„VELDWIJK"
Willem Jansen trouwt de Freule
HEEFT ZE
Ncliool en Jeugd
in die goede oude ti jd.
Bijverdienste
Pluimveehoekje
Mevrouw W. J. v. d. M. schrift ons
het volgende:
Men raadde mij aan een aantal ou
de kippen, gehuisvest in een hok lang
zamerhand op te ruimen en jonge
dieren aan te schaffen, omdat ik an
ders gedurende de herfst en een groot
deel van de winter zonder eieren zou
zijn. Ik vind het vreselijk die dieren
welke al zo lang heb, weg te moe
ten doen; ze hebben toch in het eer
ste zowel als het tweede jaar zo goed
gelegd; wel wil ik tegen de ruitijd
enige jonge hennen aanschaffen.
Dit schrijven is waard besproken te
worden, om het onhoudbare en het
onjuiste daarvan aan te tonen, temeer
daar veel hoenderhouders en -houd
sters, die zelfde mening huldigen, al
thans op diezelfde wijze handelen.
Hoenders, alleen gehouden voor
eierproductie, moeten tegen het ein
de van de eerste leg worden vervan
gen door jongere hoenders, omdat
men op die wijze bijna altijd eierenj
heeft en van de hoenders de meeste
winst maakt. Laat men nu de lief
hebberij een woordje meespreken,
zoals in dit onderhavig geval, ja dan
verandert de zaak enigszins. Liefheb
berij kost altijd geld, dat weet men
vooruit, dus dan ziet men van de
meeste winst af. Vraagt men nu, of
men verstandig handelt, dan is het
antwoord Neen!
Mevrouw v. d. M. vindt het vrese
lijk, om haar hoenders weg te moeten
doen, omdat zij ze zo lang had. Dat
is het juist, had zij die dieren bijtijds
opgeruimd, dan had zü zich niet zo
aan die dieren gehecht, dan verviel
die reden. Maar wat wil zij nu? Hoe
lang zal zij ze nu nog houden; op de
duur zal zij er nog minder van kun
nen scheiden en wat dan? Die dieren
aanhouden, tot ze van ouderdom ster
ven? Dat hennen het 2e, 3e en ver
dere jaren, ook goed leggen, is best
mogelijk, maar de legtijd in die jaren
is dan toch in ieder geval veel kor
ter dan in het eerste legjaar, wat een
geheel jaar kan zijn. De 2e, 3e en la
tere leg begint eerst na de rustpe
riode die op de rui volgt, is dus, in
de regel minstens vier maanden kor
ter dan de eerste leg en wat juist
de maanden zfin, waarin de eieren
schaars en duur zijn, verre van voor
delig dus. Worden nu tegen de rui
tijd jonge hennen aangeschaft en
plaatst men die in het hok bij oudere
hennen, dan bederft men de zaak he
lemaal. De voedingsleer nl. verbiedt-
op straffe van grote schade- het sa
men huisvesten en voeden van oude
hoenders, wtdke in de; rui zullen
gaan en jonge hennen, welke zich nog
verder moeten ontwikkelen en aan
de leg moeten komen. Bovendien zul
len die vreemde hennen door de ou
dere zeer vijandig bejegend worden
en daar. het jonge dieren zijn, zullen
zij zich laten pikken, zonder zich te
verweren en laten verjagen van de
eetbak, zodat ze geruime tijd in zeer
ongunstige omstandigheden zullen ver
keren, waardoor de verdere ontwik
keling zeer wordt vertraagd en het
aan de leg gaan voorlopig achterwege
blijft, om van ergere gevolgen niet te
spreken. Men handelt het verstandigst
ook al houdt men uit liefhebberij de
hoenders zich te houden aan de be
staande regels, die door de ondervin
ding en de praktijk zijn vastgesteld.
Kippenvriend.
Staten octrooi vroegen voor de droog
making van ongeveer 900 morgen uit
gebaggerd en verslagturfd veen in
Rijnland, met als motief het gevaar,
dat de Noordpias deze binnenlandse
zee, voor de aangrenzende kaden en
polders opleverde.
