Het veer over de Lek bij Schoonhoven
nog gedeeltelijk buitendijks.46 Dat het veer daar ook, mogelijk al voor
1221een aanlegplaats had, lijkt voor de hand te liggen.
Het belang van dit veer zal na het verplaatsen van de riviertol
sterk zijn afgenomen. In 1424 werd de Schoonhovense tol door hertog
Jan van Beieren, vanwege zijn strijd met Jacoba van Beieren tijdelijk
verplaatst naar Slikkerveer, waar het veer naar Lekkerkerk lag. Het veer
te Ammers lijkt een ander veer te zijn dan het genoemde te Bergstoep,
waarvan geen vroege gegevens zijn gevonden. Het kent een loodrecht
op de Lek staande verbinding via de Veerweg met het dorp Bergam
bacht en de Laurentiuskerk van circa 1250 die op een donk (pleistocene
zandopduiking) ligt. Sinds het einde van de 13e eeuw lag vlakbij de kerk
ook het slot van de heren van den Berge, waar de Slotgrachtlaan nog
aan herinnert.
Over de Lek bestond al eeuwenlang het veer tussen Schoonhoven en
Gelkenes. Dit behoorde half aan de grafelijkheid en voor de andere helft
aan de heerlijkheid Van Liesveld. De veerschepen met toebehoren van
het gerecht van Gelkenes en half Nieuwpoort worden al in 1317 ge
noemd.47 Inkomsten van een kwart van het veer te Schoonhoven wor
den gevonden in de oudste Bloise rekening van 1356.48 De Veerpoort
wordt in 1396 voor het eerst gevonden als Veerstalpoort, had tenminste
in 1558 een voorpoort en werd in 1582 afgebroken.49 Een Veerpoort te
Nieuwpoort (ook wel Gelkenesserpoort) is waarschijnlijk pas gebouwd
kort na 1569 als houten hameipoort. Van daaruit ging men aannemelijk
46 A.J. van der Aa, Beschrijving van den Krimpenerwaard en den Lopiker-
waard (1847/herdr. Zaltbommel 1968) p.29.
47 OV39 (1984) ook digitaal op site Hogenda: J.C. Kort, ‘Vervalsing van een
leenhof: een leen van Gerard van Voorn, 1317-1636'.
48 Waller Zeper, Jan van Henegouwen, bijl. V p.470, verpacht om 11,5 pond.
49 J.C. Visser, Schoonhoven. De ruimtelijke ontwikkeling van een kleine stad in
het rivierengebied gedurende de middeleeuwen (Assen 1964) p.180. J.C. Vis
ser e.a., Historische stedenatlas van Nederland Aft. 5. Schoonhoven en
Nieuwpoort (Delft 1990) p.48 B10: 1369!
59
