GEDICHTEN MAKEN
HEIDEN OF
HEILIGE?
Drie -
in - een
puzzel - kleurplaat
Hervorming deed
bisschop in de ban
8^7 M
in
R/'V'
d/ Ir
\/\5J
v\ vb
y°^uPneltZih
g
VI
y
Hl!
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN DONDERDAG 16 NOVEMBER *72
roept hij de heilige Nicolaas aan om Europa. Utrecht krijgt dan zijnWther, Zwingli en Calvijn. Zij trach-
■9
u de mooiste woorden inflansen en
zelf naar verkiezing meer regels toe
voegen:
De zak van een lieve meid,
lieve meid, lieve meid,
daarin kan ze van alles kwijt,
kan ze kwijt en raakt ze kwijt:
haar rommel, getrommel,
gefrunnik, gepunnik,
wat is die zak toch wijd!
Blijft het b.v. bij een lippenstift, be
gin dan eens met het volksliedje:
O schitterende kleuren
van miss-Hollands mond,
wat kunt gij weer geuren
wat kijkt gij fier in ’t rond
En dan loopt de rest vanzelf!
Ha ndschoenen
DE ZOON of man met bromfiets
kan bij een paar stevige handschoe
nen worden bedacht met een gedicht
in deze geest:
In een natte overjas
reed een net figuurtje:
motorhelm en aktentas
en dédrin zijn 12-uurtje.
En de regen ging van tik-tak-tik
de brommer bromde slip-slak-slik,
maar één ding zit er fout:
zijn handen worden koud!
Bij die nieuwe overjas,
valhelm, stofbril, krantje,
regenpijpen, aktentas,
hoort ook iets voor ’t handje.
Want de regen gaat van
(drip-drup-drap,
je zakdoek is geen zemelap,
een handschoen moet er zijn,
een motorkap is fijn!
En u ziet, dat we langzamerhand al
overgeschakeld zijn naar de andere
liedjes uit onze kinderjaren. Maar
waarom geen aktueel lied, een echte
hit bij de kop gevat? Ook zo’n nieu
we song, waar uw grote kinderen de
hele dag van zingen, is prachtig
bruikbaar voor uw doel. En het
sukses zal groot zijn, omdat ze juist
zo leuk aansluiten bij hun eigen be
langstelling en inhaken op de huise
lijke sfeer.
Luister eens naar de radio als de
”top-hits” worden gedraaid en kies
daar een liedje uit om zelf woorden
op te maken. U zult er geweldig ple
zier bij hebben!
weinig bijgedragen tot de verbrei
ding van Bari’s roem. In de loop van
de 12de en 13de eeuw wordt het
kerkelijk feest van Sint Nicolaas
steeds algemener gevierd in west-
DIT IS een echte Sinterklaaspuzzel.
Er staan maar liefst drie puzzels in
en als je alles opgelost hebt, kun je
de tekening ook nog zelf kleuren.
Doe je mee?
De eerste puzzel kun je oplossen
door in de rondjes van de jas van
Sinterklaas letters te schrijven, van
dingen die je door de hele tekening
moet opzoeken. In het rondje met
ken van sinterklaaskoekjes gingen
verbieden.
Zoek eerst het pakje met een 1 er
op. Daarop staat een stuk van een
naam, maar er staat een fout in. Die
foute letter vul je in in hokje 1 op
de zak. Zo ga je verder met pakje 2,
3, 4, 5, 6 en 7 tot alle foute letters in
gevuld zijn op de zak. De eerste en
laatste letter van de lekkernij, dat
de oplossing is, staan er al. Óp de
pakjes staat: Sinterklaas en zwarte
Piet. Wat is de lekkernij?
De derde puzzel vind je in de ster
ren. Zoek eerst de ster met de mees
te punten op en schrijf de letter, die
daarin staat op. Dan de ster met de
één na de meeste punten, en zo ver
der tot de laatste ster. Ook daar
komt weer een fijn woord uit.
de 1 komt de eerste letter van het
ding, waar een kaartje met een 1
aan hangt. Zo doe je het ook met de
andere rondjes en kaartjes aan de
dingen, die in de tekening te vinden
zijn. Als je het goed gedaan hebt,
staat er iets over het feest in de
rondjes van 1 tot 19.