Eerst op 30 juli 1700 gaven de Sta
ten van Holland een octrooi aan de
besturen van de ambachten Hazers-
woude, Benthuizen, Noord Waddings-
veeh, Hogeveen en Zoeterwoude tot
droogmaking van de gehele Noord-
plas. Op 12 mei 1759 verkregen zij,
versterkt met het ambacht Benthorn,
opnieuw octrooi. De droogmaking van
de onstuimige plas werd hierna inder
daad aangevat en in 1765 voltooid.
Nadat in december 1801 de Zuid-
plas doorbrak werd deze plas in 1839
op staatskosten drooggemaakt.
FEUILLETON
No. 11
door L. VAN SCHOOTEN
DE VOORGESCHIEDENIS VAN DE
DROOGMAKING VAN DE NOORD-
PLAS XE WADDINXVEEN.
In het gemeente-archief te Rotter
dam bevindt zich de Atlas Roteroaa-
mum Illustratum, waarin een door
Floris Balthasar getekende kaart van
Schieiand uit 1611 voorkomt. Hierop
staat het Noordeinde van Waddings
veen gegraveerd als een omvangrijke
plas. welke in die tijd de fase aan
geeft, waarin de vervening zich reeds
bevond. Tevens is hierop te zien,
welk gevaar de landscheiding be
dreigde.
De doorbraak van de Lekdijk in
1638, die de in slechte staat verke
rende Dorrekenskade had doen be
zwijken, toonde dan ook nog meer de
noodzakelijkheid Van een grondig
herstel van de landscheiding aan.
Het was jonkheer Warnard van der
Wel (gehuwd met Constantia De Coc-
quiel), zoon van Lambrecht van der
Wel en Katharina Du Bois, kleinzoon
van de burgemeester van Delft: Cor-
nelis Lambrachtsz. van der Wel, die
met anderen in 1646 bij de Staten van
Holland een aanvrage- indiende tot
verkrijging eén octrooi, tot droogma
king. In hun verzoekschrift wezen zij
op de desolate staat van de uitge-
veende plas van de vroegere Wilde
Venen en van het aangrenzende
Noordeinde van Waddingsveen.
De Staten stonden wel de droog
making der Wildevenen toe maar niet
de gedeeltelijke droogmaking van het
Noordeinde. De reden hiervan was,
dat het Noordeinde van Waddings
veen. dat onder Rijnland ressorteer
de, met een zware dijk, die een nieu
we landscheiding tussen Schieiand en
Rijnland zou vormen, zou moeten
worden omgeven. Daarentegen zou de
droogmaking van de Wildevenen aan
de golfslag van het water in het uit-
geveende Noordeinde blijven bloot
gesteld.
De Schout en Ambachtsbewaarders
van Waddingsveen zaten echter zelf
niet stil. Ook zij zagen het belang tot
droogmaking van het tot 900 morgen
uitgeveende Noordeinde in en het
was dan ook voor de ingelanden in
de Wildevenen een grote opluchting,
dat Schout en Ambachtsbewaarders
van Noord-Waddingsveen in 1669 de
jp," --
werelds beste tcboolvulpen
ERO-"STUDENT", uit edelstaal pr t, 3^
ER0-"DOCENT", nit goodaii pen L 5,"
ERO-"RECTOR", mt grote pdsn pee f. 8»®^
in een grote sortering voorradig
De ouders gevense hedendaechs al
haer willekens. Men straft haer niet,
men spaert haer billekens.
Dit is een klacht die werd neerge
schreven in de zestiende eeuw, dus
zo omstreeks vierhonderd jaar gele
den.
Daaruit blijkt dat het probleem van
de gezagsverhouding tussen kinderen
en ouders alle eeuwen door actueel
is geweest.
Ook in de goede oude tijd klaagde
men over de jeugd!
