29
Het boekje
Waar er door protestantse voorgangers 's zondags ongetwijfeld apart tegen de kermis
werd gewaarschuwd, vonden er in 1888 elke kermisavond in een zaal in de Peper
straat gezamenlijke toespraken plaats als alternatief tegen dit volksfeest. De eerste
samenkomst was op woensdag 1 augustus. 'Terwijl reeds lang vóór het aangekon-
digde uur van aan vang, een talrijke schare onze vergaderzaal vulde, en wel dérmate
vulde dat niet alleen elk hoekje en plekje bezet was, maar honderden buiten moesten
blijven staan of teleurgesteld henengingen - (en zóó is het avond aan avond geble
ven) - verenigden de verschillende sprekers zich in den gebede, om den Heer des
oogstes om een miiden zegen te vragen', aldus de eerste zin over de eerste samen
komst. De titelpagina van het boekje heeft als motto de bijbeltekst 'Opdat zij allen
één zijn.'Die titelpagina vermeldt ook in alfabetische volgorde elf sprekende heren,
van wie vier predikanten: De christelijk gereformeerde ds BJ. van den Berg, de
Goudse hervormde predikanten ds BJ. Swaan en dr J.H. Gunning. De hervormde ds
Wildeboer (verbonden aan Oudewater, maar toen wonend in Gouda) sprak ook, on
der andere het slotwoord. Daaruit blijkt dat broeder Van Oei de zangdirecteur was en
P. de Raadt de organisator. Het afdelingsbestuur van 'Tot Heil des volks' werd be
dankt voor het gratis lokaalgebruik en men werd opgeroepen om voor vijf cent per
week lid van die vereniging te worden. Volgens de titelpagina was het boekje 'uitge
geven ten voordeele van de Vereeniging 'Tot Hei! des volks'Afd. Gouda.
De niet-dominees die spraken waren de broeders A(ry) de Raadt uit Gouda, Baron
van Doorn tot Westcapelle, Simmermans, J. Bouman, Ketel en C. ten Boom. Alleen
op zondag was er geen dominee aanwezig en maandag was de laatste avond. Naast
22 samenzangen door allen (ook in het boekje gedrukt) zongen ook een Meisjesver
eniging en twee anonieme zusters.
10 SAMH, coll. Varia, inv.nr 696
11 Idem nr 6077
Tot Hei! des Volks
In 1855 richtte de doopsgezinde 'Bijbel-en-brood-dominee' Jan de Liefde in Amster
dam de Vereniging Tot Heil des Volks op. Er werden scholen voor haveloze kinderen
gestart, waar kinderen niet alleen onderwijs, maar ook kleding, voedsel en een bad
kregen. Naai- en breischolen voor vrouwen, zondagsscholen, avondscholen voor vol
wassenen, volksvoorlezingen, armenzorg, zusterkringen, kinderkerken en scholen
voor bejaarden volgden. Materiële en geestelijke hulp gingen bij al deze activiteiten
hand in hand. Van de Goudse afdeling bleef maar weinig eigen papier bewaard, zoals
de ‘Uitnodiging van het bestuur van de vereniging Tot hei! des volks, afd. Gouda, aan
de ouders van de zondags(school)kinderen om de bijeenkomsten op maandagavond
bij te wonen, 1879; gehectografeerd. zl° Uit latere tijd ook: 'Brief van J. Bik, commis
sielid van de Goudsche Kindervoeding, onderafdeling van de vereniging "Tot Heil des
Volks" te Gouda, aan het gemeentebestuur van Hoorn (NH) over de werkwijze en
organisatie van de Goudse commissie voor kindervoeding, januari 1914.41 (Uiteraard
zijn er meer 'krantentreffers'.)