De tweede puzzel vind je in de pak
jes en op de zak van zwarte Piet.
ZIET U er ook zo tegen op als u
sinterklaasgedichten moet maken?
Hebt u de neiging alle gekochte ca
deautjes voor de kinderen dan maar
roef-roef in papier te wikkelen en
er alleen de naam op te schrijven?
Kunt u zelfs voor uw man de juiste
woorden niet vinden en - als u toe
passelijke woorden bij de hand hebt
- kunt u er dan geen passend rijm
woord bij vinden?
Of lukt het wel met de rijm, maar
worden het dan van die ongelukkig
gekonstrueerde zinnen met de woor
den in een verkeerde volgorde, om
het rijmwoord maar achteraan de
regel te krijgen?
Ik zal u vandaag eens helpen.
Keus genoeg
NEE, ik ga geen les geven in dicht
vormen en versvoeten. We stappen
meteen de praktijk in. U kent na
tuurlijk onze bekendste sinterklaas
liedjes. Het is niet nodig dat u er
alle woorden van kent, want u hebt
al genoeg aan het wijsje en enkele
regels. We nemen het eerste het
beste liedje dat ons maar te binnen
schiet. Schrijf daar een of twee re
gels van op en ga dan zelf eens ver
der op de wijs van dat liedje, maar
met eigen woorden. Het is de ge
makkelijkste methode om op dreef
te komen. Een héél eenvoudig voor
beeld om te beginnen: u kocht een
das voor uw man en u kunt dan op
schrijven:
Zie ginds komt de stoomboot
met dassen weer aan.
Sint doet je de das om,
hij zal je goed staan.
Het suikerhart
MAAR het kan ook veel moeilijken
U hebt iets goed te maken bij man
lief en u besloot hem een suikerhart
aan te bieden. Dan kunt u beginnen
op de wijs van Hoort wie klopt daar,
kinderen en meteen de regels aan
passen:
Hoor, wat klopt daar, liefje?
hoor, wat bonkt daar, befje?
’t Is ’n hart, dat harder tikt voor jou.
Wiens hart is dat,
wiens hart is dat?
Wiens hartje doet al wekenlang pijn?
En een ongehuwde, die een oogje
heeft laten vallen op een aardige,
maar vooralsnog ongenaakbare of
onbereikbare jongen is misschien ge
baat met deze regelen:
Och wat fijn zou ’t zijn te spelen
met jou in de maneschijn
Eerlijk zouden we alles delen,
huw’lijksvreugd en ouderpijn.
Maar o wee, wat bitt’re smart:
’k Krijg van jou geen enkel hart!
Kerk een beeld van de heilige op
van klinkklaar zilver, ter waarde
van bijna duizend Carolusguldens,
een enorme som voor die dagen.
Maar niet meer dan een halve eeuw
heeft de zilveren Klaas hier stand
gehouden.
Reaktie van de
Reformatie
DAN KOMT het optreden van Lu-
bijstand.
Het grote jaar voor Bari en het wes
ten is echter 1087. Dan landt een
vloot van drie schepen uit Bari op
j kleinaziatische kust. De bewo
ners van het pelgrimsstadje Myra
zijn de bergen in gevlucht uit vrees
voor de Turken, die toen het lyri
sche landschap teisterden. Dat nu
geeft de schepelingen van Bari de
gelegenheid, het gebeente van de
heilige bisschop te roven uit het
graf van de verwoeste Nikolaos-
kerk in Myra. In triomf worden de
kostbare relikwieën in Bari binnen
gebracht. De heilige krijgt een praal
graf in een speciaal gebouwde kerk
en Bari wordt een beroemd pel
grimsoord en een centrum van gods
dienstig leven.
Een Klaas van klasse
DE KRUISTOCHTEN hebben niet
WALICH SIEUWERTS was geen
vriend van Sinterklaas, evenmin als
de meeste strenge Calvinisten van
de reformatietijd. ,,’t Is een sotte
ende onghefondeerde maniere van
de kinderen haere schoenen met al-
lerley snoeperie ende slickerdemick
te vullen”, zo zei Walich. „Wat is
dit anders gedaen, als op de hooch-
ten geoffert ende geroockt? Die
sulcx doen en verstaen noch niet
wat van de waere Religie is!”
