Dankzij zijn aapje
OOK EEN PAKJE VOOR DE ORGELMAN
Banketletters
REEDS VELE EEUWEN
SINTERKLAASLEKKERNIJ
TIPS VOOR 5 DECEMBER
’72
WEEKBLAD VOOR WADDINXVEEN DONDERDAG 16 NOVEMBER ’72
Namaak
»r-
’ils
Een klein kadootje, verpakt in pri
ma vetvrij papier, dichtgeplakt met
cellofaanpapier, kan in een taart
worden meegebakken. Denk er om,
dat bepaalde plastics en andere
kunststoffen niet tegen de warmte
bestand zijn!
U schrijft gemakkelijker een ge
dichtje als u begint met de eerste
regels van een bestaand sinterklaas
versje.
Voor dieetpatiënten is bij de goede
chocolaterieën en delicatessenzaken
(zeker in de buurt van een zieken
huis) chocolade, biscuit, drop, ap
pelmoes, vruchten in blik, limonade
en jam zonder suiker en leverpastei
en biscuit zonder zout verkrijgbaar.
Een vermakelijke verpakking kunt
u vervaardigen door een kadootje te
omwikkelen met watten, gedrenkt
in stroop, waardoor vier stukken ge
kleurd stevig montagedraad worden
gestoken, die de acht poten van een
spin voorstelen. Een zwart elastiek
er aan en op 5 december danst de
spin het gezelschap tegemoet!
Gaat u een pakje per post verzen
den, zorg dan voor een stevige ver
pakking met een adres op, maar
ook in het pakje. Bezorg het niet te
laat op het postkantoor, want de
PTT heeft het druk en tobt met een
tekort aan personeel.
hij dadelijk los en sprong op diens
schouder. Door een paar stevige
agenten werd de vechtersbaas naar
de cel gebracht.
Natuurlijk was de agent, die door
Joko was gered erg blij en hij prees
het diertje voor zijn dapperheid. De
goede Sint, die dit alles hoorde en
ook vernam dat de orgelman voor
het zingen op straat in de cel was
gestopt, deed bij de brigadier een
goed woordje enhet lukte, de
oude baas behoefde niet terug in de
cel. „Maar ik weet een andere straf
voor hem” lachte de politieman.
„Orgelman, jij blijft vanavond bij
ons, je speelt op je orgel en zingt en
je aapje deelt voor ons de kadootjes
Chocoladelettervlekken kunt u ver
wijderen met zeepspiritus of een
boraxoplossing. Het vet van de melk
verdwijnt met een beetje tetra.
Betrek vooral alle zieken in het
feest. Zo’n gezellige dag zal bijdra
gen tot hun genezing.
rond uit de mand, die Zwarte Piet
hier binnenbracht, want de Sint
moet met spoed weer verder”. Nu,
daar had de oude man geen be
zwaar tegen. Hier binnen brandde
de kachel en was het gezellig.
Toen de Sint vertrokken was en ze
allemaal zaten, werd de koffie met
speculaas rondgedeeld en Joko kon
beginnen. De brigadier haalde de
pakjes uit de mand en Joko had er
veel plezier in. Hij holde maar heen
en weer van de mand naar de ge
lukkige voor wie het kadootje was
en terug. En inmiddels zong de or
gelman sintnicolaasliederen.
Denk ook eens aan de ouderen bij
u in de buurt. Weet u een alleen
staande bejaarde te wonen? Bedenk
daar dan eens iets aardigs voor.
Hoe duur en hoe groot het kadoo
van de Sint ook mag zijn. Nooit
vergeten er iets persoonlijks van te
maken, door b.v. op een speciale
manier in te pakken.
Hier komt een aantal heerlijk
bruine banketletters uit de
oven.
ker stevige regenjas. Tjonge, dat
was nog eens een geschenk. Nu be
hoefde hij niet tot op zijn huid nat
te worden wanneer het regende en
hij de hele dag op straat stond. De
orgelman had een heel goede sinter
klaas deze keer.
„En kijk eens wat Sint Nicolaas mij
gaf” riep de brigadier, terwijl hij
een papieren zak in de hoogte hield.
„Dat is voor dappere Joko!” En hij
haalde uit de zak een hele kam
mooie gele bananen. Terwijl de
mensen heerlijk van hun koffie en
de snoeperijen genoten, zat Joko
achter de kachel in een hoekje en
smulde van zijn bananen. Tjonge,
wat was dat een feest!
tweederangsprodukt. Voor een be
drag lager dan deze prijs kan geen
standaardprodukt geleverd worden.
