KON HET MAAR ZO BLIJVEN vrijwilligster zendingen goede voeding en van Let op bij rembours- U ■r K ■z Marlies van der Hooft Afrika r •wO „Geinlijn” langer bereikbaar «ll Onze tweelingpuzzel m mei tot mei Regels voor puzzelaars V - I Pagina 4 D 030 Mieren Tsetse 7 '7 V/ï \w p s VS [Zr zz VS f7 V W Vs School Kerk MARLIES VAN DER HOOFT Een huwelijk in bezettingstijd door 12 L. VAN SCHOOTEN EEN BOEKENBON IS ALTIJD RAAK!! EEN BOEKENBON IS ALTIJD RAAK!! 11.5 kar, klemt kt van Land. n wit ge- Laten. 220 cm: '^1 7/ L i i t WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN DONDERDAG 20 APRIL 1972 i. 8 3 to 73 "i 20 ZZ 23 26 30 3/ 32 33 36 3/ 3? ÏZ S3 f7 7 7 I/O IS 20 23 3/ 33 3? 36 Ev S3 38. 49. *a WITTEBROODSWEKEN. (wordt vervolgd) f.igni 71 Hoewel het gedurende de laatste week in Wwense niet meer heeft geregend, waardoor een gebrek aan water ontstaat, duurt de eigenlijke regentijd tot eind maart, daarna is het de beurt aan de koude tijd, terwijl in oktober de warme tijd begint. De mooiste tijd schijnt hier mei/juni te zijn. Gewoonlijk sta ik elke morgen om zes uur op. Elke morgen zie je om ze ven uur de kinderen op school arriveren, lie allen nadat gezamenlijk de school is schoongemaakt om vijf minuten over half acht aanwezig zijn bij het hij sen van de vlag en het zingen van het volkslied. Dit gebeurt elke dag, terwijl ?r ’s maandags ook een toespraak wordt jehouden. De lessen duren van 8 tot 13 jut; de meeste - niet alle - kinderen dragen een uniform. Het boek van Kees Hartog, waarover ik al eerder schreef, is erg goed geschre ven! Hij schrijft bijvoorbeeld ook over de mieren, die in onvoorstelbare hoe veelheden en in diverse soorten voor komen. De hoofdman van dit zogenaam de miljoenenleger loopt voorop en kijkt als het ware of de kust veilig is. Ze eten alles - maar dan ook alles - op. Van een kip of een eend - één van mijn collega’s er een schattig - zelfgemaakt - rieten wieje in de kamer. In de tuin zijn olienootjes gezaaid. Deze olienootjes zijn - na ze geroosterd te hebben, waarvoor de jongetjes uit de buurt alle medewerking verlenen - ge weldig lekker. vinden. Die haat en nijd bestaat hier nog niet! De kerk in Mwense is Rooms-Katho- liek. De kerkdienst wordt in het Bcmba gehouden, zodat een en ander moeilijk te volgen is. Hoewel het onbekende lie deren zijn, wordt er bijzonder mooi ge zongen; je kunt het vergelijken met een Nederlandse mis. Mannen en vrouwen zitten apart. Het dragen van de babies op de rug in fleurige doeken is ook in de kerk beslist geen zeldzaamheid, ter wijl hetzelfde gezegd kan worden van het voeden van deze kinderen tijdens de kerkdienst. hechten aan het woord ’’Studio”) op een tafeltje zitten en omdat ik vrij lang ben mijn hoofd gebukt houden. Jongens en meisjes van alle leeftijden, evenals hun ouders, zullen belang stellen in de hiernavolgende opmerkingen en suggesties op voedingsgebied en de in vloed op de sportieve activiteiten. Een efficiënte lichamelijke konditie vereist een goede ontwikkeling van de spieren en zenuwen, die weer afhankelijk 24. 26. 28. 1. 4. 7. 29. 31. 33. 35. 37. 39. 42. 44. 46. 22. 23. 25. 27. 16. 18. 20. 8. 9. 12. 14. 1. Onder de inzenders van goede oplossingen worden een boeken- bon verloot van 15, VERTIKAAL aansporing - krachteenheM Steenmassa - deel v. h. gebit 2. Oplossingen dienen uitsluitend op de volgende wijze te zijn ge adresseerd: Puzzelredaktie Week blad, oplossing van (datum invul len), postbus 12, Moerkapelle. 