En op de zondag, die aan de 6de
december voorafging, werden er
heel wat anti-Sinterklaaspreken ge
houden van de gereformeerde kan
sels af. Maar dat niet alleen; ook
stedelijke keuren bevatten menig
verbod. Zo werd bij een Arnhemse
keur van 3 dec. 1622 zelfs het zetten
van de schoen en het bakken van
sinterklaaskoekjes verboden. En dat
er in de kramen van de sinterklaas-
markt „vercoft werden verscheyde
goederen, die men den cleynen kin
deren dyets maeckte dat Nicolaas
hunluyden gaf”, was „een saecke,
nyet alleen strijdende teghens alle
goede ordre ende polityc”, maar die
ook de mensen afleidde van „de
ware Godesdyenst” en strekte tot
.superstitie ende afgoderije”.
Was dit alles alleen maar benepen
kerkisme of veeleer te billijken ver
zet, was het niet anders dan het zie
lig protest van een stelletje bekrom
pen dompers of brandde hier het
heilig vuur van welgefundeerde in
nerlijke overtuiging?
Sint Nicolaas is
een tweeling
DE GESTALTE van Nicolaas, die
de kerkelijke overlevering ons biedt,
is een samensmelting van twee
Klaaskerk en een dokument uit die
stad van het jaar 1163 vermeldt de
6de december als officiële feestdag.
Het koncilie van Oxford besluit in
1222, dat voortaan het feest van
Sint Nikolaas zal worden gerekend
tot de officiële ’’eerste klasse” feest
dagen. Zo gaat de roem van de le
gendarische bisschop allerwege
steeds meer de „normale” propor
ties verre te boven.
Ook in de Nederlanden verrijzen
tientallen Klaaskerken. Amsterdam
en Utrecht hebben beslist het mono
polie niet. Dordrecht, Delft, Leiden,
Groningen, Zutphen, Venlo, Vlie
land, Kampen, Stavoren, Harder
wijk en een hele serie andere plaat
sen rondom de oude Zuiderzee, zij
alle hebben hun bedehuis gewijd
aan de heilige bisschop.
De Amsterdammers richtten in het
begin van de 16de eeuw in de Oude
"^nPdardjQ
Os dier
VaQ^de
vb kee[
vooral bekend werd door zijn gene
zingen en uitdrijving van demonen.
Hij was eerst abt van het klooster
Sioon, later bisschop van Pinora en
hij overleed op 10 december 564.
Wonderdoener
van Myra
AANVANKELIJK vrij onbekend,
neemt de gestalte van de wonder
doener van Myra in de grieks-chris-
telijke overlevering in de loop der
eeuwen legendarische proporties
aan. In de 9e eeuw steekt hij in de
griekse kerk al boven alle heiligen
uit; zijn kultus evenaart die van
Maria, de moeder Gods. Kerken
worden aan hem gewijd en hij wordt
de schutspatroon van de gevange
nen, van de huwbare maagden, van
de kinderen en van de zeebeden.
In deze eeuwen is er een druk kon-
takt tussen Griekenland en Italië en
zodoende valt het niet te verwonde-
i«n, dat de Nicolaus-kultus ook naar
dit laatste land wordt overgebracht
Van Italië uit slaat de verering over
naar het land der Franken en over
al worden kerken gebouwd ter ere
van de heilige Nicolaus, in Rome,
Ravenna en Napels, in Lausanne,
Keulen en Amiens.
1087: roem van Bari
OVER ZEE is de faam van de zo
zeer gevierde heilige vooral ver
breid door de Noormannen, die de
grote zeevaarderspatroon hadden
leren kennen in de zuiditaliaanse
havenstad Bari. Als Willem de Ver
overaar in 1066 zijn beroemde tocht
over het Kanaal maakt en zijn vloot
wordt door storm geteisterd, dan
ten de vervallen kerk terug te voe
ren tot haar oude grondslagen. Ook
in de Nederlanden breekt de hervor
ming zich baan. Alle beeldendienst
en heiligenverering worden gebrand
merkt als een „vervloekte afgode
rij”. Is het wonder dat, waar zo de
zaken staan, ook de heilige Nico
laas het moet ontgelden? Is het
vreemd, dat Walich Sieuwert komt
tot zijn in het begin vermelde uit
spraak? Valt het niet te verstaan,
dat de zilveren heilige uit de Oude
Kerk in 1578 wordt verwijderd en
tot geld geslagen, de vierkante nood
munt, die bij verzamelaars nog wel
te vinden is?
