Meerten-Schilperoort was
een bijzondere vrouw. Ze groeit in het twee
de kwart van de negentiende eeuw uit tot
een van de bekendste en geliefdste vrouwen
van ons land. Als schrijfster, redactrice, pe
dagoge, reizigster, schooihoudster, onderwij
zeres, reciasseringswerkster en maatschappe
lijk werkster is ze haar tijd in menig opzicht
ver vooruit. Met haar unieke en succesvolle
tijdschrift Pené/opé roept ze vrouwen op deel te nemen aan de maatschappij en legt
ze de basis voor een nationaal seksebewustzijn. Bij haar dood in 1853 krijgt ze tal
van eretitels mee, zoals ‘vriendin der armen’, 'vriendin der gevangenen', ‘Neêrlands
kindervriendin’ en ‘de kroon van Gouda'. Binnen enkele maanden wordt een monu
ment te harer nagedachtenis onthuld. Maar wie was ze eigenlijk?'
Zo start de achterflaptekst, en het boek geeft daarop een uitputtend antwoord. Ere
lid Henny van Dolder ontving op 7 november het eerste exemplaar, omdat ze net
als Anna een autodidact met vele publicaties is. De laatste wint het, maar was dan
ook (haast?) onovertrefbaar. Verder werden ook voor dit boek weer vijf publicaties
van Henny van Dolder benut!
Na haar overlijden in 1853 was Anna een bekende Nederlander. Bij haar begrafenis
werden de woorden gesproken waaraan de titel is ontleend: ‘De Kroone is Gouda
van het hoofd gevallen’. Er kwam een haut-reliëf van Ignatius of Johan Stracké
(zie het boek!) met onder meer haar portret in de Sint Janskerk. De auteur signa
leert dat dat nu half verscholen staat ‘achter een ongebruikte preekstoel’. Henny
van Dolder viel dat ook al op in haar boekje van 1993 over de Sint Jan, al schreef zij
netter over ‘de koorpreekstoel’ (en signaleerde ze ook in de herdruk van 2013 dat
het in 1854 toegevoegde ijzeren hek rond het gedenkteken 'er in de jaren dertig
van deze eeuw nog stond’. De biografie bevat een foto uit 1906 met zeker dat hek,
maar naar het lijkt nog zonder de inscriptie I. Stracké op het reliëf.)
Na haar begrafenis gold landelijk voor Anna langzaamaan het zesde vers van Psalm
49, zoals ze dit ook zelf in die kerk wel zal hebben gezongen: ‘Men denkt niet meer
aan hun verleden staat, wijl al hun glans met hen in 't graf vergaat....Vanaf 1948
wordt dat in publicaties toch weer anders: waarmee en hoe is in het boek te vinden.
Het zijn al dan niet doorwrochte deelstudies, maar een levensbeschrijving bleef uit.
Veelzijdig voorloopster van de vrouwenbeweging
Anna Barbara van Mccrtcn Scliilpcroort
WrdT A.II.VAN MKKHTKN.