Een goede indruk van de lieve
jeugd in wat men zo gaarne verlan
gend noemt: de goede oude tijd geeft
ons de befaamde schoolmeester Val-
cooch (hoe moeten zijn leerlingen
voor zijn valkenblik hébben gesid
derd!) uit Barsingerhorn.
Noteer even het jaartal1594!
Schoolmeester Valcooch heeft (na
tuurlijk op rijm) de regelen vastge
steld voor straffen die de jeugd ver
dient. Uit deze regelen kunnen we
makkelijk afleiden hoe de jongeheren
en jongedames zich somwijlen plach
ten te gedragen.
We geven hier een bloemlezing uit
het lange gedicht:
Die zijn muts niet afneemt voor
een man van eeren
die daar lopen krijten, vloeken en
de zweren
die wild en onzedig lopen langs de
straten
die spelen om geld ofte logenen
praten
die der luiden eenden smijten en de
beesten jagen
die niet doen wat hunner ouderen
behagen
die zijn boek scheurt of verrabbelt
zijn papier
die malkanderen geven toenamen
hier
die nakend baden, in erwten of
wortelen lopen
die in de kerk rabbauwen of snoe
perij kopen
die in anders drinken spuwt of op
zijn eten treedt
die ui.t de school klapt en niet
heelt 't secreet
die speeksel uit de neus of uit de
mond
met de voeten niet uit en treden
terstond
die op de wallen lopen als men
gaat naar huis
die eikanderen bewerpen met snot,
vlooien en luis.
Alle degenen die zich aan deze door
Valcooch opgesomde misdaden en
nog veel meer schuldig maken zul
len twee plakken krijgen ofte hen
met roeden clouwen!
Vaders en Moeders
Het waren dus geen lieve wicht-
jens a la Van Alphen, die de school
meesters van die dagen op de bank
kregen.
En de meester ondervond ook, dat
het gedrag van zijn leerlingen in ster
ke mate- werd bepaald door de hou
ding van de ouders.
Ook in die dagen waren er de moe
ders die met opgestoken zeil bij de
meester kwamen klagen als hun lie
velingen waren mishandeld.
Een oude prent uit die dagen toont
de messter, in zijn stoel gezeten, ter
wijl een rijk opgetuigde moeder bij
hem komt, aan haar hand zoonlief,
opgeblazen, brutaal, een grote stok in
de hand, luisterend naar mama's
weeklacht:
Ik hen schier ontzind
ik kan niet verdragen
dat mijn lieve kind
gij zo hebt geslagen!
Maar de plaat zorgt ook voor het
pendant van deze moeder, wanneer
daar een stoere vader binnenstapt,
zoon aan de hand met zich meevoe
rend. die de meester adviseert:
Slaat hem vrij en spaart hem plak
noch rpe
Eer ik hem elders doe!
De Meester.
De meesters van die dagen waren
lang niet alleen opvoeders en paeda-
gogen, ja ook lang niet alleen be
hoorlijk .tot htm taak bekwaam.
Het schoolmeestersbaantje werd
door de Heren vergeven aan lakeien,
oudgedienden, varensgasten en andere
lieden, wier opleiding veel te wensen
overliet.
Dat blijkt wel uit een sollicitatie
brief, waarin de sollicitant vermeldt
dat hij nevens andere bekwaamheden
zowel het wijnroeien als de stuur
manskunst machtig is. En verder kan
hij
zonder roem, want het is Gods
gave, extra ordinair puik overheerlijk
schoon zingen, als het God belieft.
Dikwijls leidde de meester zijn
zoon in het Vak op.
Velen van die meesters beheersten
zelf de vakken niet, waarin zij de
leerlingen moefcten onderwijzen. Eh
zij handhaafden hun gezag door ge
tier en geschreeuw, het overvloedig
uitdelen van handplackxkens en het
gebruik van de roede.
In eenopzicht zagen zij echter toe
op de hygiëne. Wie met verwarde
haren of onreyn hoofd de school bin
nenkwam, werd dooar de meester
onderhanden genomen met de roskam
een ijzeren kam met scherpe tanden,
die soms hele plukken haar meenam.