4. 4. 6. 7. 1. 2. 3. 10. 11. 13. 15. 17. 19. 21. 23. i 35 cm: iff 30. 32. 34. 36. 40. 41. 43. 45. 47. 48. „Jullie moesten maar niet te lang wachten met trouwen” zei vader Meerman, gezeten in zijn ouderwetse leunstoel, pijp in de mond, onder het huisjasje nog de donkerblauwe uniformbroek. „Dacht u niet” vroeg Tanja, een beetje geschokt nu dat zware woord „trouwen” daar zo onvoorbereid viel „dat we beter konden wachten tot de oorlog over is? Zou ’t nog lang duren?” „Wie zal dat zeggen” zei opperwachtmeester Meerman „maar ik geef in dit opzicht de pessimisten gelijk. Het wordt steeds moeilij- ker, en je zult na de oorlog es zien wat er dhn los komt. Denk maar aan de achterstand in de woningbouw. Nu staan er nog huizen te huur, maar straks zijn ze met geen goud te betalen.” Het eerste oorlogsjaar was voorbij. Er was veel gebeurd, niet alleen aan de fronten. Mevrouw Bergema had gelijk gehadde plotselinge verschij ning van Roel had Tanja’s toestand tot een keerpunt gebracht. Ze was uit haar apathie ontwaakt, de jeugd had haar rechten doen gel den. De vreugde over het weerzien van Roel, het besef, dat ze nu niet langer alleen stond, gaven haar nieuwe kracht. Toen ze een maal sterk genoeg was, wilde ze de Bergema’s niet langer tot last zijn, en zocht en vond een baan op een kantoor in de stad vlak bij het dorp, waar Roels vader opperwachtmeester van de marechaus see was. De weekends bracht ze daar meestal door. Roel had zo juist een nieuwe baan gekregen bij een veevoederfabriek, geen reu zenzaak maar een met mogelijkheden voor een jonge vent met durf en inzicht. En nu vond vader Meerman nuchter, dat ze maar moes ten trouwen. De twee jongelui keken elkaar aan. De afgelopen dagen is de PTT enkele malen gebleken dat binnenlandse pakjes onder rembours waren verstuurd die goederen bevatten welke door de ge adresseerden niet waren besteld. De PTT raadt u aan bij het in ontvangst nemen van rembourszendingen zich eerst af te vragen of de goederen ook zijn besteld. Wanneer namelijk rembourszendingen eenmaal door de PTT zijn uitgereikt, bestaat er in het algemeen geen moge lijkheid tot verhaal. Van de natuur kun je heerlijk genie ten, waardoor je er ook steeds meer waardering voor krijgt. Zo kun je Mwense in de diepte zien liggen - een paar hutjes in een heel woest - eigenlijk ongerepte - natuur. De luchten zijn hier ook prachtig, vooral tegen de avond. Het enige nadeel is, dat het hier altijd zo vreselijk warm is, maar dat zal een kwestie van wennen zijn! Hoewel het verschil in temperatuur in Mansa en in Mwense, dat in een vallei ligt, zeer goed te merken is. 3/ „Je ziet haar zitten, een Afrikaanse vrouw met een Chitembe om. Haar kind op schoot sabbelt aan haar borst. Net was ze op het Punal Health Centre; haar kind had diarree. Een drankje was toch al niet goed genoeg, een injectie moest het zijn. Nu zit ze daar in het pas ge maaide gras. Het is zo mooi hier in dit land, zo schoon, zo echt. Oh, waar vind je dit nog in Nederland? De angst speelt dan bij mij een rol; waar moet dit heen als hutjes huisjes worden? De natuurlijke rode zandweg wordt dan onecht gemaakt door teer. Waarom ben ik