54
Het testament bepaalt dat de boeken van Willibrord (in afwachting van het herstel
van de katholieke godsdienst) nagelaten dienen te worden aan pater Wouter Maas,
prior van Stein, om door hem gebruikt te worden. Na zijn dood moeten de boeken
aan pater Cornells Adriaansz Diephorst overgedragen worden. Wanneer er geen
Steinse conventualen meer over zijn, dan dienen de boeken bewaard te worden
door de voogden van het Oudemannenhuis van Gouda totdat het convent van de
regulieren van Stein weer in zijn functie hersteld is.
20 De confiscatielijst van Stein: Gouda, SAMH, kloosterarchieven, inv.nr. 69
21 In: In omnes M. Tu/Hi Ciceronis Orationes, quot quidem extant, doctissimorum virorum
enarrationes etc. Lyon, 1. Tornaesius et G. Gazaeus, 1554 (Librijecollectie 567 D 1)
En zo is het gegaan. In 1637 overleed Cornells Adriaansz Diephorst als laatste ge
wezen monnik van Stein. Hij had zich toen al ingekocht in het Oudemannenhuis,
waar hij twee kamers had: één voor zichzelf en één voor de voormalige kloosterbi
bliotheek. Na het overlijden van Diephorst heeft de magistraat de boeken geconfis
queerd om ze in de stadslibrije onder te brengen. Dat is vijfjaar later daadwerkelijk
gebeurd. Opvallend is, dat er bij 89 boeken op de confiscatielijst geschreven staat
dat die uit het bezit van pater Willibrord Egidiusz kwamen. Dat moet dus in die boe
ken aangetekend gestaan hebben en uit de boeken zijn overgenomen door degene
die de lijst opmaakte.20 En dat zijn dan alleen nog de boeken waar het in aangete
kend moet zijn geweest. Er waren ook boeken uit het bezit van Willibrord waar zijn
bezittersaantekening niet in stond, bijvoorbeeld het clustertje handschriften.
Opmerkelijk is, dat vrij veel van de boeken van pater Willibrord van humanistische
signatuur zijn. Een ander belangstellingsgebied vormden boeken van medische/
natuur-historische aard. Met de confiscatie van de bibliotheek van Stein zijn deze
boeken in de stadslibrije terechtgekomen. De meeste ervan zijn vrij snel weer van
de hand gedaan (juist veel van de boeken met een humanistische signatuur), maar
enkele zijn tot op de dag van vandaag in de collectie gebleven. In één van de boe
ken staat een wat langere aantekening van zijn hand.21 Die is onmiskenbaar in het
zelfde schrift als dat van kopiist B van de handschriftjes. De aantekening zelf is ook
interessant, omdat Willibrord daarin vermeldt, dat hij het boek in opdracht van de
bisschop van Haarlem heeft nagekeken ten behoeve van de Index Expurgatorius, de
zuiveringsindex die een onderdeel was van de Index van verboden boeken. Ter ver
gelijking hier een afbeelding van die aantekening en een fragment van de Canones
aposto/orum. De overeenkomst is duidelijk te zien. Door het verborgen bestaan van
die aantekening van pater Willibrord en de onbekendheid van de link van pater Wil
librord met zowel Amsterdam als Stein, is het verband tussen hem en de Erasmi-
anahandschriften nooit eerder gelegd.
Ci