Sommigen dezer meesters verston
den echter zeer goed de schoonschrijf
kunst, en proeven van hun werk met
prachtige krullen versierd, zo moge
lijk in een streek getrokken, zijn nog
bewaard gebleven. Soms bedekte
meester het blad papier van een der
leerlingen met zijn kunstgewrochten,
en dit werd beschouwd als een bij
zondere onderscheiding en zuinig be
waard.
De school was in de goede oude
tijd maar een primitieve organisatie
en de meeste leerlingen kwamen eer
ondanks dan door het onderwijs toch
nog goed in de maatschappij terecht.
Maar de jeugd is alle eeuwen door
dezelfde gebleven.
En, nqgr blijkt, de ouders ook!
WELEERW. KAPELAAN VAN DER
WAART NAM AFSCHEID VAN
WADDINXVEENSE PAROCHIE.
Na een verblijf van 2 jaar in Wad-
dinxveen moet het voor Kapelaan
van der Waart een moeilijke opgaaf
zijn geweest toen hij gisteravond van
zijn parochianen afscheid moest ne
men. Dit in verband met zijn benoe
ming te Hillagam.
Dat Kapelaan van der Waart een
gezien persoon was, getuigde wel de
véle hartelijke woorden die gespro
ken zijn.
De heer F. van der Klauw bij wie
de leiding van deze avond berustte,
memoreerde in zijn openingswoord
dat het voor de parochie neittegen-
staande dit te verwachten was, het
toch een schok was geweest, toen
men vernam dat de Kapelaan elders
benoemd was.
Namens de gehele parochie wenste
hij Kapelaan van der Waart Gods
zegen toe.
Nadat een zangkoor o.l.v. de heer
van Oosten, dat voor de muzikale
Ja, beleed Els, dat is tem nou
juist, juffrouw. Dit zijn heus geen
nieuwigheden, iedere verpleegster ziet
dat meteen. Maar ik ben nu zo bang,
dat de mensen zullen denken, dat ik
alles maar verbeteren wil en nieuwig
heden invoeren, want heus, wat ik
hier zoal gezien heber moet heus
heel wat veranderd worden voor de
zieken. Daarom zou ik het zo fijn vin
den, als u me es mijn gang liet gaan.
Dan gaat het bij de anderen makke
lijker. Als ze uw man op een ge
makkelijk bed zien liggen voor het
raam en u zult zien hoe hij ervan
opknapt dan zeggen ze ze hebben
het bij Graafland ook gedaan.
Jaja, ik snap u wel, knikte het
vrouwtje lachend. Gelooft u echt dat
het voor mijn man zijn bestwil is?
Laten we eens vragen wat de zieke
er zelf van denkt? stelde Els voor.
De oude man dacht na. Hij was ge
wend aan deze bedstee, waarin hij
vrijwel zijn hele leven geslapen had.
Maar de laatste weken was het hem
daar, als lag hij reeds in een graf,
afgesloten van de wereld. Zijn krach
ten waren door de versterkende mid
delen iets toegenomen en in hem rees
een nieuwe hoop. Zou het dan toch
nog niet met hem afgelopen zijn?
Zou het zijn, dat hij, samen met moe
der, nog een paar vreedzame jaren
voor de boeg had, nog weer eens aan
tafel zou zitten? Hij keek naar het
meisje dat als een symbool van bloei
end, jong leven in de kamer zat.
Juffrouw zei hfi met zachte stem als ik
toch ga sterven, laat me dan in de
bedstee. Maar als u, net als de dok
ter, denkt dat die ouwe benen nog
wel weer eens kunnen lopen, dan zou
ik zeggenga je gang, doe wat je
kunt. Ik ben wel oud, maar ik ben
het leven nog niet zat, en ik zou het
graag een paar jaartjes met moeder.
Ach malle vent, zei het kleine
vrouwtje, wordt niet zo sentimenteel
op je oude dag! Maar Els wist dat ze
het pleit gewonnen had.
Henk hield haar glanzende fiets
vast toen ze weer buiten kwam.