hier heengegaan? is van een goede voeding. Voedingsmid- delen, die gezonde lichamen opbouwen, dragen ook bij aan de ontwikkeling van sportieve prestaties. Dit wil niet zeggen, dat goede voeding alleen van de kinde ren goede sportlieden maakt, maar het eten van goed voedsel in de juiste hoe veelheden op het juiste moment draagt belangrijk bij aan prestaties in sport en spel. Het is ook belangrijk te bedenken, dat het dieet dagelijks moet zijn en niet alleen op de dag van de wedstrijd. Jonge mensen die aan sport doen, die nen ’s morgens een goed ontbijt te ge bruiken. Voedingsdeskundigen weten dat een overgeslagen ontbijt zich wreekt door een vermindering van energie in de late morgenuren. Een goed ontbijt voor actieve jongelui bevat fruit of vruchten sap, graanprodukten (b.v. com flakes) met melk en suiker, brood met boter of margarine en een glas melk. Voor jonge mensen is een dagelijkse goede voeding de basis voor de ontwikkeling van ge zonde spieren en zenuwen, welke zo hard nodig zijn voor sportieve mensen. Op weg naar Wwenda, waar we in twee dagen tijds diverse primary-scholen die allemaal een groentetuin bezitten, en een zeer eenzame missiepost van een ~35~ den door een vrijwilliger is opgezet en die een weiland met circa honderd koei en omvat en waar melk wordt geleverd en boter wordt vervaardigd. Het rij-examen, dat vrijdags werd af- genomen, bestond onder meer uit een test met zes tonnen, die in twee rijen van drie tonnen waren opgesteld met een breedte van één voet meer dan de breed te van de auto. De bedoeling was om zowel links als rechts achteruit daar in te rijden zonder de tonnen te raken. De eerste keer gelukte dat inderdaad, maar de tweede keer raakte ik prompt een ton waardoor het resultaat was: ’ge zakt!’ Ik kon ’s maandags weer examen doe met gunstig gevolg, gelukkig! Na het slagen voor mijn (vierde!) rijbewijs bleken de overhandigde Nederlandse pasfoto’s een halve inch te kort te zijn, zodat in Mansa nieuwe pasfoto’s ge maakt moesten worden. Ik moest in ’’Mansa-studio” (niet te veel waarde glanzende trouw-auto, wanstaltig vervormd door een geweldig grote gaszak er boven op. Vader Meerman bekeek die gaszak met buiten gewoon welgevallen. Hij herinnerde zich de dag toen hij een Duitse legervrachtauto had zien voorbijrijden met een houtskoolgenerator er aan gekoppeld. „Da’s ’t begin van het eind” had hij voldaan geconstateerd „ze moeten zuinig worden op de benzine. Let op jongens, ze redden het niet.” Een huwelijksreis maakten ze niet, het had al geld genoeg gekost, en er was niet veel aardigheid aan met die rantsoeneringen. Ze lie ten zich naar hun nieuwe woonplaats rijden en met een gevoel van trots stak Roel de sleutel in het slot van de deur, zijn huisdeur. „Nou, vrouw” hij wilde het lachend zeggen maar toen hij naar Tanja keek, zweeg hij. De tranen stonden haar in de ogen en hij wist waaraan ze dacht. Maar dapper maakte ze een grimas en lachte hem toe. „Nou man” gaf ze terug „doe de deur van ons huis open!” Het korte verdriet was gauw vergeten. Mevrouw Klaarhamer, de vrouw van Roels patroon, had onder een voorwendsel Roel zijn extra sleutel weten te ontfutselen en de resultaten van die Hst waren al zichtbaar, toen ze binnentraden. „Welkom” stond er op de witte kaart, bevestigd aan een grote ruiker bloemen