Weekblad voor Waddinxveen
7-7- van, cLeu dLaa <3
B
I
OUD
en NIEUW
■I
meuwj&eRswensch
1/Kóedec de> Ihouw
ROUWER
GESLOTEN ZIJN
NIEUWS
No. 757
donderdag 31 december 1959
15e jaargang
Adres redaktle en administratie
Oranjelaan Waddinxveen, Telef. 438
Verschijnt elke vrijdag
Abonnementsgeld per kwartaal f 1.— bij vooruitbetaling.
Advertentieprijs 8 ct per m.m. Kontraktprljs op aanvraag.
Bijdragen, verslagen, etc.
uiterlijk 's woensdagsavonds inzenden
Schimmig verlicht het roodvlam
mende vuur de gerimpelde handen
van het oude vrouwtje. Gebogen voor
de open haard houdt ze de zware
nieuwjaarsijzers, waartussen het deeg
is geklemd, in de vlammen. Ze draait
de ijzers een paar keer in het rond.
nog even.en dan is de koek goed
doorbakken. Voorzichtig schuift ze het
baksel op de schoongeschuurde tafel.
Ze legt de zware instrumenten op de
stobbe, neemt een groene tak en
sprankelt de vloer om de hitte wat
Nieuwjaarskoeken, oud gebruik
Het bakken van de nieuwjaarskoe
ken, thans in de Achterhoek slechts
bij de ouderen, en dan nog zelden, in
zwang, was vroeger een algemene be
zigheid. Het hele gezin doet mee: Moe
der lepelt het beslag, dochters snij
den het deeg in repen, de zoons sor
teren de gebakken koeken. En vader,
vader doet het zwaarste werk. Hij tilt
telkens weer de zware nieuwjaars
ijzers in het vuur, want honderden
koeken moeten worden gebakken, de
knechten elke honderdde meiden
honderd., de pastoor honderd.. Bij
elkaar overschreed het aantal tijdens
de jaarwisseling gebakken koeken dan
ook vaak het duizendtal. Met recht
heette oudejaarsavond volbuuksavond
De nieuwjaarsijzers, onontbeerlijk
bij «het bakken, droegen veelal afbeel
dingen omtrent de eigenaar. De smid,
en vaak was dat een kunstenaar, gra
veerde op zijn minst de initialen van
de eigenaar in het ijzer, zoals het fa
miliewapen, vaak het beroep: voor de
molenaar een molen, voor de boer een
ploeg, gold het een edelman, dan
werd met het wapen een burcht in
geprent. Ook kwam het voor, dat een
of andere spreuk werd ingegrift,
zoals:
„Geen beter lot
Als vrede met God."
Het merkwaardige hierbij is, dat
ook bij onze Oosterburen, waar de
nieuwjaarskoeken-bakker elk jaar nog
volop aan het werk is, deze Neder
landse spreuken in de ijzers staan ge
schreven.
Verscheidene musea in het oosten
van het land bezitten fraai bewerkte
nieuwjaarsijzers, zo b.v. het Waag-
museum te Deventer en de „Wijnhuis-
toren" te Zutphen.
Het oudste ijzer is afkomstig van
Maximiliaan van Buren. De veldheer
gaf het zijn dochter, Anna van Bu
ren, mee als een der huwelijksge
schenken toen ze trouwde met prins
Willem I.
Op de ene kant van het knijpijzer
staat de naam van de gever, op de
andere kant een voorstelling van de
aanbidding der koningen. De gods
dienstige prenten, voorkomende op
vele nieuwjaarsijzers, zijn vermoede
lijk afgekeken van de monniken, die
soortgelijke inscripties aanbrachten
op de hostieijzers.
