51
Kopiist B van de Goudse Erasmianahandschriften
geïdentificeerd7
Jan Willem Klein
7 Dit artikel komt voort uit een lezing die ik op 1 oktober 2016 in Cinema Gouda heb gehou
den in het kader van het Erasmusjaar 2016, georganiseerd door het Historisch Platform Gou
da.
8 De twee Goudse Erasmianahandschriften 1323 en 1324 zijn genoemd naar de oude catalo
gusnummers. Tegenwoordig hebben ze het signatuur Gouda, Streekarchief Midden-Holland
(voortaan SAMH), Librijecollectie 2316 F 5 en 2316 F 6.
De eerder verschenen artikelen zijn: J.W.E. Klein, Nieuw licht op de Erasmianahandschriften
1323 en 1324 in de librije-collectie van het Goudse gemeente-archief", in: De Schatkamer!
(1986-1987) 2-6; J.W.E. Klein, 'New light on the Gouda Erasmiana manuscripts', in
Quaerendo 18 (1988), 87-95; idem, 'Once more the manuscripts of Stein monastery and the
copyists of the Erasmiana manuscripts', in Quaerendo 24 (1994), p. 39-46. Het artikel van
Koen Goudriaan: 'The Gouda Erasmiana revisited', in Quaerendo23 (1993) 241-264.
9 Een zestal jeugdgedichten van Erasmus, die hij in zijn Steinse periode geschreven heeft, zijn
in 2016 uitgegeven door een consortium van het Erasmus Genootschap Gouda, Gouda op
Schrift, Streekarchief Midden Holland en Drukkerswerkplaats Gouda: Desiderius Erasmus.
U die hierlangs loopt, sta stil en lees deze verzen. Gedichten uit Gouda.
10 Gouda, SAMH, Librijecollectie 2316 E 3 (vroeger hs. 485)
11 Gouda, SAMH, Librijecollectie 2316 F 4 (vroeger hs. 924)
In het verleden heb ik vaker in dit tijdschrift en in Quaerendo geschreven over de
kopiisten van de Goudse Erasmianahandschriften 1323 en 1324, ook in dialoog met
Koen Goudriaan.8
Kort samengevat komt het hier op neer. Twee handschriften in de Goudse librijecol
lectie bevatten vroege teksten van Erasmus en uit de kring van humanisten rond
Erasmus. P.S. Allen beschouwde de handschriften 'of the highest importance'. Er
staan voornamelijk gedichten en brieven in.9 Het ene handschrift (1323 2316 F 5)
is geheel door één kopiist geschreven. Deze wordt door Allen 'hand A' genoemd.
Het andere handschrift (1324 2316 F 6) is voor de helft door dezelfde kopiist A
geschreven, maar er is een aanvulling aan toegevoegd in een heel andere hand.
Deze wordt 'hand B' genoemd.
Deze kopiist B heeft een heel clustertje andere handschriften geschreven die zich in
de Goudse librijecollectie bevinden. Als eerste kan genoemd worden een boekje
waarin de Canones aposto/orum per C/ementum opgenomen is, samen met het
Theatrum crudelitatem van Richard Verstegen.10 Het eerste gedeelte {Canones...) is
een kerkrechterlijke tekst. Het tweede gedeelte {Theatrum..) beschrijft de wreed
heden van de ketters in Engeland, Frankrijk en Nederland. Het Theatrum is in 1587
voor het eerst gedrukt. Een ander handschrift dat door kopiist B geschreven is, is
een boekje met uittreksels uit een werk van Cornelius Loos, namelijk IHustrium
Germaniae scriptorum catalogus, dat in 1581 verschenen is.11 Het is een verzame
ling levensbeschrijvingen van belangrijke schrijvers en geleerden uit onze contreien.