Alstublieft, zei hij.
Dank u wel, antwoordde ze even
beleefd. En eet smakelijk.
Hij wist dat ze allebei aan de soep
dachten.
'k Had het niet moeten doen, er
kende hij opeens, berouwvol.
Els keek hem aan, zag z'n open
j ongensgezicht.
Lang en breed had het comité de
plannen besproken om met de kinde
ren Koninginnefeest te vieren. De
dames die onder leiding van de bur
gemeester vergaderd hadden, waren
van mening dat het feest op dezelfde
wijze diende gehouden te worden als
al sinds jaren de gewoonte was. Men
had vernomen dat Willem Jansen ook
een plan uitbroeide en hiermede de
traditie wilde verbreken, waartegen
de dames zich fel verzetten. Meester
Koper voelde aanvankelijk veel voor
het plan van de steenfabrikant om
het dit jaar eens anders te doen en
de kinderen eens te laten varen op
een prachtige boot en het verdere
van de dag in een speeltuin door te
brengen. Mevrouw Berghuis had
eveneens sympathie voor een andere
wijze van Koninginnedag vieren, jn
tegenstelling van de freule, die er
niets van hebben moest.
Laten we er over stemmen vond de
freule en aan haar gezicht was wel
te zien wat ze dacht. Ik voor mij, ik
ben er tegen. Het is nog gevaarlijk
ook, zo'n boot. En het is juist zo
leuk als de kinderen hier in het dorp
blijven.
En zich de verdere dag lopen te
vervelen, en ons er bij, viel mevrouw
Berghuis in.
De freule schonk er geen aandacht
aan. Ze keek naar mevrouw Sangster
die heftig knikte, mevrouw Bas zei:
Ik ben tegen.
Nu zei de meester wanneer de meer
derheid er tegen is, hoeven we er
ook niet verder over te praten. Me
neer Hermans knikte.
Dus dat is dat constateerde de
Freule, verder kunnen we de orga
nisatie wel aan meneer Koper over
laten, als steeds, niet waar? U hebt
dit altijd zo keurig in orde.
De meester knikte en dacht: Ik zal
het vuile werk wel weer doen.
OO
Voor Willem Jansen was de weige
ring van het Koninginnedag-comité
hoe tactvol ook door de burgemees
tersvrouw overgebracht, een slag in
het gezicht.
Ik zal ze leren, die hoogmoedige
wijven, de Freule met haar kouwe
drukte voorop stormde hfi. Op hoge
benen ging hij naar zijn werkploeg
zfin vertrouwensmensen in de fabriek.
En des zaterdags was het alom be
kend:
De kinderen van allen die bij de
steenfabriek werkten en dat waren er
heel wat, de meerderheid van de
schooljeugd gingen op Koninginnedag
met de boot naar Maarveld, de hele
dag naar de, speeltuin, op kosten van
meneer Jansen!
Groot was de vreugde onder de jeugd
van het rooiedorp, zoals de bebou
wing bij de steenfebriek al heette.
Maar de burgemeester kreunde toen
hij ervan hoorde.
Wat moest dit worden!
Meer dan de helft der kinderen zou
op de Koninginnedag-viering niet in
het dorp zijn, de aubade zou in het
water vallen, de draaimolen zou nau
welijks klandizie krijgen, en de ande
re kinderen zouden diep-jaloers zijn
op de steenfabriek-jongeren. Hij stap
te naar Casa Cara en trof Willem
Jansen in het beste humeur.
Haha! riep deze daar is de burge
meester. Fijn dat u even komt aan
wippen. Ik heb hier een sherryhij
knipte met de vingers.
De burgemeester dronk met loven
de woorden zijn sherry, hield de goe
de sigaar keurend onder de neus, en
kwam toen voorzichtig op zijn onder
werp. Met tactvolle woorden wees
hij zijn gastheer op de ravage die hij
in de Koninginnedag-viering aan
richtte.