Veel eten
De nieuwjaarsgebruiken vormen,
wat oorsprong betreft, een raar men
gelmoesje. Rondom nieuwjaar vierden
de Germanen het feest der twaalf
nachten. Offers werden gebracht, vu
ren werden ontstoken om de boze
geesten te verjagen. Kerstvuren bran
den nu nog in Friesland in de buurt
van Zwaagwesteinde. De Romeinen
vierden het feest van Saturnus, de
zaai god. Men gaf geschenken aan el
kaar, later vergezeld van wensen. De
ze nieuwjaarswensen werden later
kwistig uitgestrooid door mensen, die
regelmatig de gemeenschap hun dien
sten aanboden, zoals: straatvegers,
lantaarnopstekers, nachtwakers. Het
leger van die wens-voor-geld-lieden
werd echter zo groot, dat de overheid
deze vorm van bedelarij verbood. Om
dit verbod te ontduiken deed men de
nieuwjaarswens vergezeld gaan van
een almanak, prent of houtsnede. Ve
le van de aangeboden plaatjes ver
toonden stadsgezichten en hebben er
toe bijgedragen, dat we ons thans een
goede voorstelling kunnen maken van
l'fHHiim UeedL
de. man aló Heet
3a allt qtiede. lïeAentdediricföa&en
in Waddinxveen alleen
Herencostuums
Regenjassen
Sportcolberts
Pantalons
het uiterlijk der steden in vroeger
dagen. Bij de komst van het christen
dom kregen de nieuwjaarsgebruiken
een geheel ander karakter. Op 1 ja
nuari werd nL het feest van Chris
tus' besnijdenis gevierd.
Germaanse, Romeinse of christeijke
feesten, al deze evenementen hadden
één ding gemeen; er werd veel ge
geten. Geen wonder, dat de huidige
nieuwjaarsgebruiken nog steeds ge
paard gaan met eetgelagen. De knie-
pertjes, een voortzetting van de
nieuwjaarskoeken, de duivekater, de
oliebolOudejaarsavond zal altijd
blijven: Volbuuksoavond of, beter nog:
„Dikkevretsoavond."
Rondgang
Personeel van de spoorwegen, bus
chauffeurs, tramconducteurs, zij kun
nen u vertellen van het verhoogde
aantal passagiers, dat zij vervoeren op
nieuwjaarsdag. En hoe kan het ook
anders. Ieder is op pad om familie,
kennissen en vrienden op te zoeken,
teneinde hun beste wensen aan te
bieden voor de kamende 52 weken.
In vroeger dagen maakten de kin
deren op school mooie nieuwjaars-
prenten. De tekeningen werden, voor
zien van een wensrijmpje, aan ouders,
ooms en tantes afgegeven en in ruil
daarvoor ontving de jeugd natuurlijk
het nodige snoepgoed. Soms geschiedt
zo'n rondgang gezamenlijk, zoals bv. te
Grouw. Met de politie aan het hoofd
trekt de bevolking door de straten
van het plaatsje. De muzikale mede
werking bestaat uit het met kracht
blazen op schippershoorns. Hoe ver
der men van de kop van de stoet -
dus van de politie - verwijderd is,
des te meer kattekwaad wordt er uit
gehaald. Vanzelfsprekend loopt daar
om de jeugd achteraan. De staartlo-
pers houden zich onledig met het
verslepen van allerlei voorwerpen, ja,
ze zien er niet tegen op om zelfs
bootjes uit het water te tillen en op
het droge, liefst midden op de straat
te deponeren.
Iets kalmer gedraagt de jeugd zich
op Tholen. Begeleid door rommelpot-
muziek wordt bij de huisdeuren een
oud, middeleeuws klinkend, liedje ge-
„Zieltje, klein zieltje,
stond achter de deur.
Zieltje, klein zieltje,
waar treur jij toch veur.
Zou ik er niet treuren,
ik heb er geen lot
Val dan op je knietjes
en bid er aan God."
De inhoud van dit liedje, waarvan
de eerste regels hierboven zijn aan
gehaald, toont aan, dat sommige
nieuwjaarsgebruiken eigenlijk niets
met de jaarwisseling te maken heb
ben. Niettemin is het verheugend, dat
„Oud en Nieuw" voor velen elk jaar
weer aanleiding geeft tot het doen
herleven van folklorische gebruiken,
al was het alleen maar door het nut
tigen van een oliebol.
„....Smakelijk eten.... en nog de
beste wensen.
Op 31 DECEMBER a.s. zal de
Coöp. Boerenleenbank
Het Bestuur.
Van de Nieuwsbladtman. By den aenvangh van
het Jaei onses Heeien MCMLX.