in laaiende kleuren, die in een prachtige kristallen vaas op het lage tafeltje stond. Tanja ontroerde opnieuw. Ze moest zo oppassen, deze dagen, het leek of de waterlanders steeds op de loer lagen. Alle hartelijkheid waarmee ze was omringd in de veertien dagen van haar bruidstijd, raakte haar hart. Nu dit weer „Zeg” zei de nuchtere Roel ,,’t is maar goed dat we thuis behoor- Hjk gegeten hebben „Jij tenminste” protesteerde Tanja. Zelf had ze bijna geen hap door haar keel kunnen krijgen. „Want” vervolgde Roel onverbiddeHjk „huisvrouw-van-de-kouwe- grond, je hebt natuurlijk geen kruimel in huis.” Tanja schrok ervan. Het was drie dagen geleden, dat ze voor het laatst in dit huis geweest was. De voorbereidingen voor de trouwerij hadden haar helemaal in beslag genomen. Gek, dat moeder Meerman er ook niet aan gedacht had, die was anders zo praktisch nu kon ze nota- bene niet eens thee zetten! „Hé wat!” riep Roel opeens, die eens in de kasten was gaan „struinen” „Moet je ’s kijken zeg!” De PTT heeft het tijdsbestek waarin het mogelijk is de mop van de dag van Max Tailleur via tele foonnummer (020) 21 18 11 te be luisteren, met vier uur uitgebreid. De mop van de dag is nu te ho ren van vijf uur ’s middags tot negen uur ’s morgens, gedurende het gehele weekeinde en boven dien iedere werkdag ’s middags van twaalf tot twee uur. Zoals bekend moest de PTT enige maanden geleden in ver band met de overweldigende be langstelling voor dit nummer de bereikbaarheid beperken tot de uren waarvoor het vrijetijdstarief geldt, namelijk van zes uur des ochtends en gedurende het week einde. Het is beslist noodzakelijk huisbezoe ken af te leggen. Zo ben ik met de ;ommunity-sister op huisbezoek ge veest in één van de dorpjes in de buurt en behoeve van twee ondervoede kin- leren, één van twee jaar en één van een naand. Angezien de borstvoeding te weinig was, werd geadviseerd met melk poeder babyvoeding te bereiden. Toen ,ve daar arriveerden zat het hele gezin ondom een pot met maismeel, een chaaltje vis en wat groente; voordat de nensen gaan eten, wassen zij hun han den in een bak water en gaan daarna net natte handen eten. Wij werden bin nengelaten in een hutje (een paar ce- nenten muren met een dak van stro) .vaarin een oude tafel en enkele stoelen stonden. Verder ontbrak praktisch alles, behalve een transistorradio. Alles was teer sobertjes, maar schoon! Ook stond HORIZONTAAL plezier - geluidloos verrichting - windrichting oude lengtemaat - insekteneter verslagen - water in Drente eenmaal - kant regel - eiland i d. Oostzee boom - noot vervoermiddel - stiksel verharde huid - kleur wild zwijn - vr zoogdier Noorse godheid - plaats op de Veluwe overal - vogel wier - pl in Z. Vlaanderen Eur. hoofdstad - ritmische beweging streek - tegen telw. - kledingstuk zwak - advies Eur. hoofdstad - vroegere koningin pl. in Drente - afsluitbare opening en andere - daar derhalve - reus akelig - hoekpilaar lidw. - Gedeputeerde Staten malle - droogoven Z. Amerikaanse hoofdstad - gast kleur - cevcrgewas g Waarom mocht dit land niet langer zo bestaan? Als hier geen duizenden mensen gestorven waren, hadden we kunnen blijven waar we waren. Niets is zo mooi om in zo’n land te leven, dat nog precies is zoals het is gegeven! Oh, Nederland, wat hebben ze je aangedaan? ’t Spijt me, want