Kijk es meneer Jansen zei hij, Ko
ninginnedag is een nationale feestdag
dan zwijgen alle verschillen, dan zijn
we allen een. Dat moeten de kinde
ren al vroeg leren. En ik zou die ge
zamenlijke viering van de koningin
nedag niet verloren willen laten gaan
Mijn plan was, die viering voor de
kinderen nog veel feestelijker te ma
ken antwoordde Willem kalmpjes.
Het comité heeft dat verworpen.
wordt vervolgd.
omlijsting zorg droeg, een zangnum
mer ten gehore had gebracht, maak
ten diverse sprekers van de verschil
lende Kath. organisaties met enkele
woorden "hun gevoelens kenbaar.
Allereerst de heer Berkestijn Sr.,
namens de K.A.B. Deze bedankte de
Kapelaan voor de ondervonden mede
werking.
De heer Berkesteijn Jr. die de
Jeugdbeweging vertegenwoordigde,
zegde het de Franse dichter na: dat
scheiden een beetje sterven is. Ook
hij gevoelde dat.
Het hoofd van de Kath. school, de
heer van den Dool bedankte Kape
laan van der Waart namens de kin
deren voor het geestelijk onderricht
dat hij hun had gegeven.
Dat de Kapelaan op het sportveld
een vaak gezien figuur was, bemerkte
we aan de heer Compeer, die WSE
vertegenwoordigde.
De N.K.B. en N.K.J.B. hadden in de
heer Berkesteijn Jr een goede verte
genwoordiger gevonden, want in een
gloedvol betoog bedankte deze spr. de
Aalmoezenier voor de belangstelling
die hij voor de organisatie aan de dag
had gelegd.
De Eerw. Heer Pastoor van Dijk
sloot de rij sprekers. Eerw. bracht
o.m. dank voor het persoonlijke dat
hij in de Kapelaan had ondervonden
en zeide dat hij zich wel spoedig in
Hillegom zou thuis voelen als hij met
dezelfde werklust zijn taak zou op
vatten als dat hij dit in Waddinxveen
gedaan had.
Natuurlijk mocht de scheidende
Kapelaan een geschenk in ontvangst
nemen, uiteraard onder couvert.
Tot slot sprak de Kapelaan van der
Waart zelf enige dank en afscheid-
woorden.
Spr. sprak zijn erkentelijkheid uit
voor het geldbedrag en verzekerde d'3
schenkejf;, dat het bedrag een nuttige
bestemming zou vinden.
Hoewel er veel waarderende woor
den waren gesproken was de Kape
laan zich toch bewust van zijn te
kortkomingen. Hij vroeg om vergiffe
nis.
Nadat de heer van der Klauw de
avond had gesloten namen de ver
schillende aanwezigen dankbaar ge
bruik van de gelegenheid om de schei
dende Kapelaan persoonlijk de hand
te drukken. N. B.
FILMVOORSTELLING
31 AUGUSTUS.
Ter gelegenheid van de verjaardag
van H.K.H. Prinses Wilhelmina zal
a.s. zaterdag, 7,30 uur een filmvoor
stelling plaats vinden, welke door de
Oranjevereniging gratis wordt aange
boden. Deze film heeft tot titel: „Ver
boden te, lachen", waarbij enkele
kinderfilms. Bovendien zal een film
vertoond worden over de reis van het
Koninklijk Paar naar de Antillen. Het
muziekkorps Voorwaarts zal om
uur een muzikale rondgang mak'
door een deel der gemeente.
Het bestuur van de Oranjever
ging zou gaarne nog meer leden
ken, reden waarom zij ieder, die
lid is, verzoekt dit te worden,
belang is dat dit jaar geen contribu
tie zal geind worden, dit niet eerder
dan april 1958. Bedrag f 2,60 fcer jaar.
Als het weer nu maar meewerken
mag.
U hangt biljet voor 't raam
en geeft aanvragers een
boekje. Wij doen de rest
en betalen goed voor
uw bemiddeling. Alleen
benedenwoningen.
Ned. Talen Instituut
Rotterdam
(nader adres overbodig)