Geachte buigheiy, Mans, Vrouwiuy by elckaer,
U wenscht de Nieuwsbladtman 'n Gheseeg.end Nieuwe Jaer.
Welligt is dit voor 't laetst, dat hy u soo kan wenschen,
welligt is hy voor 't laetst dit Jaer onder de Menschen,
want syne Speurneus jeuckt, hy sou soo gaerne gaen
als eerste Courantier naer gindtse bleeke Maen,
die seer onlanghs noch door de Boomen heelt gescheenen
op het Sint Niklaesieest. Hoe giaeg ging hy daer heenenl
Daer kan hy dan welligt in rust en vreede leeven,
behoeft U niet ghestaeg het nieuwste nieuws te geeven.
Is daer policie, die op 't spoor is van 'en Craeck?
Oopent men daer oock 'n nieuwe Selfbedienings-saeck?
Is daar een Raedt, met Schout en Scheepenen tesamen,
die steedts een aenslagh op des burghers Beurs beramen?
Viert men daer welligt oock een Koningjiinnedagh,
met al de kinderkens voor 't Raedthuys bly tesamen,
die daer onder de hoede van hun Meesters kwamen?
Die Meesters, zugtend, want se hebbent toch so swaer,
ghewis de allerswaerste werckdag van 'et Jaerl
En moet hy daer oock soms de Winckelweeck verslaen,
van al de Winckeliers niet eentjen ooverslaen?
Neen leeser, troost u vrij. Ick wil U niet ontryven,
Ghy hebt en houdt uw crant, ick sal hier toch maer blijven
en u verhaelen hoe oock in het koment Jaer
de Waereld verder draayt, al tolt se soms wat raer.
Welligt is deese Crant niet immer naer Uw sin,
Welligt segt ghy somtijdts: Er staet harsens kraacken
om by na sonder Nieuws noch 'n goede crant te maacken
en dan weer, als copy de brievenbus uyt barst,
dan moet het allegaer toch in de Crant gheparst.
En alles moet er in. Wy mooghen niets vergheeten,
want wordt er iets veruymt, why coomen het te weeten.
De man, die (segt hy) nooyt een bliek werpt in die crant,
belt 't eerst van allen op en set ons prompt te Schandt.
Wanneer Blond Sientjen, op het schouwtoneel verscheenen,
haar eerste Rolle speelt, al is t' oock maar een cleene,
en dan de Crant niet roemt haar Groot en Rijp Talent,
dan staat die Crant alom als Leugenbladt bekent.
Haar Vryer, haar Famielje en collegae van de Saeck
sy vinden 't een schandael en sweeren bloedigh wraeck.
Beschryit syn pen met gloedt de naare woningnoodt,
dan lluystert daer al Een: die crant is seecker Roodt.
Beschryit hy leevendich der baazen ieestlyck Mae]
dan ligt het Vonnis claer: de Crant is liebeiaal.
Dus toch maer naer de Maen? Och, waerom sou ick gaen?
Al wenscht Ghy welligt soms de Crant eens naar de Maen,
sy blyit U immer trouw, sy geelt u de berigten,
komt onder treurende en lagchende gezigten,
sy is Uw oogh en oor, sy komt op alle saelen
en alle straeten en sy sal u steedts verhaelen
al wat ghy weeten wilt, al wat ghy weeten moet.
Wy doen ons best, al doen wy niet steedts alles goedt,
maar leeser, och wil dit in ons te seer niet laecken,
slegts hy, die nooyt wat doet, sal nimmer feilen maecken.
Ick blyf steedts tot Uw dienst en wensch op al Uw weegen
U, Uw ghesin, bedryl, veel Voorspoedt en Godts seegen.
Bij al de drukte, die het jaareinde
veroorzaakt zullen ook de huisvrou
wen zich bezinnen op de uitkomst
van twaalf maanden zorgen. Veel van
die zorgen zullen van financiële aard
zijn geweest. Hebben we de balans
van inkomsten en uitgaven in even
wicht kunnen houden in 1959? Welke
verplichtingen hebben we aangegaan
in dit jaar en zijn wellicht te groot
geweest? Hebben we teveel uitgege
ven voor ontspanning of vakantie en
te weinig voor kleding en voedsel?