ook ik was er schuldig aan. De mens eist te veel en wil steeds meer. Maar toch kan dat op een mo ment niet meer. Vind je in Nederland nog ken vrouw, zo zittend onder een boom? Het is allemaal zo anders; het hele land, alles is woest en ruw, veel bomen, struiken en groen. Toch is het jammer dat een mens maar één keer leeft, anders ging ik Over honderd jaar kijken wat ontwikkelingshulp gegeven heeft. ff Trouwen Och, dat was immers hun plan, hun doel geweest. Ze waren absoluut zeker van elkaar ze wilden samen door het leven, Ja, natuurlijk, dèt betekende trouwen. Maar nu daar opeens vader Meerman dat woord uitsprak, leek het of de volle consequentie van zo’n stap eerst recht tot hen door drong. Moeder Meerman, in haar hoekje bij de haard, sloeg het meisje gade. Ze was nog van het ouderwetse, degelijke soort, en ze had altijd zo haar eigen gedachten over die kantoorjuffies gehad. Daar van was nu wel een heel eind teruggekomen, want Tanja mocht dan vlot een Engelse brief kunnen tikken, minstens zo vlot naaide ze een jurk en waste ze de vaat. Daarbij hechtte het meisje, wier ou ders onder het puin van Rotterdam de dood vonden, zich sterk aan het echtpaar Meerman. Vader Berend was een man die in zijn loop baan heel wat mensenkennis had opgedaan en, ofschoon stipt waar het de dienst betrof, nooit een dienstklopper was geworden. Hij kon smakelijk vertellen over zijn avonturen en dan hing Tanja, die altijd een zwak voor detective-verhalen had gehad, aan zijn lippen. Ank en Lies, Roels zusters, waren al getrouwd, en nu vond Berend een luisterend oor bij zijn aanstaande schoondochter. „Alles wordt duurder” zei moeder Anna bedenkelijk” het geld gaat steeds meer achteruit in waarde. Straks kim je alleen nog maar ruilen.” „Dat is zo” gaf Roel toe. Ja, hij zelf had er ook wel eens aan gedacht, maar Tanja en hij kenden elkaar toch eigenlijk nog maar zo kort. Zou hij het aandurven? Hij keek naar haar. Ze glimlachte, een glimlach vol vertrouwen. „Ik denk dat vader geHjk heeft” zei ze zacht. En zo kwam het ervan. Maar trouwen, dat hield heel wat in. Want ze zouden gaan wonen in het dorp aan het kanaal waar de fabriek stond. Roels patroon kon ze nog wel aan een aardig huis helpen, niet al te modern, maar ruim, zonnig, met een voor- en achtertuin en door het grote raam een ruim uitzicht op de wijde polder. Het had nog heel wat voeten in de aarde, eer de trouwdag daar was. Een feest zou het niet worden. Daar voelde Tanja niet voor, en Roel begreep en eerbiedigde haar wens. Roels zwager Dirk stond met zijn fototoestel in de aanslag voor het huis, om het jonge paar te fotograferen als ze de deur uit kwa men. ,,’t Wordt een historische foto” zei hij en hij keek naar de 11 Bijb. figuur - open plek in het bos dyne - niet even stad in Klein Azië - Eur. hoofdstad speelgoed - mal uitgave (afk.) - water in Friesland egaal - ongevuld roem - steensoort slotwoord - pl. in N.