Een kilo amandelen kost al gauw
een gulden of 8 a 9 en de roomboter
is evenmin goedkoop. Daar komt
dan nog bij dat het maken van ban
ketletters zeer veel tijd in beslag
neemt, ja, behoort tot de meest ar
beidsintensieve aktiviteiten binnen
het banketbakkersbedrijf. Alleen al
het schoonmaken, pellen en fijnwal-
sen van de amandelen neemt veel
tijd in beslag. Daarom is het hele
maal niet verwonderlijk dat de bes
te banketletters zo’n gulden of ne
gen per pond kosten. Maar dan hebt
u ook waar voor uw geld! Voor zo’n
prijs krijgt u een banketletter, waar
van de spijs voor honderd procent
uit amandelen, suiker, citroen en
eieren bestaat en het produkt is ge
bakken in roomboter.
rja.
ali
en?
zijn
um.
Niet goedkoop
EN BANKETLETTER die goed
koper is dan 5,is doorgaans een
DE KWALITEIT van de banket
letter is dus afhankelijk van de in
grediënten die er in zijn verwerkt.
Maar voor talloze mensen is de
échte letter te prijzig of hebben ze
er het geld niet voor over.
Tot verdriet van de echte banket
bakkers, wier jaaromzet voor een
niet onaanzienlijk deel wordt be
paald door de verkoop van sinter
klaasspijzen, worden er steeds meer
namaakletters vervaardigd, die te
gen scherpe prijzen worden ver
kocht. Bij sommige grootwinkelbe
drijven kunt u al voor een paar gul
den een pond banket kopen. Maar
in feite is hier sprake van surrogaat-
banket, waarvan het bladerdeeg niet
met roomboter maar met margarine
is verwerkt en de bloem maar al te
vaak door griesmeel is vervangen.
Geen kwaliteitsprodukt dus, dat
past in de grote bankettraditie van
de Nederlandse banketbakkers.
Deze surrogaat-letters worden voor
al in warenhuizen, supermarkten
e.d. aan de man gebracht en vinden
daar een enorme aftrek. Voor de
ware banketbakkers betekent deze
konkurrrentie een geduchte handi-
kap, die de grootte van hun omzet
uiteraard niet onaangetast laat. Zij
kunnen slechts hopen dat een groter
deel van het publiek hun kwaliteits
produkt zal gaan appreciëren en
meer geld wil betalen om een kwa-
liteits-sinterklaasprodukt in huis te
halen.
Hier rolt de banketbakker de
amandelspijs in het blader
deeg.
„ZIE GINDS komt de stoomboot
uit Spanje weer an, we kenne hem
alle die goedheilikmanMet een
oude versleten, krakende stem zong
de oude orgeldraaier zijn lied, zich
zelf begeleidend met de valse piep
geluiden die uit zijn buikorgeltje
kwamen. Daar stond hij in de gure
wind, die grijze wolkenflarden langs
de hemel joeg, terwijl gestaag een
drenzerige motregen op zijn versle
ten kleren neerdaalde. Naast hem
op een oude lap zat Joko, het aap
je, dat een geldbakje in zijn pootje
hield en daarmee bij de schaarse
voorbijgangers bedelde om een aal
moes.
Neen, het was geen vetpot voor de
oude man. Maar trouw begon hij
steeds weer opnieuw met zijn lied en
keek met nietsziende ogen voor zich
uit. Het lied moest toch sukses heb
ben, want het was vandaag de vijfde
december, het feest van de goede
bisschop de helper van kinderen en
armen.
Maar neen, slechts een heel enkele
voorbijganger wierp een muntstuk
in het bakje van Joko, want de
meeste mensen hadden veel haast.
Zij repten zich met hun pakjes be
laden naar huis om zo snel moge
lijk behagelijk bij de warme kachel
te kunnen zitten.
Toen het schemer werd besloot de
oude orgelman naar huis te gaan.
Hij nam zijn aapje op de schouder
en slenterde weg. Maar bij een
pleintje veranderde de oude van
plan. Hier was het nog druk; er lie
pen veel mensen, misschien kon hij
hier nog iets verdienen. Geleund te
gen een lantaarn, die zijn geel licht
over hem uitstrooide, draaide hij
weer aan het piepende orgeltje en
zijn krakerige stem zong weer van
de stoomboot uit Spanje. Joko
sprong bedrijvig rond met zijn bak
je en ja hoor, hier kwamen er nog
wat munten in. De oude man leefde
weer op.
EINDELIJK was de mand leeg. Op
de bodem lag nog één pakje, maar
er stond geen naam op. Met opge
trokken wenkbrauwen keek de bri
gadier ernaar. Wat moest hij daar
mee? „Dat is voor de orgelman en
zijn aap!” riepen de agenten in koor.
„Je ziet brigges, de goede Sint heeft
overal aan gedacht” en ze sloegen
zich op de knieën van plezier.