Misschien deden we te grote uiigaven
voor meubilair, boeken of (brom)
fietsen en hebben we vergeten andere
zich opdringende verlangens te bevre
digen.
We zullen ons ook afvragen welke
bijzondere uitgaven ons in het ko
mende jaar wachten. Misschien moet
er een kind naar de middelbare of
lagere school. Het kan nodig zijn om
enkele kamers van nieuw behang te
voorzien. Mogelijk moet de keuken
geschilderd worden of vraagt de vloer
bedekking om vernieuwing. Een hu
welijk van een der kinderen kan in
het vooruitzicht liggen of een jubi
leum.
Voor al deze ingrijpende verande
ringen in de huishouding is er veel
geld nodig. Stel u voor dat een haard
of fornuis op het punt staat voor
goed zijn diensten te weigeren. Daar
moet toch op een of andere wijze in
voorzien worden.
Als de uitgaven dalen
Ook de omgekeerde meer gunstige
zijde is mogelijk. Een ernstige ziekte
binnen het gezin is hersteld. De zieke
heeft veel geld opgeslokt, dat u op
andere wijze hebt gespaard. Dan zult
u met dat geld nu voortaan iets an
ders kunnen doen. Een zoon of doch
ter kan weldra de schoolbanken ver
wisselen voor kantoor of fabriek. Tot
nu toe betekende hij of zij alleen
maar een kostenpost. Weldra zal het
gezinsinkomen vergroot worden. Waar
zullen die hogere inkomsten voor be
steed worden?
Het terugzien op het verleden of de
blik op de toekomst, beide vragen om
voorziening. Uit de ervaring kunnen
we conclusies trekken, die het maken
van fouten in de toekomst verhinde
ren.
Voor de toekomst moeten we een
plan maken. Een huisvrouw regeert
en regeren is vooruitzien. Elke bij
zondere gebeurtenis in de nabije toe
komst eist maanden tevoren reeds een
voorziening. Ons geheugen en ons ge-
dachtenleven laat ons bij het zorgen
voor de toekomst dikwijls in de steek.
We hebben daarom geleerd om de
hulp in te roepen van een eenvoudige
administratie, meest in de vorm van
een huishoudboek.
Wat leren ons de cijfers?
Het huishoudboek over 1959 heeft
ons veel te leren. Wanneer wij de
uitgaven voor voedsel, kieding, va
kantie, schoonmaak, opleiding Kinde
ren enz. eens allemaal stuk voor stuk
opbellen en we vergelijken de totalen
van dit jaar met dezelfde tellingen
over het ]aar 1959 dan kunnen we uit
de vergelijking veel leren. Dan zien
we of we mogelijk met te dure kle
ding lopen ot misscfuen wel te veel
slagroom of andere lekkernijen gege
ten hebben.
Was onze vakantie te duur en heb
ben we daardoor andere voorzienin
gen moeten uitstellen? Welnu dan
kunnen we daar het volgend jaar re
kening mee houden. Bepaalde beste
dingen kunnen soms teveel zijn be
perkt. Wij kunnen die dan het vol
gend jaar wat meer aandacht geven.
Dergelijke vergelijkingen zijn er niet
voor om alle uitgaven zoveel mogelijk
te besnoeien, maar meer om een even
wichtige besteding te garanderen.
Wanneer er grote gebeurtenissen te
verwachten zijn, waarvoor geld op ta
fel moet komen, dan kunnen die stu
dies van huishoudboeken soms won
derbaarlijke uitkomsten brengen. Men
berekent tevoren waar men ^aat be
zuinigen en hoeveel.
Is er vermeerdering van inkomsten
te verwachten, dan is het van grote
betekenis reeds bij de aanvang van
het jaar te bepalen waarvoor die zul
len worden gebruik! Doet men dat
niet, dan wordt de grotere geidruimte
meestal besteed voor onbelangrijke
uitgaven, die men niet zou doen, wan
neer er tijdig op gelet wordt.
Verborgen geheimen.
Voor de vele huisvrouwen schuilen
er grote geheimen in, die huishoud
boeken en menig vriendin of buur
vrouw, die zich soms met verbazing
afvroeg, waar haalt zij dat vandaan?
heeft de waarde van dat huishoud
boek en die resultatenvergelijking on
derschat of vergeten.