-Holland hemellichaam - deel van een bijenkorf vaartuig - roemen tijdrekening - toespraak Bijb. fig. - Mohammedaans priester pont - Z. Amerikaanse staat Eur. land - hoekpilaar ongevuld - Bijb. figuur oude IJslandse literatuur - band rivier in Duitsland - godheid pl. op de Veluwe - titel landbouwwerktuig - regel korenhalm - roem in orde - insekteneter bar - grondsoort noot - deel van de Bijbel wintervoertuig - achter heilige - oude lengtemaat 3. Oplossingen moeten binnen zijn uiterlijk de eerste woensdag na de publikatie van de puzzel. heeft dit ondervonden - blijven alleen de botjes over! Het klinkt verschrikkelijk, maar de realiteit is niet anders: op deze wijze zijn er ook al baby’s opgegeten! Een ander soort mieren geeft de voor keur aan stoffen. Zo is de mat in ons huisje, dat ik met een collegaatje deel, finaal door de mieren opgegeten! Ik verwonderde mij bijvoorbeeld ook over de snelle slijtage van het wasgoed. Ach teraf realiseer je je dan, dat je elke keer weer eerst de mieren van het wasgoed moest plukken! In meren en dergelijke is bijna niet te zwemmen vanwege het gevaar van kro kodillen en ongedierte. In dat water le ven namelijk wormpjes, die door de voetzool naar binnen kruipen met alle narigheid vandien (bilharzia wordt deze ziekte genoemd). Deze wormpjes kruipen in het bloed, waardoor onder meer bloedarmoede kan ontstaan. Bij de Tu- matusi Falls (watervallen), waaraan ik een bezoek heb gebracht, heb ik mijn haar gewassen! Schoner water is er ui teraard niet te bedenken! Deze water vallen, die zeer woest en wild zijn, ge ven een geweldig aanzicht. De bouw van het kippenhok achter ons huis vordert, zodat binnenkort kip pen kunnen worden gehouden, voor de eieren natuuriijk, want die zijn hier kost baar. De eieren kosten over het alge meen - in Nederlands geld omgerekend - 25 cent per stuk; de kippen tien gulden per stuk. Wat het geld hier betreft: één kwacha is 5,50 Ngee is 2,50. Na een hond ben ik thans ook in het bezit van een poesje. Eigenaardig is het feit, dat honden en katten het hier in Afrika heel goed met elkaar kunnen Engelse dominee en zijn echtgenote, die al meer dan tien jaar hier verblijven, bezochten, passeerden we een Tsetse- contróle. Wij zitten namelijk in een gebied, waar Tsetse-vliegen voorkomen (slaap ziekte!). Deze Tsetse-contróle bestaat uit een slagboom met een huisje. Bij het stoppen voor deze slagboom komt de controleur naar buiten, die met een doodernstig gezicht en met vliegenmep per en spuit, die hij uiteraard gebruikt, langs de auto loopt om te voorkomen dat er vliegen meegaan naar andere plaatsen. Ondanks het bezit van een Nederlands, een internationaal en een Zambiaans rij bewijs is bij het rijden in een govem- ment-auto - ik heb nu de beschikking over een Unicef-landrover (met de ver melding: ’’Mwense district M.C.H.work” erop - M.C.H. betekent Mother Child Health) - een government-rijbewijs ver eist. Daarvoor kwam ik ’s maandags in Mansa aan en nam direct contact op met de desbetreffende persoon, die mij na een uur mededeelde, dat eerst vrijdag het rij-examen kon worden afgenomen. De tussenliggende dagen benutten we onder andere door het logeren op de Darry, een boerderij, die vier jaar gele- Je denkt - als je als vrijwillger naar Afrika gaat - dat je vaak eenzaam zult zijn, maar juist het omgekeerde is waar! In Mansa wonen bijvoorbeeld nogal en kele vrijwillgers, die ook van hun colle ga’s uit de bush nogal eens bezoek krij gen. Mwense ligt op een afstand van 160 km van Mansa (over het algemeen kun je niet harder rijden dan 60 km). In Mansa is bijvoorbeeld ook meer te koop. - -

Kranten Streekarchief Midden-Holland

Weekblad voor Waddinxveen | 1972 | | pagina 8