Joko bracht het pakje naar zijn
baas, die niet wist wat hem gebeur
de. Hij kreeg een kadootje van Sint
Nicolaas, maar dat was in jaren
niet gebeurd Met trillende han
den nam hij het van zijn aapje aan
en toen hij het openmaakte zag hij
daarin een keurig opgevouwen, lek-
ko was echter helemaal niet tevre
den met zijn lot. Hij wilde uit de
kooi en bij zijn baas zijn, maar dat
lukte niet. En Joko berustte maar.
Na een poosje, het was al helemaal
donker geworden, stopte er een rij
tuig voor de deur van het politie
bureau. De agenten van de wacht
keken nieuwsgierig op toen de deur
openging en wie kwam daar bin
nen? Sint Nicolaas en zijn zwarte
Piet. Er ging een luid gejuich op.
Zwarte Piet droeg een grote mand
mee, vol met allerlei leuke pakjes.
Nu kwamen de agenten in een goe
de stemming.
Sint Nicolaas had weinig tijd en
moest weer verder, want er waren
meer mensen en vooral kinderen,
die op hem wachtten. Alle politie
mannen wilden de goede Sint uitge
leide doen en zo trokken ze samen
naar buiten, waar nog druk werd
gepraat en gelachen.
Joko begreep dat dit zijn kans was.
Hij was een slimme aap en had heel
goed gezien hoe de agent het deur
tje met een pin dichtgedaan had.
Vlug duwde hij zijn pootje door de
tralies en hij kon juist de pin grij
pen. Na veel wrikken en wringen
had hij het ding eruit.
O
JUIST wilde hij het deurtje open
duwen of er naderden voetstappen.
Natuurlijk hield het aapje zich
muisstil en bleef zitten waar hij zat.
De deur ging open en een agent
kwam binnen met een gevangene,
een grote boom van een kerel, die
verschrikkelijk tegenstribbelde. De
agent had zijn handen vol, want die
man was erg groot en sterk. Hij was
flink dronken en schreeuwde en
bralde hevig. De agent duwde hem
op een bank. „Ga daar rustig zit
ten!” kommandeerde hij en liep
naar een tafel, waarop wat papieren
lagen om proces-verbaal op te ma
ken. De man liet het er niet bij.
Achter de rug van de agent stond
hij op, kwam een paar passen naar
voren en haalde een groot scherp
mes uit zijn zak.
Joko zag alles met een kloppend
hartje aan. Wat zou er nu gaan ge
beuren? Instinktief voelde hij ge
vaar. Toen de man vlak achter de
agent was en zijn arm met het mes
ophief, sprong het aapje uit zijn kooi
en bliksemsnel vloog hij tegen de
man omhoog en beet zich vast in de
opgeheven arm. De man, die de aap
helemaal niet gezien had, schrok
ontzettend en gaf een afgrijselijke
gil. Het mes kletterde op de grond.
Maar juist op dat moment draaide
de agent zich om en keek stomver
baasd naar het tafereel voor hem.
Dadelijk begreep hij wat er achter
hem gebeurd moest zijn. Hij raapte
het mes op en gooide het op tafel.
De man gilde: „Help, help! Grijp
dat monster! Au, au!” De agent had
echter geen haast. Rustig stapte hij
op de gevangene toe en greep het
aapje beet. Maar het diertje wilde
niet loslaten.
Op dat moment kwamen de andere
agenten, alsook de Sint en zijn
zwarte knecht, die buiten het ru
moer hadden gehoord, binnenhol
len. „Wat is hier aan de hand?” riep
een brigadier. Kort vertelde de agent
wat er gebeurd was, terwijl andere
agenten rustig en voorzichtig pro
beerden Joko van de man los te krij
gen. Maar het diertje was helemaal
over zijn zenuwen heen en hield
vast wat hij vast had.
O
TOEN KWAM de agent die de or
gelman meegenomen had naar het
bureau op een idee. „Ik haal de
orgelman even!” riep hij en holde
de gang in naar de cel. Even later
kwam hij terug met de oude baas en
toen Joko zijn baasje terugzag liet
échte en de namaak banketletter. De
echter banketletter bevat uiteraard
amandelen voor de spijs, terwijl ze
in roomboter is gebakken. De na
maak banketletter wordt gebakken
in margarine en bevat witte bonen
voor de spijs, soms zeer weinig
amandelen. Dit verklaart ook de
vaak zeer opmerkelijke prijsver
schillen, die kan variëren van plm.
9,tot 1,75 per pond!
en surrogaat
DE BANKETLETTER is een ty
pisch Nederlands sinterklaasgebak
met een al zeer oude traditie. Het
schijnt dat dit produkt reeds op het
einde van de middeleeuwen in ons
land werd gefabriceerd en natuurlijk
gekonsumeerd.