Bij dit alles vergeten wij niet dat
er andere zijden zijn aan een huis
houding dan alleen het waken voor
onnodige uitgaven. Nooit mag een
waakzaam oog voor de uitgaven in de
gezinskring tot een kwelling worden,
want dan is het middel erger dan de
kwaal. De gezinsleden gaan dan de
vrouw des huizes zien als een pro
pagandiste van een rekenmachine,
waar aan de ene zijde geld in gewor
pen wordt en de andere zijde een uit
geknepen -gang van zaken in het ge
zin uitrolt. De gezelligheid en de goe
de sfeer in het gezin zijn ook van
waard 1
s^sd'Ccountaniehaniaae
q-ezetyencL I960
^)\Caddi.njc veen
wenat cLlënien en vciencLen een
STOEL- EN MEUBELFABRIEK
H. A. VAN BERKESTEIJN N.V.
VESTIGT FILIAALBEDRIJF TE
WEERT.
Het éénmans bedrijf(je) H. A. van
Berkesteijn, 19 september 1921 opge
richt, is in de loop der jaren uitge
groeid tot een in het gehele land be
kende meubelfabriek, welk bedrijf
momentel aan pl.m. 100 mannelijke ar
beidskrachten een bestaan verschaft.
In 1949 werd het bedrijf omgezet in
een Naamloze Vennootschap. Direc
teuren werden en zijn nog, voornoem
de heer H. A. van Berkesteijn en Th.
de Pater, welke laatste reeds sinds
1927 als een voornaam medewerker
aan het bedrijf is verbonden.
In het bedrijf zijn in de laatste ja
ren tevens werkzaam drie van de ze
ven kinderen van de heer H. A. van
Berkesteijn.
De oprichter heeft zich vanaf het
begin toegelegd op het fabriceren van
zitmeubelen in de romp, zoals stoelen,
fauteuils, clubs en banken, voor wo
ning, kantoren, schepen enz. Voor de
salon en huiskamer maakt hij even
eens de bijpassende tafels.
De heer H. A. van Berkesteijn was
er zich terdege van bewust, dat het
zitmeubel, verreweg het meest ge
bruikte meubel was en is van de ge
hele woninginrichting. Daarom stond
't woord „kwaliteit" op het eerste
blad van zijn woordenboek.
Zeer vele woninginrichters uit het
gehele land noemen de stoelen uit dit
bedrijf afkomstig, de allerbeste pro-
dukten op dit gebied.
B
UIT ONZE
WOONPLAATS
Het is vanzelfsprekend!, dat hier
voor allereerst nodig is een vaste kern
van bekwaam en vakkundig perso
neel. Dat deze kern aanwezig is be
wijst het feit, dat enkele maanden ge
leden voor de 17e maal een 25-jarig
jubileum werd gevierd, terwijl het
bedrijf eerst 38 jaar bestaat.
De al jaren bijna steeds té grote
orderportefeuille, de noodzakelijkheid
van het in de handel brengen van ge
heel gestoffeerde zitmeubelen en de
gedachte aan de Euromarkt, heeft de
directie doen besluiten elders een
filiaalbedrijf te vestigen. Mede met 't
oog op de export naar West-Duitsland
en Belgie is de keus op Weert geval
len.
Het gemeentebestuur van Weert
heeft voldoende grond willen reser
veren voor het vestigen van deze, voor
Weert geheel nieuwe industrie. Bo
vendien heeft het gemeentebestuur
met ingang van 1 januari 1969 het
voormalige schoolgebouw aan de Laar-
derweg in huur afgestaan, opdat reeds
op korte termijn met de produktie
van stoelen en tafels kan worden be
gonnen.
De raad der gemeente Weert besloot
verbuur van de voormalige school op
Laar aan de heer H. A. van Berken-
steijn, onder gelijktijdige beëindiging
van de met Halberg Machinefabriek
N.V. gesloten huurovereenkomst, als
mede tot het verlenen van optie op
een industrieterrein, gelegen in het
complex Molenveld. Dit laatste onder
voorwaarde dat binnen twee jaar met
het bouwen van een fabriekspand
moet worden begonnen.
(Kanton Weert)