Neen, het is ten volle te begrijpen en
te billijken, dat de tot de bijbel te
ruggekeerde gereformeerden van die
dagen van Sint Nicolaas en zijn ver
ering niets meer moesten hebben en
dat zij uit pure reaktie zelfs het bak-
naam. De oudste, een legendarische
figuur, moet in de 4e eeuw na Chr.BB^
bisschop geweest zijn van Myra, ge- s
legen aan de zuidkust van Klein-
Azië. Vrijwel niets staat van hem
historisch vast.
Pas de fantasie van later eeuwen
heeft zijn levensverhaal gekompo-
neerd en opgesmukt, in hoofdzaak
met feiten en legenden van zijn
naamgenoot, die twee eeuwen later
leefde in hetzelfde landschap Lycië.
Deze tweede bisschop Nicolaos was
een eenvoudige vrome monnik, die
Huiselijk feest?
MAAR DIT ALLES heeft niet ver
hinderd, dat de reformator Maarten
Luther met zijn Kathe en zijn kinde
ren heel vrolijk en gezellig in de hui
selijke kring het sinterklaasfeest
heeft gevierd. Een dominee Nico
laas Beets schrijft in zijn Camera
Obscura heel genoeglijk over het
verguldavondje bij bakker De Groot
terwijl De Genestet zijn sinterklaas-
avond-gedicht begint met de beken
de woorden: „O bisschop, schoon ’k
niet licht een heilige vertrouw, gij
zijt een heilige, dien ’k haast aan
bidden zou.”
Vandaag dreigt de kultus van Sint
Nicolaas over te slaan van de kerk
naar het stadhuis, doordat burge
meesters hun ambt misbruiken,
wanneer zij, getooid met ambtsketen
en al, een schertsfiguur officieel ten
stadhuize gaan ontvangen. Maar
waar Sint Nicolaas gevierd wordt
als ’n gezellig huiselijk feest, als het
feest van het gulle geven, van vro
lijke grap en gezouten kritiek, daar
kan toch niemand vandaag tegen
zulk een viering gegronde bezwaren
inbrengen.
Sint Nicolaas, hij leve lang!
gy Verban.
hfmo,^ak.
'heldeP
Nylons
ALS uw dochters tobben met hun
nylonkousen, kunt u bij een of meer
nieuwe paren versregels voegen die
geïnspireerd zijn op dat andere wel
bekende liedje:
Zie de maan schijnt door de bomen
en het vel schijnt door je kous,
Er zijn ladders ingekomen,
en een spatje van de saus.
Eén been is zo licht geraakt,
een paar gaten gauw gemaakt.
Jij kunt zó niet meer verschijnen
met die rafels aan je been;
die schande moet verdwijnen,
daarom stuurt de Sint maar één
naadloos nylonpaar voor ’t kind.
Kan ze pronken, voor de sint.
Scbeerapparaat
IS EEN van uw zoons al zo groot,
dat hij zich geregeld moet scheren,
dan kunt u hem geen groter plezier
doen dan hem een eigen scheerap-
paraat te geven. En als hij neiging
heeft zijn haren of zijn baard lang
te laten groeien, spreken de volgende kleinaziatische bisschoppen van die
regelen al vanzelf:
O, kom er eens kijken,
wat een baard die jongen daar teelt!
Hij gaat over lijken
als hij kusjes uitdeelt.
Hij kriebelt met z’n kinnedons,
zijn lippen lijken behaarde spons;
de stompjes staan op élke wang
zo’n struikgewas maakt me zo bang!
Ofwel op een ander motief:
Struiken snoei je, honden trim je,
heggen knip je met een schaar;
voor het gras bestaan machines,
maar hoe maai jij ooit je haar?
Sint verzint, ja, het bestaat:
jij een snoei-trim-apparaat.
Vriendin
VOOR VRIENDINNEN is veel te
verzinnen. Bij een nieuwe tas kunt
anal*es
o
IS
Ff/n,
L/W
1
6
3
10
12
13
18
15
16
20
22
21
23
25
_S
Wj
«M