In die tijd, toen we nauwe banden
met Spanje onderhielden (Karel V
regeerde over beide landen) werden
er in de herfst amandelen uit Span
je aangevoerd, dus op een tijdstip
dat er ook nog verse citroen en ver
se bloem waren. In kombinatie met
de uiterst zachte hooiboter werden
toen de eerste banketstaven gebak-
Een boterletter kunt u verpakken in
een precies passende doos. De over
blijvende ruimte aanvullen met
proppen vetvrij papier. Het geheel
in een tweede doos. Vergeet niet de
vermelding: BREEKBAAR, deze
zijde boven.
Als u kinderen eens borstplaat wil
len maken, geef ze dan een oude
pan, die u bij mislukking weg kunt
doen, een kleine hoeveelheid suiker
en voor de smaken limonade en
cacao.
Een gezicht en beide armen kunnen
worden zwart gemaakt met houts
kool, een gebrande kurk of met ca
caopoeder op een laagje vette crème.
Marsepein moet worden bewaard in
een dekschaal, chocoladeletters vra
gen een koele en vooral droge
plaats, speculaas moet dezelfde dag
in een trommel worden gedaan en
borstplaat kunt u het beste goed
houden in een grote fles.
ken. De amandelen vormen uiter
aard een essentieel bestanddeel van
deze' lekkernij, zoals dat ook voor
een ander typisch sinterklaasartikel
- marsepein - geldt. Ze worden ge
ïmporteerd uit Spanje, Italië en Ca-
lifornië.
Overigens bevatten niet alle banket
letters amandelen. Er bestaat een
duidelijk onderscheid tussen de
VOOR DEGENEN die door mid
del van een dieet zich van een aan
tal overtollige kilo’s willen ontdoen,
breken moeilijke dagen aan. Decem
ber is de ideale maand voor smul
papen en zij slepen meestal ook heel
wat mensen mee, die beter tomaten
dan chocolade en beter sinaasappe
len dan banket zouden kunnen eten.
Vooral de banketletter is rond Sin
terklaasfeest een zeer gewild artikel.
Het bekende St. Nikolaasliedje „O,
kom er eens kijken” eindigt niet toe
vallig met „een letter van banket”.
Vele generaties hebben dit lied reeds
gezongen, een bewijs dat de banket
letter een onverwoestbare sinter
klaaslekkernij is.
Ecbte letters
o
MAAR DE VREUGDE duurde
niet lang. Na een poosje verscheen
er een grote politieagent, die de
oude orgeldraaier vroeg of hij ver
gunning had om op deze stand
plaats muziek te maken en te bede
len. Neen, die vergunning had de
oude baas niet en dus moest hij mee
naar het bureau. Ook Joko werd
meegenomen, maar die liet niet toe
dat een vreemde hem beetpakte en
venijnig beet hij in de hand van de
politieman. Met een kreet van pijn
liet de man hem los en blazend en
grommend van kwaadheid plaatste
Joko zich tussen zijn baas en de
agent. De oude orgeldraaier sprak
het diertje enkele kalmerende woor
den toe, nam het op zijn schouder
en samen liepen ze met de agent
mee naar het bureau.
Daar aangekomen werd er een ver
baal opgemaakt. De oude man jam
merde dat hij geen geld had om dit
te betalen, maar het recht moest
zijn loop hebben: geen geld, dan in
de gevangenis. Zo verdween de ou
de man in de cel op het politie
bureau. Met een aapje was het een
moeilijke zaak. Het diertje wilde bij
zijn baas blijven, maar de agenten
wilden dat niet, neen. Joko moest
apart opgesloten worden. Zo’n aap
was niet zindelijk en zou de cel van
de oude man misschien bevuilen.
Na een hevige strijd wisten de man
nen Joko in een kooi te zetten en
die werd in de wacht gezet.
O
DE OUDE MAN zat in de cel op
een bankje, met zijn hoofd in de
handen. Inplaats van thuis samen te
eten met Joko moest hij nu de sin
terklaasavond in de cel doorbren
gen. De tranen liepen de man over
de wangen. Zo verstreek de tijd. Jo-
O
het
uit-
zo
J.
en,
iw
irt.
em;
146;
12;
N.
hof
>ot,
18;
ler.
72;
en-
ran
hea
de
en
ds,
set-
:ld,
65;
ter,
35;
fo-
vr.
JU-
■rg.
ee-
ef-
14;
de
ien.
leur
;er”,
I hij
van
leed
izet.
was
men
veld
zag
ran
:et-
B.
ran
na-
47;
ije-
T.
>th-
aan
W.
31;
vee-
evr.
evr.
;en-
yen
van
>h-
vr.
rd-
ivr.
tan
r.d.
er-